Centrum e-Zdrowia opublikowało interaktywny raport zdarzeń medycznych zarejestrowanych w systemie P1 od lipca 2021 r. do listopada 2024 r. Dane można filtrować według czterech kryteriów. Co z niego wynika?

Narzędzie umożliwia dostęp do danych do statystyk zdarzeń medycznych zarejestrowanych w systemie P1, czyli świadczeń udzielanych pacjentom w zakresie profilaktyki; utrzymania, ratowania, przywracania lub poprawy zdrowia pacjenta.

Aby przejść do raportu, kliknij tutaj.

Raport składa się z dwóch części:

• Pacjenci – liczba sprawozdanych zdarzeń medycznych w czasie z podziałem na rodzaj i status zdarzenia, płatnika oraz strukturę pacjentów wg płci i wieku
• Rozpoznania – struktura sprawozdawanych rozpoznań medycznych według klasyfikacji ICD-10

Najważniejsze dane z raportu:

• w okresie od lipca 2021 r. do listopada 2024 r. placówki medyczne sprawozdały 1,14 biliona zdarzeń medycznych;
• 84% wszystkich zdarzeń medycznych sprawozdały placówki publiczne, a 16% – prywatne;
• 71% dotyczy porad zdrowotnych;
• w 2021 roku (od lipca) sprawozdano 117 mln zdarzeń, w 2022 r. – 312 mln, w 2023 – 350 mln, a w 2024 (do listopada) – 354 mln;
• liczba raportowanych zdarzeń medycznych rośnie bardzo powoli rok do roku, co sugeruje, że liczba placówek sprawozdających do systemu P1 utrzymuje się na stałym poziomie;
• najczęściej raportowane zdarzenia według kodów ICD10 to Z00-Z99 (czynniki wpływające na stan zdrowia i kontakt ze służbą zdrowia, I00-I99 (choroby układu krążenia) oraz J00-J99 (choroby układu oddechowego).

Statystyki można filtrować według daty zdarzeń, płci, statusu i typu płatnika.

Czytaj także: Jak cyfryzować placówkę medyczną? Pobierz bezpłatny poradnik

Jakie nowe rozwiązania e-zdrowia udało się wdrożyć w szpitalu w 2024 roku? Co w planach na 2025 rok? Odpowiada dr Klaudia Rogowska, Dyrektor Górnośląskiego Centrum Medycznego im. prof. Leszka Gieca Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.

Uruchomiliśmy nowe e-usługi dla pacjentów

Digitalizacja ochrony zdrowia w Polsce nabiera tempa, za którym Górnośląskie Centrum Medyczne stara się nadążyć. Wyzwanie jest ogromne, bo nasz szpital to duża, wielospecjalistyczna placówka, a infrastruktura wymaga dalszej modernizacji. Mam jednak pełną świadomość, że innowacyjność naszej placówki to nie tylko większe bezpieczeństwo pacjentów, ale także znaczące zwiększenie efektywności pracy personelu.

Jednym z naszych większych sukcesów w 2024 roku było uruchomienie platformy e-CareMed, Śląskiej Cyfrowej Platformy Medycznej, która jest zintegrowanym rozwiązaniem teleinformatycznym, stanowiącym wsparcie dla pacjentów a także podmiotów leczniczych biorących udział w projekcie (łącznie 15 śląskich szpitali).

Platforma udostępnia szereg e-Usług publicznych, zarówno dla pacjentów jaki i pracowników medycznych. Za pośrednictwem platformy zostały udostępnione między innymi takie e-Usługi jak: e-Opieka, udostępnianie terminarzy wizyt w ramach jednostek organizacyjnych, zdalne wideo-konsultacje oraz funkcjonalność tworzenia rozbudowanych ankiet dla pacjentów celem przede wszystkim monitorowania stanu zdrowia pacjenta po opuszczeniu szpitala, lub pomiędzy kolejnymi wizytami w poradni. Wdrożenie tego rozwiązania przełożyło się na zmniejszenie liczby nagłych hospitalizacji i zapewnia pacjentom poczucie bezpieczeństwa, którego potrzebują.

