Inteligentne toalety mogą wywoływać uśmiech na twarzy. Jednak innowacja jest całkiem poważna, bo ma jedną kluczową zaletę: pomiar szerokiej gamy parametrów zdrowia w tle codziennego życia. Czy najbardziej intymne miejsce w domu zamieni się wkrótce w mini-laboratorium do profilaktyki?

Toaleta to nowy, obiecujący element telemedycyny

W 2019 roku, grupa naukowców z Rochester Institute of Technology rozpoczęła pracę nad deską sedesową do monitorowania zastoinowej niewydolności serca. Choroba diagnozowana w Polsce u 600-700 tys. osób rocznie jest najczęstszą przyczyną hospitalizacji osób po 65 roku życia. Aż ok. 45% pacjentów wraca do szpitala w okresie 90 dni od wypisu.

Aby zapobieć zaostrzeniu choroby, czyli dekompensacji, pacjenci muszą codziennie monitorować stan zdrowia. Tylko w ten sposób można na wczesnym etapie wykryć sygnały sugerujące stopniowe pogarszanie się stanu zdrowia i szybko wdrożyć odpowiednie leczenie. Jednak część pacjentów nie stosuje się do tych zaleceń i nie wykonuje regularnych badań.

Rozwiązaniem jest przeniesienie badań do łazienki. Każdy człowiek korzysta z toalety przynajmniej raz dziennie i dlatego jest to idealne miejsce do wykonywania badań w tle, bez konieczności pamiętania o nich albo stosowania dodatkowych urządzeń telemedycznych. Pierwsza wersja e-sedesu zbudowanego na Rochester Institute of Technology powstała z myślą o pomiarze parametrów zdrowia serca jak skurczowe i rozkurczowe ciśnienie krwi, poziom natlenienia krwi, rytm serca i jego zmienność, czas trwania zespołu QRS oraz skorygowany odstęp QT.

Pomiar ciśnienia krwi bez smartwatcha i innych urządzeń

Dalszy rozwój technologii przejął startup Casana – spinoff utworzony przez Rochester Institute of Technology. Tak powstał Heart Seat – pierwszy na świecie inteligenty sedes do monitoringu parametrów zdrowia w domu. W międzyczasie Casana odeszła od idei technologii tylko dla pacjentów z niewydolnością serca, skupiając się na szerokim monitoringu chorób układu krążenia, w tym nadciśnienia.

W maju 2023 roku Heart Seat zanotował pierwszy sukces – amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) dała zielone światło do rejestrowania za pomocą e-sedesu tętna użytkowników i nasycenia krwi tlenem. Certyfikacja FDA jest poświadczeniem precyzji wyników badań na poziomie certyfikowanych urządzeń medycznych.

Casana zamierza ubiegać się o kolejne zezwolenia FDA, w tym na badanie ciśnienia krwi. Tą opcją firma pochwaliła się już podczas targów elektroniki konsumenckiej CES 2024.

Z danych NFZ wynika, że w 2020 roku w Polsce na nadciśnienie chorowało 9,94 mln osób, ale liczba ta w rzeczywistości może przekraczać nawet 12 mln osób. Choroba – która często prowadzi do udaru, choroby niedokrwiennej serca, niewydolności serca i nerek – jest przyczną 90 tys. zgonów rocznie. Regularne badanie ciśnienia mogłoby znacznie zmniejszyć te czarne liczby.

Inteligenta toaleta w roli domowego laboratorium

Heart Seat dostępny jest jako kompletny sedes, instalowany tak samo jak ten kupiony w markecie. Posiada zasilanie bateryjne i podłącznie do internetu, aby na bieżąco przesyłać zebrane wyniki do aplikacji mobilnej. We wnętrzu znajdują się te same czujniki, które mierzą parametry zdrowia w smartwatchach i innych urządzeniach ubieralnych.

Za pomocą czujników umieszczonych w sedesie, inteligentna toaleta (smart toilet) może monitorować standardowe parametry zdrowia jak tętno, saturację, temperaturę ciała, EKG. Dodatkowe sensory zlokalizowane we wnętrzu muszli klozetowej analizują próbki biologiczne (tj. mocz i stolec).

Toaleta jako miejsce wykonywania badań ma jeszcze jedną zaletę – oprócz biomarkerów jak ciśnienie krwi, temperatura ciała czy EKG, można od razu zbadać parametry moczu. Takie cyfrowe laboratorium wprowadziła na rynek w 2023 roku francuska firma Withings. Urządzenie U-Scan ma średnicę 9 cm i wygląda jak kostka toaletowa. Dostępna obecnie wersja pozwala zmierzyć bilans wodny, równowagę kwasowo-zasadową, poziom witaminy C i metabolizm energetyczny. Czujniki czyszczone są po każdym spłukaniu wody. Wyniki pomiarów służą do stworzenia profilu metaboliczego, na podstawie których użytkownik otrzymuje wskazówki dotyczące odżywania się i stylu życia.

Toaleta jako miejsce profilaktyki ma ogromną zaletę: badania wykonywane są codziennie. Na podstawie obserwacji trendów, można lepiej zrozumieć przebieg choroby albo diagnozować je na wczesnym etapie. W klasycznym podejściu, takie badania jak badanie moczu albo ciśnienia krwi większość osób wykonuje sporadycznie, najczęściej podczas wizyty u lekarza raz w roku albo jeszcze rzadziej. A do tego dopiero wtedy, gdy występują już pierwsze objawy.

