Briefing rynku zdrowia: Finanse, leki, kadry, prawo, e-zdrowie

Ministerstwo Zdrowia zaczęło się rozkręcać w tematach innych niż tylko refundacje, in vitro i pigułka dzień po. Widać, że z niektórymi działaniami czekano na „po wyborach” do Parlamentu Europejskiego, a w innych sporo czasu zajęło odnalezienie się w nowych zadaniach. Dziennikarka Aleksandra Kurowska podsumowuje najważniejsze wydarzenia na rynku zdrowia.

Finanse

Stało się to, na co wszyscy liczyli – minister zdrowia zdobyła dodatkowe 5 mld zł dla NFZ od ministra finansów. To niestety mało, wystarczy na zapłatę za część świadczeń ponadlimitowych z I kwartału tego roku. W skali potrzeb, niestety nie zmienia to trudnej sytuacji. Od 1 lipca znów rosną najniższe pensje w placówkach medycznych, a koszt w skali roku (wraz ze zmianą niektórych wycen np. procedur internistycznych) to 15,2 mld zł.

17-18 mld zł w ramach Krajowego Planu Odbudowy (KPO) może trafić do polskiego systemu ochrony zdrowia w ciągu dwóch najbliższych lat. Z tego dofinansowania najbardziej skorzystają pacjenci onkologiczni, kardiologiczni oraz osoby wymagające opieki długoterminowej (łóżka szpitalne mają być zamieniane na długoterminowe).

Przekształcenia szpitali

Po wyborach MZ wpisało w wykaz prac legislacyjnych projekt dotyczący restrukturyzacji szpitali. Ta ma być dobrowolna, ale wiązać się z zachętami finansowymi. Włączy się w nią prawdopodobnie BGK, jak przy restrukturyzacjach robionych za czasów Ewy Kopacz. Ale MZ korzysta też z pomysłów Zjednoczonej Prawicy, tylko w łagodniejszej wersji.

Poprzednia ekipa z pomysłami przepadła, bo szpitale i samorządy oprotestowując plany włączyły przeciw MZ lokalnych posłów i senatorów. Projekt przewiduje m.in. elastyczniejsze przepisy dotyczące prowadzenia szpitalnych oddziałów, możliwość tworzenia i prowadzenia samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej przez związki jednostek samorządu terytorialnego, jako podmioty tworzące. 

Leki

W tym obszarze dzieje się bardzo wiele. Trwają prace nad kolejną nowelizacją ustawy refundacyjnej. Powstała lista leków kardiologicznych stosowanych długotrwale, które powinny być refundowane, ale firmy dotychczas o to nie wystąpiły i MZ chce zachęcić firmy do składania wniosków.

MZ ma już projekt ustawy, która uprości korzystanie z darmowych leków. Osoby w wieku 65 plus i 18 minut (czyli w uproszczeniu nieletni i emeryci) będą mogły otrzymać receptę na bezpłatne leki także podczas prywatnej wizyty lekarskiej, a nie tylko w ramach NFZ.  Nie będzie też konieczne wpisywanie kodów oznaczających seniorów lub dzieci. Czyli pacjent nie będzie musiał dublować wizyty, idąc do POZ po receptę na darmowy lek, wystawioną wcześniej w prywatnym gabinecie.

Trwają też prace nad rozwiązaniami IT, które uporządkują kwestie różnych poziomów odpłatności za refundowane leki, tak by odciążyć lekarzy od ustalania tych kwestii.

MZ ma kolejne pomysły na walkę z receptomatami, ale tymi „wypisującymi” środki uznawane za narkotyczne. Mobilizacją były m.in. doniesienia dotyczące fentanylu w polskich miastach. Od 17 czerwca MZ ma dostawać codziennie listę podejrzanych recept (gdy lekarz np. wystawia ich dużo dla pacjentów z różnych regionów kraju) i zapowiada, że będzie sprawy zgłaszać policji.

Weszła nowelizacja rozporządzenia w sprawie wykazu substancji czynnych zawartych w lekach ordynowanych przez pielęgniarki i położne. Położne mogą już przepisywać recepty na antykoncepcję awaryjną. Do grupy leków przeciwzakaźnych stosowanych w chorobach dróg moczowych zostały dodane dwie substancje czynne: Furazidinum – postacie do podawania doustnego, Fosfomycinum trometamolum – postacie do podawania doustnego. Dodano też recepty na wszystkie zalecane szczepionki dla osób dorosłych, w tym m. in. przeciwko grypie, HPV, pneumokokom.  

A gdy o szczepionkach mowa, to MZ ma plany by promować szczepienia HPV i wprowadzić je do szkół. Z kolei Urząd ds. Gotowości i Reagowania na Stany Zagrożenia Zdrowia (HERA) podpisał w imieniu państw UE umowę ramową, dotyczącą wspólnych zamówień na dostawę do 665 tys. dawek zaktualizowanej szczepionki przeciwko grypie odzwierzęcej Seqirus, a także opcję dotyczącą zakupu kolejnych 40 mln dawek.