Wprowadzamy telemonitoring, czyli szpital w domu

Równolegle rozwijamy inne projekty telemedyczne. Oferujemy zdalne konsultacje kardiologiczne oraz wdrażamy programy rehabilitacji sercowo-naczyniowej na odległość. Dzięki nowoczesnym urządzeniom telemetrycznym monitorujemy stan zdrowia pacjentów po zabiegach, takich jak angioplastyka czy wszczepienie stentu. Zdalna kontrola rekonwalescencji nie tylko oszczędza czas naszych pacjentów, ale również odciąża szpital, redukując liczbę wizyt ambulatoryjnych.

W 2025 roku jednym z naszych kluczowych priorytetów będzie uruchomienie sieci WiFi na terenie całego szpitala. Umożliwi to personelowi szybki i łatwy dostęp do danych pacjentów, co ma szczególne znaczenie w przypadku interwencji medycznych w dynamicznych sytuacjach, takich jak zabiegi kardiologiczne. Chcemy również poprawić komfort pacjentów i ich rodzin, dla których dostęp do internetu to dziś standard wpływający na jakość pobytu w szpitalu.

Planujemy także wdrożenie w pełni elektronicznego obiegu dokumentów, co będzie ogromnym przedsięwzięciem wymagającym zaangażowania wielu osób – od personelu administracyjnego, przez lekarzy i pielęgniarki, aż po zespoły IT. Przejście na cyfrowy obieg dokumentacji usprawni procesy administracyjne, skróci czas oczekiwania na decyzje i zmniejszy liczbę błędów wynikających z tradycyjnych, papierowych metod pracy.

Priorytetem są umiejętności cyfrowe pracowników

Cyfryzacja to nie tylko sukcesy, ale także wyzwania. Największym z nich jest integracja różnych systemów IT oraz zapewnienie wysokiego poziomu cyberbezpieczeństwa, zwłaszcza w kontekście ochrony danych pacjentów. Kluczowe będzie także dalsze szkolenie personelu, aby wszyscy pracownicy szpitala umieli korzystać z nowych technologii w sposób efektywny i bezpieczny.

Tempo w jakim postępuje digitalizacja systemu ochrony zdrowia jest obecnie tak duże, a sama mnogość inicjatyw i rozdrobnienie projektów, które często prowadzi do pojedynczych wdrożeń, nie pozwalają mi wskazać pojedynczego faworyta opisywanego zjawiska. Osobiście mogę powołać się na sukces o charakterze regionalnym, gdyż jako jeden z beneficjentów projektu eCareMed – rozwój cyfrowych usług medycznych – udało nam się udostępnić pacjentom Śląska niezwykle innowacyjny i rozbudowany zestaw e-Usług, które znacząco podniosą jakość świadczeń zdrowotnych.

Nie jestem zwolennikiem piętnowania, dlatego w miejsce wymieniania porażek skłaniałbym się raczej do refleksji nad przestrogą dotyczącą skupiania większej uwagi na ryzykach związanych z cyber-zagrożeniami. Największy cios w tym zakresie, dotyczący sektora ochrony zdrowia to – niestety skuteczny – atak na firmę ALAB Laboratoria. Oceniany przez wielu ekspertów jako największy wyciek danych medycznych w Polsce powinien każdego nas skłonić do drastycznego wytężenia działań na rzecz wzmocnienia cyberbezpieczeństwa wdrażanych innowacji.

Czytaj także: Pobierz specjalne wydanie czasopisma OSOZ 2024-2025

W numerze 12/2024 OSOZ Statystyki m.in. jak zmiany demograficzne w Polsce wpływają na popyt na leki oraz analiza sprzedaży kosmetyków dla dzieci w aptekach.

POBIERAM BEZPŁATNIE e-wydanie OSOZ Statystyki 12/2024 (37 stron, PDF)

W numerze 12/2024 OSOZ Statystyki:

Zmiany demograficzne a sprzedaż leków w Polsce

Według analiz GUS, populacja naszego kraju zmniejszy się w ciągu 6 lat o 700 tysięcy osób. Powodem jest malejący od kilku lat wskaźnik urodzeń. Do tego starzejemy się jako społeczeństwo, co z kolei oznacza wzrost popytu na leki. Statystyczny osoba po 65. roku życia przyjmuje pięć różnych leków na receptę oraz dwa bez recepty. Analizy PEX wskazują na bardzo intensywne zwiększanie się konsumpcji leków już w najbliższych latach.