Czytaj także: 9 innowacji dla zdrowia z targów CES 2024

Regularna medytacja pozwala lepiej radzić sobie z stresem i negatywnymi emocjami oraz pomaga w zasypaniu. Ale każdy kto choć raz spróbował skupić się 15 minut na oddechu wie, że już po kilku sekundach myśli wracają do codziennych obowiązków, problemów i planów. Sprawdziliśmy, jak działają sesje medytacyjne z przewodnikiem w aplikacji Calm.

Uspokój umysł, zrelaksuj się

Z ponad 100 milionami użytkowników, aplikacja Calm jest liderem na rynku apek do medytacji. Do tego jedną z najdłużej obecnych na rynku.

Apka pomaga w medytacji, relaksacji, kreatywnym myśleniu, skupieniu się na istotnych dla nas sprawach. Obiecuje, że ułatwia zasypianie i lepszy sen oraz radzenie sobie ze stresem. Polubią ja zarówno nowicjusze medytacji jak i doświadczeni eksperci. Do wyboru są sesje z przewodnikiem trwające od 3 do 25 minut oraz nowy 10-minutowy Daily Calm – codzienny program pozwalający się wyciszyć.

Medytacja z instruktorem, inspitujące wizualizacje, ćwiczenia relaksacyjne

Nowością są tzw. Sleep Stories, czyli historie na dobranoc opowiadane przez znane osoby jak Matthew McConaughey oraz rozbudowana biblioteka muzyczna. Równowagę wewnętrzną przed snem przywrócą sesje oddechowe i krótkie filmy instruktażowe do ćwiczeń relaksacyjnych dla każdego typu ciała.

Ale apkę polubią też osoby, które medytują od dłuższgo czasu. Dla nich powstały profesjonalne kursy prowadzone przez światowej sławy ekspertów w dziedzinie mindfulness (uważności). Medytacje okraszono inspirującymi i pełnymi harmonii pejzażami wizualnymi.

Najlpiej zacząć od wersji darmowej. Wersja Premium oferująca wszystkie sesje kosztuje w zależności od opcji i aktualnej promocji od ok. 62,99 zł do 319,00 zł (licencja dożywotna). Testując apkę nie zdążyliśmy „odkryć szczęśliwszego siebie” jak obiecują opisy, ale przekonaliśmy się do moderowanych medytacji przydatnych zwłaszcza dla osób , które twierdzą, że nie mają ani czasu, ani głowy do medytacji. Na początek zdecydowanie wystaczy wersja testowa. Dla niektórych to może być pomost do samodzielnych medytacji bez przewodnika (i bez aplikacji) albo przekonania się, że nawet medytacja z aplikacją nie jest dla nich. Trzecia grupa to osoby, które za sprawą Calm odkrywają ukrytą pasję do medytacji i decyduą się na wersję Premium.

Profesjonaliści medyczni wystawiający recepty w systemach medycznych KAMSOFT (KS-SOMED i KS-PPS, SERUM) mają bezpośredni dostęp do wiarygodnych i kompletnych informacji pochodzących z serwisu BLOZ oraz Bazy Wiedzy o Lekach Pharmindex.

Wypisywanie recepty to jedna z kluczowych czynności podczas wizyty pacjenta. Systemy informatyczne KAMSOFT współpracując z BLOZ oraz PHARMINDEX aktywnie wspierają ten proces. Lekarz może w szybki sposób, w trakcie wypisywania recepty uzyskać informacje o wybranych produktach leczniczych takie jak: dostępność produktu, warunki refundacyjne, dawkowanie, działania niepożądane, alerty bezpieczeństwa, a także sprawdzić zarejestrowaną jednostkę pojemności opakowania, dla recepty rocznej 365, której od marca 2024 r. wymaga Centrum e-Zdrowia[1].

Bezpieczeństwo pacjenta to priorytet

Profesjonalista medyczny błyskawicznie zweryfikuje czy lek, który planuje zaordynować jest bezpieczny dla konkretnego pacjenta. Takiej wiedzy dostarczają alerty bezpieczeństwa PHARMINDEX, czyli profil bezpieczeństwa leku przedstawiony w czytelnej, graficznej postaci. Dzięki czemu lekarz jest w stanie szybko ocenić, czy dany lek wpływa np. na sprawność psychomotoryczną pacjenta, czy jest bezpieczny dla kobiet w ciąży, karmiących piersią lub osób w podeszłym wieku.

Baza Wiedzy o Lekach PHARMINDEX zawiera także szczegółowe informacje odnośnie dawkowania leku (w tym u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek lub wątroby, w podeszłym wieku, u dzieci), jak również informacje o sposobie zażywania leku (np. z posiłkiem, bez posiłku, o danej porze dnia) czy okresie trwałości leku po otwarciu opakowania. Dzięki czemu lekarz ma dodatkowe wsparcie kiedy zaleca dawkowanie leku.