E-zdrowie

Ukazał się raport “Top Disuptors in Healthcare”, który jest przeglądem startupów działających na polskim rynku ochrony zdrowia. W tegorocznej edycji wzięło udział 171 startupów z Polski i 24 z Europy Środkowo-Wschodniej.

Sieć Lekarzy Innowatorów Naczelnej Izby Lekarskiej NIL IN ogłosił konkurs na najlepsze innowacje organizacyjne i technologiczne w placówkach ochrony zdrowia. Zgłoszenia można nadsyłać do 31 sierpnia. 5-7 czerwca 2024 roku odbyła się kolejna edycja konferencji o innowacjach cyfrowych dla ochrony zdrowia “Nawigator e-Zdrowia” organizowana przez KAMSOFT. Nagrania z wykładów i warsztatów można obejrzeć na kanale YouTube KAMSOFT.

18 maja 2024 r. została uchwalona nowa wersja Kodeksu Etyki Lekarskiej. Pojawił się w nim zapis dotyczący stosowania przez lekarzy rozwiązań sztucznej inteligencji (AI). Polska Federacja Szpitali ma wątpliwości co do pytania pacjenta o zgodę przed każdym wykorzystaniem algorytmu AI.

Powstała koalicja na rzecz cyberbezpieczeństwa w ochronie zdrowia. Jej założycielami są Centralny Ośrodek Badań, Innowacji i Kształcenia Naczelnej Izby Lekarskiej (COBIK), Polska Federacja Szpitali Fundacja Healthcare Poland oraz Krajowa Izba Domów Opieki.

Wiceminister cyfryzacji Michał Gramatyka zapowiedział, że jeszcze w 2024 roku, w aplikacji mObywatel pojawi się e-legitymacja osoby z niepełnosprawnościami.

Świadczenia i pacjenci

Opublikowano projekt Planu dla chorób rzadkich na lata 2024-2025. Poprzedni wygasł z końcem 2023 r. Plan ma usystematyzować leczenie osób z chorobami rzadkimi, które wielokrotnie latami czekają na właściwą diagnozę i mają problem z uzyskaniem kompleksowej opieki, wymagającej często zaangażowanie lekarzy różnych specjalności oraz innych grup medyków.

Plan przewiduje też m.in. powołanie Ośrodków Eksperckich Chorób Rzadkich (OECR) oraz analizę wprowadzonych dla nich produktów rozliczeniowych (do 31 grudnia 2025 r.), poprawę dostępu do badań diagnostycznych, leków i środków specjalnego przeznaczenia żywieniowego w chorobach rzadkich. Ma powstać Polski Rejestr Chorób Rzadkich (PRCR) oraz Karta Pacjenta z Chorobą Rzadką – nazywana potocznie paszportem.

Opóźnienia są nie tylko przy regulacjach dotyczących chorób rzadkich, ale też wielu innych. Po raz kolejny przełożono np. obowiązek, by każdy szpital, w którym znajduje się SOR, miał w tym samym budynku miejsca udzielania świadczeń nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej. Nowy termin to koniec tego roku, ale czy będzie ostateczny, nie wiadomo. 

Kadry

Z resortu zdrowia odszedł – tak jak zapowiadał jeszcze w zeszłym roku – wiceminister zdrowia Maciej Miłkowski. To jedyna osoba z poprzedniego rządu, która utrzymała stanowisko. Od razu zastrzegał, że po wykonaniu prac, które prowadził, poda się do dyspozycji premiera. Te sprawy to m.in. lista polskich leków, za które pacjenci płacą mniej. Izabela Leszczyna chciałaby, by zastąpił go Jerzy Szafranowicz, kiedyś szef śląskiego oddziału NFZ, ale do tego trzeba przejść sprawdzenie przez służby. Więc na razie politykę lekową dano wiceministrowi Markowi Kosowi.

Po serii falstartów i powtarzaniu konkursów powołano nowego szefa Sanepidu. Głównym Inspektorem Sanitarnym został dr Paweł Grzesiowski.

W przypadku inspekcji farmaceutycznej niby był już kandydat, ale z powodów formalnych nie został powołany. W kolejnym konkursie wystartowało aż 22 kandydatów.

Sporo roszad nastąpiło wśród konsultantów krajowych. W połowie czerwca minister zdrowia odwołała m.in. Jarosława Pinkasa z funkcji konsultanta w dziedzinie zdrowia publicznego, Lwa Starowicza który od trzech dekad odpowiadał za seksuologię. Były wiceminister zdrowia, z czasów rządów PO-PSL został prezesem PZU Zdrowie. Igor Radziewicz-Winnicki w MZ był odpowiedzialny za politykę lekową.

Nowym Prezesem Zarządu TZF Polfa został Maksymilian Świniarski. Zastąpił na tym stanowisku Jarosława Króla, prowadził firmę od 2017 r. Ewa Kopacz i Bartosz Arłukowicz dostali się do Europarlamentu.

Nowym rzecznikiem Ministerstwa Zdrowia został Jakub Gołąb, były dyrektor w Biurze Rzecznika Praw Pacjenta (2019-2024) odpowiedzialny za komunikację i dialog.

Czytaj także: Nowy Kodeks Etyki Lekarskiej z niejasnym zapisem o AI