Czytaj dalej 👉

Sprzedaż kosmetyków dla dzieci w aptekach 2002-2024

Popyt na kosmetyki dla dzieci w aptekach szybko rósł do 2019 roku i nic nie wskazywało na to, że może się to zmienić. Jednak pandemia COVID-19 oraz rosnąca inflacja (w okresie 2020–2024 ceny tego asortymentu wzrosły aż o 20%) doprowadziły do załamania sprzedaży, które utrzymuje się do dziś. Rodzice coraz chętniej kupują kremy, zasypki, pudry, chusteczki nawilżane albo oliwki poza apteką, najczęściej w drogeriach albo sklepach internetowych. Na to nakłada się kryzys demograficzny: w pierwszej połowie 2024 roku urodziło się ok. 126,5 tys. dzieci, czyli o blisko 12,5 tys. mniej (10%) niż w tym samym okresie w roku 2023.

Czytaj dalej 👉

Ponadto w numerze:

• Sprzedaż leków według molekuł (październik 2024)
• Najlepiej sprzedające się produkty (październik 2024)
• Monitor epidemiologiczny (październik 2024)
• Struktura dystrybucji leków (październik 2024)
• Radar epidemiologiczny (styczeń 2025)

Wszystkie archiwalne numery OSOZ Statystyki znajdziesz na zakładce POBIERZ.

– Głównym celem cyfryzacji placówki medycznej powinna być eliminacja nieefektywności. Aby to się udało, trzeba znać potrzeby personelu i transparentnie wprowadzać zmiany – mówi Dr n. med. Mariusz Nowak, Dyrektor Centrum Leczenia Oparzeń im. dr. Stanisława Sakiela w Siemianowicach Śląskich.

Zero tolerancji dla zbędnej pracy administracyjnej

Każdy system informatyczny, aby był skuteczny, musi być wykorzystywany w codziennej pracy przez personel. Pierwszym krokiem, jaki powinna podjąć każda świadoma organizacja wdrażająca nowe rozwiązania, jest standaryzacja procesowa. Digitalizacja powinna być poprzedzona gruntowną optymalizacją procesów, aby wyeliminować nieefektywności, które mogłyby jedynie utrudnić wdrożenie. Cyfryzacja niesprawnego procesu to ryzyko wydłużenia czasu pracy i zwiększenia obciążenia personelu.

Żaden lekarz ani pacjent nie będzie korzystał z systemu, który jest pełen marnotrawstwa – czy to czasu, czy pracy wymaganej do uzyskania dostępu do danych. Kluczowa jest wartość dodana. Jeżeli lekarz lub pacjent mają korzystać z innowacji wyłącznie dla samej innowacji, bardzo szybko podważą jej sens i przestaną z niej korzystać. W CLO od 2016 roku wyznajemy zasadę „zero tolerancji dla niepotrzebnej pracy”, eliminując działania, które nie wnoszą wartości dodanej, zgodnie z zasadą” „Chcesz, aby ludzie korzystali z innowacji? Spraw, by odczuli z tego korzyść i nie mieli poczucia straty.”

Metody Teorii Ograniczeń

Każda innowacja, szczególnie związana z cyfryzacją, wymaga zarządzania oporem wobec zmiany, który nieuchronnie jej towarzyszy. Menedżerowie jednostek ochrony zdrowia potrzebują wsparcia w zakresie zarządzania zmianą. Niestety, wielu z nich nie posiada wiedzy ani umiejętności w zakresie rozwiązywania problemów (troubleshooting) czy komunikowania zmiany. Komunikacja jest kluczowa. W CLO, przy każdej zmianie, stawiamy na transparentność, wiedząc, że zmiana niesie zarówno benefity, jak i ryzyka. Dzięki metodom Teorii Ograniczeń staramy się minimalizować potencjalne negatywne skutki oraz maksymalizować korzyści dla procesu.

Innowacje są trudne do wdrożenia również dlatego, że wymagają odpowiedniego odciążenia personelu, który za nie odpowiada. Bez tego ryzyko oporu wobec zmiany znacząco wzrasta. Jednym z największych współczesnych ryzyk związanych z digitalizacją jest cyberbezpieczeństwo. Obecna komunikacja w tym zakresie zbyt często opiera się na wzbudzaniu lęku: straszy się konsekwencjami, piętnuje błędy, rzadko oferując realne wsparcie. Takie podejście spowalnia wdrożenia i zniechęca menedżerów do poświęcania wystarczającej uwagi tym zagadnieniom.