Wsparcie w wystawianiu recept 365

Wystawienie tzw. recepty rocznej (recepta 365) wymaga od 1 marca 2024 r. (obligatoryjnie od 1 lipca) przekazania do systemu P1 wraz z dokumentem recepty, dawkowania w nowym schemacie wprowadzonym przez Centrum e-Zdrowia (CeZ). W związku z tym recepta roczna powinna zawierać informację o czasie trwania kuracji oraz jednostce dawkowania produktu ustalonej przez CeZ i zgodnej z jednostką pojemności przekazywaną przez Rejestr Produktów Leczniczych (RPL).

Dzięki znanej już od dawna funkcjonalności DAWKOMAT korzystającej z danych zawartych w serwisie BLOZ osoby wystawiające recepty w systemach medycznych KAMSOFT mogą tworzyć zapis dawkowania szybciej i w czytelnej formie, a dodatkowo także zgodnie z nowymi wymaganiami Centrum e-Zdrowia dla recept rocznych.  Z kolei, korzystając z Bazy Wiedzy o Lekach PHARMINDEX lekarz może zweryfikować wymaganą przez Centrum e-Zdrowia (CeZ) jednostkę dawkowania danego produktu dla recept 365 – co może być przydatne w sytuacji, kiedy ta jednostka jest odmienna od stosowanej wcześniej, a czasem nawet myląca. Zalecamy szczególnie dokładną weryfikację dawkowania przed zarejestrowaniem e-Recepty w SIM.

Aktualna informacja dla lekarza czy lek jest dostępny w aptekach

W TurboBLOZ lekarz sprawdzi dostępność danego produktu w pobliskich aptekach, a w przypadku leków trudno dostępnych, system podpowie listę zamienników, nie tylko o analogicznym składzie, ale również o tej samej postaci, dawce oraz podobnej wielkości opakowania.

Systemy gabinetowe KAMSOFT efektywnie wspierają lekarzy podczas wystawiania recept

Systemy medyczne KAMSOFT efektywnie wspierają lekarzy podczas wystawianie e-recept. Są też ciągle rozwijane, nie tylko pod kątem funkcjonalności zgodnych z wymogami Ministerstwa Zdrowia, ale także w celu zapewnienia ergonomii i poprawy komfortu oraz szybkości pracy. Za pośrednictwem BLOZ oraz Bazy Wiedzy o Lekach PHARMINDEX, lekarz uzyska merytoryczne wsparcie przy ordynacji leków, skróci czas wypisywania e-recepty co pozwoli na poświęcenie pacjentowi więcej czasu podczas wizyty.

Funkcjonalność PHARMINDEX OPEN dostępna jest dla użytkowników systemów medycznych KAMSOFT (KS-SOMED, KS-PPS, SERUM), którzy korzystają z TurboBLOZ i mają wykupione prawo do korzystania z Serwisu BLOZ-Odpłatności.

[1] Dla niektórych produktów jednostka może być myląca, ale jej podanie nie wynika z działań czy rekomendacji KAMSOFT oraz PHARMINDEX, ale ze stworzonego przez CeZ modelu ustrukturyzowanego dawkowania.

Czytaj także: Od 1 maja zmiany w często wykorzystywanej przez lekarzy bazie BLOZ

W kwietniowym numerze OSOZ Polska (4/2024) dowiesz się, jak mierzyć efektywność teleporad oraz płynnie wdrażać rozwiązania IT unikając konflików z działem IT.

• Dr Anna Gawrońska i Ron Balicer radzą, jak inwestować w dojrzałość cyfrową
• Amy Webb tłumaczy, jak „supercykl technologiczny” wpłynie na sektor zdrowia
• Dr Paweł Kaźmierczyk wyjaśnia, dlaczego nie możemy przegrać wyścigu o dane

Kliknij tutaj, aby pobrać bezpłatnie kwietniowe e-wydanie OSOZ (wersja PDF, 8,8 MB)

Spis treści:

• EU AI Act. Jakie obowiązki nakłada na lekarzy?
• Porażka e-Gabinet+. Z systemu za 17 mln zł korzysta 11 placówek
• Centralna e-Rejestracja. Czy podzieli los EDM?
• Premiera da Vinci 5. Co potrafi nowy robot chirurgiczny 5. generacji?
• Supercykl technologiczny. Jak AI przyspieszy zmiany w ochronie zdrowia?
• Dane medyczne. Felieton Sieci Lekarzy Innowatorów Naczelnej Izby Lekarskiej NIL IN
• Aplikacja miesięca. Tak zmienisz niezdrowe nawyki
• NVIDIA wchodzi do ochrony zdrowia. Plany producenta procesorów
• Robot – rehabilitant. Pierwszy na świecie robot do masażu ciała
• Pierścień do kontroli zdrowia. Nowa technologia potrafi przewidzieć rozwój choroby
• Boom AI [INFOGRAFIKA]. Inwestycje w sztuczną inteligencję dla ochrony zdrowia
• Najlepsze praktyki cyfryzacji. Co zrobić, aby dobrze wydać pieniądze na IT?
• Jak wprowadzać innowacje i AI w placówkach leczniczych? Radzi Prof. Ran Balicer
• Jak ocenić wartość nowej technologii cyfrowej? Rozmowa z dr n. ekon. Anną Gawrońską
• Bezpieczeństwo danych medycznych. Za 80% ochrony odpowiada 20% zabezpieczeń
• Cyfryzacja zamiast informatyzacji. Jak przedefiniować rolę działu IT?
• Medyczny ChatGPT. Chiny wprowadzają chatbota dla lekarzy
• Sztuczna inteligencja. Nowy model AI nauczył się rozpoznawać przyczyny kaszlu
• Jak zmierzyć jakość usług telezdrowia? Nowe narzędzie ewaluacji od WHO
• Boty AI zmarłych. Nowa, kontrowersyjna technologia
• Pharmindex Open. Jak wspiera lekarzy w podejmowaniu decyzji terapeutycznych?

Wszystkie wydania archiwalne dostępne są na zakładce POBIERZ.

Polska Federacja Szpitali, Koalicja AI w Zdrowiu oraz wZdrowiu przedstawiły cząstkowe wyniki Raportu Top Disruptors in Healthcare 2024. Co już wiemy na podstawie odpowiedzi ponad 80 polskich startupów medycznych?

Sztuczna inteligencja zdominowała rozwiązania dla medycyny

Startupy medyczne w Polsce najczęściej zajmują się rozwiązaniami opartymi na sztucznej inteligencji – wynika z badania Top Distruptors in Healthcare 2024. Oto ranking obszarów działalności startupów w 2024 roku:

• AI/machine learning – 60,2%,
• wyroby medyczne – 44,1%,
• telemedycyna – 40,9%,
• dane medyczne – 38,7%,
• samodzielne aplikacje IT – 35,5%.

W tym roku startupy udzielały także odpowiedzi na to, czy zapewnienie odpowiedniego cyberbezpieczeństwa rozwiązania stanowi dla nich wyzwanie. Większość, bo 54,8% odpowiedziała przecząco.

Niezmiennie dla większości badanych startupów medycznych w Polsce (54,8%) największym problemem w rozwoju ich rozwiązania jest znalezienie inwestora lub pozyskanie odpowiedniego finansowania. Dla co trzeciego startupu wyzwaniem jest nawiązanie współpracy ze stroną publiczną.

Prawie co drugi startup zakładają lekarze

Dominującym modelem płatności wśród startupów medycznych jest model subskrypcyjny (68,8%), który pozwala klientom na regularne opłaty za korzystanie z produktu lub usługi w zamian za stały dostęp i wsparcie. Podobnie popularnym modelem jest płatność jednorazowa (52,7%) za produkt lub usługę.

Znaczna większość startupów (75,3%) tworzą zespoły liczące do 15 osób pracujących w wymiarze większym niż pół etatu. Zdecydowana większość założyciele (77,4%) jest w wieku między 31 a 50 lat. Prawie połowa z badanych innowacyjnych firm została założona przez osoby z wykształceniem medycznym (45,2%).

Polskie startupy medtech wierzą w unikalność swoich rozwiązań

Większość startupów medycznych ma finansowanie na poziomie poniżej 200 tysięcy EUR (38,7%). Głównymi źródłami finansowania są środki własne / bootstrapping (59,1%) oraz prywatni inwestorzy (37,6%). Ponad 80% startupów poszukuje obecnie finansowania, w połowie przypadków w kwocie między 400 tysięcy do 2 mln euro (50%), niemniej 53,8% respondentów uważa, że jest coraz trudniej zdobyć finansowanie. Co więcej, dla prawie połowy startupów koszty utrzymania startupu zwiększyły się w ciągu ostatniego roku.

W tym roku autorzy Raportu zapytali startupy medyczne dlaczego warto w nie zainwestować. Oto najczęściej pojawiające się odpowiedzi:

• rozwiązanie jest innowacyjne na skalę ogólnopolską bądź światową,
• działają w niszach, które nie są jeszcze zaadresowane,
• elastyczność i skalowalność ich produktów pozwalająca dostosować się do zmieniających się potrzeb rynku oraz szybko rosnącej liczby użytkowników,
• wykorzystanie nowoczesnych technologii, takich jak sztuczna inteligencja czy analiza danych.

Top Disruptors in Healthcare 2024

Zgłoszenia startupów medycznych do raportu trwają jeszcze do końca kwietnia pod adresem: https://forms.gle/ujuENyYAQYotwvHH6

Prezentacja pełnego Raportu Top Disruptors in Healthcare 2024 odbędzie się 11 czerwca 2024 r. podczas międzynarodowej konferencji AI & MEDTECH CEE. Rejestracja na wydarzenie: https://bit.ly/3Ur7QFq

Czytaj także: Wyniki raportu Top Disruptors in Healthcare 2023

W 2023 roku polskie apteki sprzedały 2,7 mln opakowań środków pomagających rzucić palenie. To prawie tyle samo co w rekordowym, pandemicznym roku 2020. Co popyt na leki antynikotynowe mówi o trendach liczby palaczy?

Pobierz OSOZ Statystyki z pełnymi danymi o rynku leków antynikotynowych

Leki antynikotynowe to jedna z alternatyw leczenia uzależnienia od nikotyny. Ich działanie polega przede wszystkim na obniżeniu poziomu głodu nikotynowego oraz łagodzenie zespołu objawów, które towarzyszą odstawieniu papierosów. Wśród nich są min. nadmierne pobudzenie, zwiększona drażliwość. Inaczej działają tzw. plastry nikotynowe dostarczające przez skórę uzależniającą nikotynę. W ten sposób palacz może oszukać organizm, unikając przykrych skutków zespołu odstawienia nikotyny.