Zrozum potrzeby personelu zanim wdrożysz technologię

Instytucje powinny wspierać szpitale nie tylko finansowo, ale także poprzez doradztwo i nadzór nad wdrożeniami. Potrzeba pracy „u podstaw”, która obejmuje edukację, praktyczne szkolenia oraz współpracę „za rękę”. Innowacje muszą być zarówno przydatne, jak i przyjazne. Gdy ryzyko cyberzagrożeń materializuje się, koszty mogą być ogromne, co skutecznie odstrasza od kolejnych inwestycji w nowe technologie.

Wdrażanie innowacji w ochronie zdrowia wymaga nie tylko technologii, ale przede wszystkim zrozumienia ludzkich potrzeb i odpowiedniego zarządzania zmianą. Tylko takie podejście zagwarantuje, że technologie będą realnym wsparciem, a nie dodatkowym obciążeniem dla personelu i pacjentów. Dlatego innowacje muszą być nie tylko funkcjonalne, ale także intuicyjne i dostosowane do realiów codziennej pracy.

Czytaj także: Pobierz specjalne wydanie czasopisma OSOZ 2024-2025

Jakie plany digitalizacji udało się zrealizować placówkom zdrowia w 2024 roku? Z czym będą się mierzyły w 2025 roku? Na pytania o bilans cyfryzacji odpowiada Jolanta Sobierańska-Grenda, Prezes Zarządu „Szpitali Pomorskich”.

Ewolucyjne wdrażanie Centralnej e-Rejestracji i NIS2

Polska na tle innych krojów Europy jest jednym z liderów w zakresie cyfryzacji sektora usług medycznych, co ma swoje odniesienie m.in. we wzroście zainteresowania placówek medycznych elektronicznymi narzędziami zapewniającymi dostęp do danych zdrowotnych, portali pacjenta, e-recept, e-skierowań itd.

Jako sukces procesów digitalizacji ochrony zdrowia można uznać stopniowy, a nie rewolucyjny sposób wdrażania kolejnych usług elektronicznych w ramach centralnego systemu ochrony zdrowia. Takie podejście pozwala zarówno placówkom leczniczym, jak i dostawcom technologii na wypracowanie optymalnych ścieżek wdrożeń. Mocno oczekiwanym rozwiązaniem jest będąca obecnie w trakcie pilotażu usługa centralnej e-rejestracji. Ministerstwo Zdrowia określiło ramy czasowe etapów realizacji usługi, która dla wszystkich zakresów świadczeń w całej Polsce planowana jest dopiero na rok 2029.

Z zadowoleniem przyjmowane są również prowadzone już prace związane z Europejską Przestrzenią Danych Zdrowotnych, w swoim założeniu równie mocno powiązaną z takimi zagadnieniami jak wykorzystanie sztucznej inteligencji w diagnostyce oraz bezpieczeństwo i odporność systemów/danych (implementacja dyrektywy NIS2).

Czekają nas duże projekty e-zdrowia w 2025 roku

Oczywiście w tak skomplikowanym środowisku, ważną kwestią zawsze pozostaje równowaga pomiędzy innowacyjnością, a dbałością o pacjenta i personel, jakością świadczonych usług, zwłaszcza w obliczu obaw o płynność finansowania Narodowego Funduszu Zdrowia. Równie istotny jest trend demograficzny Polski – zarówno w odniesieniu do starzenia się naszego społeczeństwa, jak i w odniesieniu do rynku pracowniczego, gdzie zauważalny jest coraz mniejszy zasób specjalistów.

Rok 2024 w perspektywie rozwoju usług elektronicznych Szpitali Pomorskich Sp. z o.o., to czas w dużej mierze finalizowania poważnego wdrożenia polegającego na wymianie informatycznych systemów szpitalnych (w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego – projekt wojewódzki „Pomorskie e-Zdrowie”), zaangażowania się w nowe wyzwania w zakresie budowy kompetencji Regionalnego Centrum Medycyny Cyfrowej (grant ABM), wdrożeń z zakresu podniesienia poziomu cyberbezpieczeństwa i ciągłości działania dla infrastruktury oraz systemów szpitalnych, rozwoju usług telemedycznych oraz centralnej rejestracji telefonicznej.