Liczba palaczy w Polsce

22% Polaków (ok. 8 mln) nałogowo pali papierosy, 8% okazjonalnie – wynika z Narodowego Testu Zdrowia Polaków 2022. Odsetek palaczy zmniejszył się w ostatnich 25 latach. Według CBOS, papierosy paliło:

• w 1997 roku – 37% obywateli (48% mężczyzn i 26% kobiet),
• w 2019 roku – 26% (31% i 21%).

Liczba mężczyzn-palaczy spadła niemal dwukrotnie, ale kobiet – tylko o 5 punktów procentowych. Jednak ten pozytywny trend w ostatnich latach zatrzymał się. Coraz więcej osób sięga po e-papierosy, zwłaszcza nastolatkowie. Polska nadal należy do czołówki krajów EU o największym odsetku palaczy. Więcej jest ich tylko w Rumunii i na Węgrzech.

Szacuje się, że papierosy pali co czwarta osoba na świecie. Co roku, w wyniku chorób odtytoniowych umiera 8 mln ludzi. W Polsce, palenie tytoniu jest pierwszą przyczyną zgonów mężczyzn i drugą u kobiet.

Lista argumentów za rzuceniem palenia jest długa, ale tytoń uzależnia, co utrudnia zerwanie z nałogiem. Gdy motywacja nie wystarczy, pomóc mogą leki dostępne w aptekach. Eksperci OSOZ przeanalizowali ich sprzedaż na przestrzeni ostatnich 20 lat. Pod uwagę wzięto środki z nikotyną (np. plastry nikotynowe) oraz leki z warenikliną i cytyzynikliną działające na receptor nikotynowy.

Jak rzucić palenie? Sprzedaż środków antynikotynowych

Jeszcze 20 lat temu (2002 rok) sprzedaż leków antynikotynowych wynosiła zaledwie 550 000 opakowań. To 4 razy mniej niż obecnie. Od tego czasu systematycznie wzrastała. W 2020 roku sprzedaż była najwyższa i osiągnęła 2,77 mln opakowań, a w 2023 roku – 2,75 mln zł opakowań, co przelicza się na łączną kwotę 149,68 mln zł.

Co ciekawe, cena tego typu środków niewiele się zmieniła od 20 lat. Średnia cena za pojedyncze opakowanie leku antynikotynowego w 2002 roku wyniosła 52,38 zł, a w 2023 roku – 54,50 zł, czyli zaledwie o 8,28% więcej.

Największy popyt występuje w styczniu, co jest efektem postanowień noworocznych – rekordowy był styczeń 2020 roku ze sprzedażą ponad 300 000 opakowań. Ich wybór jest spory – asortyment środków dostępnych w aptekach zawiera aż 96 różnych marek.

E-papierosy zastępują te tradycyjne

Na przełomie 20 lat sprzedaż środków antynikotynowych w aptekach wzrosła pięciokrotnie. To dobry znak sugerujący, że Polacy starają się rzucić palenie. I rzeczywiście – liczba palaczy z roku na rok maleje, choć nadal należy do największych w Europie. Według ostatnich danych, papierosy pali, co czwarty Polak, czyli ok. 8 mln dorosłych osób.

Niestety, wiele osób zamiast rzucać palenie sięga po e-papierosy, błędnie uważane za zdrowszą alternatywę. Według danych Ministerstwa Zdrowia (Ogólnopolski Panel Badawczy Ariadna dla Biura do spraw Substancji Chemicznych, 2022 r.), wśród osób, które zdecydowały się na sięgnięcie po e-papierosy z powodu chęci rzucenia palenia tradycyjnych papierosów, prawie jedna trzecia (30%) uważa, że e-papierosy nie pomogły im w osiągnieciu tego celu i zdecydowali się powrócić do palenia jedynie tradycyjnych papierosów.

Czytaj także: Sprzedaż suplementów diety dla seniorów przeżywa boom od czasu pandemii COVID-19

Chińscy naukowcy opracowali medycznego chatbota AI opartego na dużym modelu językowym, podobnego do ChatGPT. System odpowiada na pytania lekarzy, pomagając w diagnozie, leczeniu pacjentów i operacjach. Dokładność odpowiedzi sięga 95%.

Sztuczna inteligencja wesprze lekarzy

Chatbota stworzyło Centrum Sztucznej Inteligencji i Robotyki (Centre for Artificial Intelligence and Robotics, CAIR) z siedzibą w Hongkongu działające w ramach Chińskiej Akademii Nauk. Nazywa się CARES Copilot 1.0 i ma wspierać pracowników medycznych w podejmowaniu decyzji klinicznych.

Innowacja powstała w oparciu o open-sourcowy model Llama 2 LLM firmy Meta (dawniej Facebook). Jest to tzw. model multimodalny – może przetwarzać dane w różnej formie, w tym obrazy, tekst, audio, wideo, zdjęcia rezonansu magnetycznego, tomografii komputerowej i USG.

Aby wytrenować model, zasilono go milionami kartotek pacjentów, w tym materiałami dydaktycznymi, wytycznymi ekspertów i literaturą medyczną. Przetworzenie tak ogromnej ilości danych wymagało systemu opartego na 100 procesorach graficznych Huawei i Nvidia.

Pomoc w diagnozie, operacjach, logistyce

CARES wyszukuje informacje w ciągu kilku sekund i to z dokładnością do 95%. Do tego może sięgać – w czasie rzeczywistym – do źródeł informacji jak przykładowo stron internetowych z aktualnymi wytycznymi dla chirurgów. Według CAIR, system pomaga w segmentacji struktur anatomicznych, wykrywa i liczy instrumenty chirurgiczne oraz identyfikuje fazy zabiegu, pomagając chirurgom przygotować się do operacji. Został także zintegrowany z zewnętrznymi urządzeniami medycznymi. Na razie trwają testy optymalizacyjne w siedmiu szpitalach w Pekinie.

AI w ochronie zdrowia w Chinach

W sierpniu ubiegłego roku chiński rząd zatwierdził wdrożenie pierwszego modelu generatywnej AI stworzonego przez Chińską Akademię Nauk . Zidong Taichu 2.0 to rodzima usługa klasy generative AI obsługująca różne modalności danych, w tym wideo i 3D.

Ming Feng, profesor i lekarz naczelny na Wydziale Neurochirurgii w Szpitalu Peking Union Medical College twierdzi, że LLM mogą być z powodzeniem stosowane w warunkach klinicznych, na salach operacyjnych i instytutach badawczych. AI wspierają personel medyczny pierwszej linii w nagłych wypadkach poprzez nadzorowanie procedur, wydawanie ostrzeżeń i zapobieganie ryzykownym działaniom.

– Połączenie LLM i systemów nawigacji chirurgicznej może zaoferować chirurgom informacje o położeniu anatomicznym w czasie rzeczywistym, zwiększając bezpieczeństwo operacji – powiedział Ming Feng o modelu CARES.

Źródło: „China unveils ChatGPT-like medical chatbot service”, HealthcareITNews

Czytaj także: O 17% mniej zgonów na sepsę w szpitalu. Dzięki AI

Dostawca rozwiązań cyfrowych dla medycyny i farmacji KAMSOFT S.A. zapowiada nowości w znanej od 30 lat bazie KS-BLOZ. Od 1 maja 2024 r. to BLOZ, który razem z Pharmindex tworzy największy w Polsce tandem informacyjno-narzędziowy o lekach i środkach ochrony zdrowia. Ale zmienia się nie tylko nazwa.

Baza KS-BLOZ to teraz serwis BLOZ

Baza KS-BLOZ, która jest rozwijana przez KAMSOFT od początku działalności firmy, zyskała opinię najbardziej aktualnej i najchętniej stosowanej. Korzystają z niej dziesiątki tysięcy podmiotów w Polsce, w tym apteki, placówki medyczne, hurtownie i producenci farmaceutyczni oraz pacjenci.

Wraz z systematycznym wprowadzaniem kolejnych funkcjonalności, KS-BLOZ przeszła transformację. To nie jest już tylko i wyłącznie baza danych. W tandemie z Pharmindex powstał rozbudowany serwis bazujący na informacjach o lekach i produktach ochrony zdrowia. Od 1 maja 2024 r., baza KS-BLOZ wchodzi w kolejną fazę rozwoju. Oprócz zmiany nazwy na BLOZ, usługa będzie teraz świadczona drogą elektroniczną.

Co zmiany oznaczają dla użytkowników KS-BLOZ?

Jak informuje KAMSOFT S.A., zmiana jest naturalną konsekwencją ewolucji bazy w kierunku rozwiązania wychodzącego naprzeciw transformacji cyfrowej w ochronie zdrowia i farmacji. BLOZ przez ostatnie lata wzbogacał się o nowe funkcje, stając się wielofunkcyjnym narzędziem wspierającym:

• lekarzy w wystawianiu recept (np. TurboBLOZ, Dawkomat),
• farmacetów w obsłudze pacjenta (np. Podobniki Apteczne, Kompendium Suplementów Diety),
• każdego obywatela w czerpaniu wiedzy o lekach (np. KtoMaLek.pl/Lekopedia).

BLOZ ma wkrótce stanowić podstawę dla usług opieki farmaceutycznej, w szczególności przeglądów lekowych. Uzupełniona bazami wiedzy o lekach (Pharmindex i Pharmindex Complete) oraz zasilona sztuczną inteligencją, zaoferuje zupełnie nowe możliwości.

W połączeniu z Pharmindex, BLOZ tworzy spójny ekosystem infomacyjno-narzędziowy wspierający lekarzy, pielęgniarki i farmaceutów w opiece nad pacjentem oraz ułatwiający ich codzienną pracę.

Czytaj także: Informacje o możliwościach BLOZ. Sprawdź nowy portal

Grupa naukowców z Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy zbadała, czy ChatGPT jest w stanie zaliczyć egzamin certyfikacyjny z chorób wewnętrznych. Przetestowali go na 10 zestawach pytań z lat 2013-2017. Odsetek prawidłowych odpowiedzi wahał się od 47,5 proc. do 53,33 proc., podczas gdy do zaliczenia potrzeba 60 proc.