Prowadzimy również prace koncepcyjne dla przyszłych wdrożeń IT, jednak z założeniem montażu finansowego wykorzystującego dostępność środków zewnętrznych (KPO, FEP).

Chcemy wykorzystywać AI, ale czekamy na regulacje

Swoją przewagę technologiczną w 2025 r. chcemy w dalszym ciągu budować na stosowaniu w działalności podstawowej narzędzi wspomagających kliniczne procesy leczenia (np. rozwiązania systemowe klasy CIS, rozwiązania analizy danych klinicznych), rozwój robotyki medycznej, poszerzenie palety narzędzi diagnostyki oraz nowych metod leczenia (PET-CT). W niektórych z tych obranych priorytetów rozwoju pojawiają się założenia wspomagania w oparciu o metody uczenia maszynowego oraz sztucznej inteligencji.

Cały czas jednak oczekujemy na polskie regulacje dotyczące wykorzystania sztucznej inteligencji w medycynie, pomimo obowiązywania już rozporządzenia AI Act. Ważną ścieżką rozwoju, która jest brana pod uwagę w przypadku „Szpitali Pomorskich”, jest możliwość skupienia się na cyfryzacji zmierzającej w kierunku „wirtualnej diagnostyki wstępnej” naszych pacjentów, chociażby w celu przyspieszenia procesu leczenia.

Innym istotnym aspektem rozwojowym z zakresu IT stającym przed placówkami szpitalnymi naszej spółki jest i będzie rozwój systemów gromadzenia i archiwizacji danych przetwarzanych w naszych systemach informatycznych. Stale rosnący wolumen danych (repozytoria EDM, diagnostyczne dane obrazowe, dane analityczne, kadrowe i finansowe) stawia przed nami w kolejnym roku zadanie znalezienia i wdrożenia zintegrowanego środowiska składowania długoterminowego danych, którego celem ma być z jednej strony otwarcie na ich masowe przetwarzanie dla celów badawczych i statystycznych, a z drugiej bezpieczne ich archiwizowanie.

Rok 2025 w skali informatyzacji krajowego systemu ochrony zdrowia to również rok wyzwań związanych z Europejską Przestrzenią Danych Medycznych (EHDS), implementacją prawną AI Act w medycynie, brakiem pełnej interoperacyjności systemów oraz ryzykiem wykluczenia cyfrowego osób starszych. Właśnie te zagadnienia powinny stanowić jedne z priorytetów cyfryzacji w nadchodzącym roku.

Czytaj także: Pobierz specjalne wydanie czasopisma OSOZ 2024-2025

Jak wygląda digitalizacja sektora zdrowia z perspektywy podmiotów zdrowia? I co musi się zmienić w 2025 roku, aby było lepiej? Odpowiada dr n. o zdrowiu Tomasz Kopiec, Dyrektor Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego im. prof. W. Orłowskiego CMKP.

Łatwiej poruszać się po systemie zdrowia

Do niewątpliwych sukcesów digitalizacji ochrony zdrowia w 2024 roku należy zaliczyć rozwój elektronicznej dokumentacji medycznej i jej upowszechnienie w szpitalach i przychodniach. Podobnie jak zwiększenie dostępności e-recept, e-skierowań i e-zleceń, co usprawniło procesy administracyjne oraz ułatwiło pacjentom korzystanie z usług zdrowotnych.

Pojawiły się również elementy ujednolicenia standardów w wymianie danych między placówkami. Statystycznie, odnotowano większą liczbę pacjentów korzystających z Internetowego Konta Pacjenta w celu monitorowania swojej historii medycznej, recept i wyników badań. To ważne nie tylko z perspektywy poprawy w zakresie poziomu ucyfrowienia populacji, ale również z punktu widzenia wzmocnienia świadomości i umiejętności poruszania się po systemie.