Czy ChatGPT może konkurować z lekarzami?

Od czasu publikacji dużego modelu językowego (LLM) jakim jest ChatGPT, naukowcy testują jego możliwości pod kątem zastosowań w medycynie. Kilka miesięcy od jego premiery, AI zaliczyła pierwszy sukces zdając amerykański egzamin licencyjny (United States Medical Licensing Exam, USMLE) odpowiadając popawnie na 60 proc. pytań. AI zdała też m.in. egzaminy z radiologii w USA i Kanadzie (Canadian Royal College i American Board of Radiology), Europejski Egzamin z Podstaw Kardiologii czy nawet egzamin medyczny w Arabii Saudyjskiej.

Osiągnięcia AI różnią się znacznie w zależności od dziedziny medycyny. Przeprowadzone analizy porównawcze pokazują na przykład, że ChatGPT odpowiada poprawnie na średnio 40 proc. pytań w testach z biomedycyny, podczas gdy na egzaminach z diabetologii jest w stanie zdobyć nawet 100 proc. punktów.

Jednak od czasu premiery ChatGPT zaczęły pojawiać się wyspecjalizowane modele trenowane na danych z litereatury medycznej. Przykładem jest Med-PaLM2 opracowany przez Google, który odpowiedział poprawnie już na 85 proc. pytań z amerykańskiego egzaminu licencyjnego (USMLE), podczas gdy ChatGPT tylko na 60 proc.

Oczywiście, zdanie egzaminu to zdecydowanie za mało, aby zostać lekarzem. Trzeba też wziąć pod uwagę, że w wielu testach odrzucano pytania, które zawierały obrazy, nagrania wideo czy audio, bo AI nie jest w stanie ich przeanalizować. We wspomnianym europejskim egzaminie z podstawowej kardiologii to aż 36 proc. wszystkich pytań.

AI gorsza o 20 proc. niż ludzie

Aby zostać specjalistą chorób wewnętrznych w Polsce wymagane jest ukończenie szkolenia specjalizacyjnego i zdanie egzaminu certyfikacyjnego. Egzamin składa się z dwóch elementów: testu wielokrotnego wyboru, który obejmuje 120 pytań z 5 możliwymi odpowiedziami (tylko jedna jest prawidłowa, trzeba odpowiedzieć poprawnie na min. 60 proc. pytań), oraz egzaminu ustnego, do którego można przystąpić po pomyślnym zdaniu testu pisemnego. Od 2023 r. kandydat może zostać zwolniony z egzaminu ustnego, jeśli uzyska wynik min. 75 proc. w teście pisemnym.

Badanie polskich naukowców jako pierwsze wzięło pod lupę możliwości ChatGPT w dziedzinie medycyny wewnętrznej. W symulacji uwzględniono pytania z 10 sesji egzaminacyjnych z lat 2013-2017. To łącznie 1191 pytań, po usunięciu tych, na które AI nie jest w stanie odpowiedzieć (np. zawierających obrazki).

Liczba uzyskanych poprawnych odpowiedzi przez ChatGPT w serii 10 egzaminach wahała się od 47,5 proc. do 53,33 proc. (mediana, 49,37 proc.). A to oznacza, że AI w żadnym z nich nie uzyskała wymaganego progu 60 proc. poprawnych odpowiedzi.

Naukowcy zestawili osiągnięcia AI z wynikami studentów. Okazało się, że byli oni średnio o ok. 20 proc. lepsi niż AI – poprawne odpowiedzi przyszłych lekarzy-ludzi wahały się od 65,21 proc. do 71,95 proc. (mediana, 69,92 proc.).

ChatGPT najlepiej radził sobie z krótkimi pytaniami. W przypadku ludzi, korelacja pomiędzy poprawnością odpowiedzi a długością pytania była znacznie mniejsza. Duże różnice występowały też w zalezności od dziedziny medycyny. Oto jakie wyniki uzyskał w podziale na specjalizacje:

• alergologia (71,43 proc.) – w tym przypadku zdałby egzamin,
• choroby zakaźne (55,26 proc.),
• endokrynologia (54,64 proc.),
• nefrologia (53,51 proc.),
• reumatologia (52,83 proc.),
• hematologia (51,51 proc.),
• gastroenterologia (50,97 proc.),
• pulmonologia (46,71 proc.)
• diabetologia (45,1 proc.),
• kardiologia (43,72 proc.).

Jak zaznaczają autorzy, AI nie może na razie konkurować z wiedzą wyszkolonych specjalistów medycznych w dziedzinie chorób wewnętrznych. Egzamin z medycyny obnaża fakt, że ChatGPT to model matematyczny nie potrafiący wnioskować. Przykładowo, w dłuższych pytaniach AI nie była w stanie rozpoznać kluczowych informacji popełniając błędy logiczne.

Dlaczego polski egzamin okazał się zbyt trudny dla ChatGPT?

Skąd takie różnice pomiędzy wynikami testów w USA a w Polsce? Możliwą przyczyną są różnice językowe. ChatGPT najlepiej czuje się w środowisku języka angielskiego, bo w tym języku jest większość danych, na których model jest trenowany. Do tego wykorzystano stary już model 3.5 zawierający informacje do września 2021 roku. Od tego czasu pojawił się model 4.0, a dane zostały zaktualizowane na stan do kwietnia 2023 roku. ChatGPT jest też modelem ogólnym żywiącym się danymi z internetu. O wiele większą wydajność mają specjalizowane modele dla medycyny jak Med-PaLM2.

– Jest mało prawdopodobne, aby sztuczna inteligencja była w stanie zastąpić pracowników służby zdrowia w najbliższej przyszłości, szczególnie w dziedzinie medycyny wewnętrznej. Nawet najbardziej wyrafinowane algorytmy i technologie wspomagane przez AI nie są w stanie diagnozować i leczyć chorób bez udziału człowieka – podkreślają autorzy badania.

Jednak AI może wspierać lekarzy w procesie opieki nad pacjentem, analizując duże zbiory danych, wychwytując niewidoczne dla człowieka korelacje w elektronicznej kartotece pacjenta. Zastosowanie sztucznej inteligencji jest nieuniknione w związku z kryzysem kadr medycznych.

Czytaj także: Parlament Europejski przyjął EU AI Act. Co przewiduje nowe prawo w medycynie?

Czasopismo OSOZ we współpracy z Siecią Lekarzy Innowatorów Naczelnej Izby Lekarskiej NIL IN prezentują nowy cykl o nowoczesnej ochronie zdrowia. Pokażemy najlepsze praktyki cyfryzacji i koncepcje organizacyjne, porozmawiamy z ekspertami i podpowiemy, jak wdrażać innowacje z korzyścią dla pacjentów oraz pracowników ochrony zdrowia.

Dobre praktyki e-zdrowia prosto ze środowiska lekarzy

Innowacje w medycynie to nie tylko nowe technologie e-zdrowia czy leki, ale także rewolucyjne podejścia do diagnostyki, terapii i opieki nad pacjentem szeroko wdrażane w polskich placówkach ochrony zdrowia. Wśród nich są innowacje poprawiające jakość opieki i usprawniające procesy administracyjne tworzone we współpracy z lekarzami i z myślą o wspomaganiu ich pracy. Skoro sprawdzają się u tych, którzy je opracowali, mogą też zainspirować innych do udoskonaleń.

W nowym cyklu NIL IN/OSOZ prezentujemy:

• Sprawdzone technologie e-zdrowia
• Najnowsze rozwiązania jak sztuczna inteligencja i robotyka
• Porady ekspertów NIL IN
• Innowacje procesowe i nowe koncepcje zarządzania
• Ramy systemowe i prawne wdrażania innowacji
• Osiągnięcia innowatorów

Odwiedzimy innowatorów oraz zaglądniemy do wnętrza technologii przyszłości i rewolucyjnych projektów badawczych, które wspomagają diagnozowanie i leczenie pacjentów oraz funkcjonowanie systemu ochrony zdrowia.

Radzimy jak wdrażać technologie, zarządzać i być innowacyjnym

W wywiadach z wiodącymi naukowcami, lekarzami i przedstawicielami branży medycznej poznamy kulisy ich pracy oraz inspirując wizje przyszłości medycyny. Dowiemy się, jakie wyzwania stoją przed innowatorami i jak je pokonują oraz nad jakimi rozwiązaniami pracują.

Skupimy się na aktualnych tematach, udanych wdrożeniach i wzorach do naśladowania, czyli tym, czym zajmujemy się w NIL IN – Sieci Lekarzy Innowatorów Naczelnej Izby Lekarskiej.

– Najlepsze innowacje powstają zawsze we współpracy. Nie chodzi tylko o stworzenie technologii, ale jej dopasowanie do rynku i oczekiwań użytkowania oraz wdrożenie w organizacji. NIL IN jest społecznością praktyków i pasjonatów, którzy zamiast stosować narzucane z góry rozwiązania, wpływają na ich kształt zgodnie z hasłem „innowacje dla lekarzy tworzone przez lekarzy” – mówi Artur Olesch, redaktor naczelny czasopisma OSOZ Polska.

Pierwszy artykuł dotyczy wyścigu o dane medyczne. Czy polska ochrona zdrowia jest gotowa na wykorzystanie potencjału danych? Czy regulacje prawne hamują czy wspierają przetwarzanie danych w placówkach ochrony zdrowia? O tym pisze dr Paweł Kaźmierczyk, uznany prawnik z obszaru LifeScience oraz członek Rady NIL IN. Premiera: 24 kwietnia 2024.

Dobre praktyki cyfryzacji ochrony zdrowia

Aby rozwiązania e-zdrowia i innowacje oferowały wartość dodaną dla ochrony zdrowia, muszą być współprojektowane w interdyscyplinarnych zespołach inżynierów, lekarzy i pacjentów. W nowym cyklu będziemy eksperymentować, odkrywać technologie i rozkładać na części składowe procesy digitalizacji, zadawać trudne pytania i inspirować do zmian.

Interesujesz się tematem innowacji w medycynie? Wypełnij formularz na www.nilin.org.pl i dołącz do społeczności NIL IN.

Czytaj także: Wszystko o e-zdrowiu w Polsce i na świecie. Czytaj archiwalne wydania OSOZ