Pilotaże AI

Do pozytywnych działań w obszarze cyfryzacji należy zaliczyć również dodanie nowych funkcji, np. łatwiejszego dostępu do wyników badań diagnostycznych, czy też utrzymanie i rozwój telekonsultacji, które stały się standardem w leczeniu określonych subpopulacji pacjentów. W kategorii sukcesów profilaktycznych, diagnostycznych i terapeutycznych należy traktować m.in. rozwój zdalnego monitorowania pacjentów z chorobami serca, cukrzycą czy nadciśnieniem tętniczym, jak również wprowadzenie sztucznej inteligencji do diagnostyki i analizy danych. Pojawiły się bowiem pilotażowe projekty z zastosowaniem AI w diagnostyce obrazowej, szczególnie w radiologii i onkologii, a także zaczęto implementować narzędzia wspierające prognozowanie ryzyka chorób przewlekłych na podstawie dużych zbiorów danych.

Ważnym elementem digitalizacji ochrony zdrowia miała być możliwość finansowania tego typu inwestycji z Krajowego Planu Odbudowy. Niestety, na ten moment trudno ocenić skuteczność tego działania i jego wkład w rozwój cyfryzacji, bowiem nadal czekamy na ogłoszenie konkursów umożliwiających wnioskowanie o środki dedykowane ucyfrowieniu. Niewątpliwie utrzymanie dotacji na modernizację infrastruktury IT w ochronie zdrowia jest kluczowe, podobnie jak inwestycje w szkolenia personelu medycznego w zakresie obsługi systemów cyfrowych.

Problemy z wymianą danych, obawy o bezpieczeństwo danych

W kategorii porażek niewątpliwie nadal należy rozpatrywać niedostateczną integrację systemów medycznych. Problemy z kompatybilnością różnych systemów informatycznych w placówkach ochrony zdrowia są nadal wszechobecne. Brakuje platformy wymiany danych między szpitalami i innymi podmiotami systemu. Obserwowane są również nierówności w dostępności technologii. Placówki nadal borykają się z brakami w infrastrukturze IT. Wątpliwości i niepewność, zwłaszcza pacjentów, budzą na pewno mające miejsce incydenty naruszeń bezpieczeństwa danych, które ujawniły niedociągnięcia w zabezpieczeniach systemów, jak również niewystarczającą świadomość personelu w zakresie cyberbezpieczeństwa. Istotnym problemem jest również powolne tempo wdrażania cyfrowych rozwiązań, co w dużej mierze wynika z rozbudowanej biurokracji i niedoborów kadrowych w zespołach IT.

Do priorytetów w digitalizacji ochrony zdrowia w 2025 roku niewątpliwie należy zaliczyć integrację systemów informatycznych oraz usprawnienie wymiany danych między różnymi placówkami medycznymi, w tym szpitalami, przychodniami i aptekami. Ważnym w perspektywie czasu przedsięwzięciem jest rozwój krajowej platformy e-zdrowia umożliwiającej dostęp do pełnej historii medycznej pacjenta wszystkim podmiotom zaangażowanym w opiekę. Należy dążyć do zwiększania dostępu do technologii poprzez modernizację infrastruktury IT.

2025: priorytetem powinno być cyberbezpieczeństwo

Z punktu widzenia dalszego wdrażania innowacyjnych rozwiązań w opiece nad pacjentami istotne będzie rozszerzenie programów monitorowania pacjentów z chorobami przewlekłymi za pomocą urządzeń medycznych połączonych z systemami cyfrowymi. Biorąc pod uwagę zwiększającą się stale możliwość wykorzystania systemów AI, potrzebne będą mechanizmy ich standaryzacji.

Podsumowując, ubiegły rok przyniósł zarówno sukcesy, jak i wyzwania w digitalizacji ochrony zdrowia w Polsce. Priorytetem na 2025 rok powinno być zwiększenie interoperacyjności systemów i szerszy dostęp do technologii. Jednak najważniejsze wyzwanie to zapewnienie przez regulatora narzędzi służących poprawie cyberbezpieczeństwa w formie wewnętrznej, jak i zewnętrznej sieci poprawiającej komunikację między placówkami w postaci rekomendowanych i certyfikowanych narzędzi oraz dedykowanych temu źródeł finansowania. Zapewnienie cyberbezpieczeństwa powinno być traktowane na równi z polityką bezpieczeństwa w tradycyjnym jej rozumieniu. To najważniejszy warunek skutecznej cyfryzacji, która może znacząco poprawić jakość pracy personelu medycznego i niemedycznego, jakość usług medycznych, zwiększyć dostępność leczenia i usprawnić zarządzanie placówkami ochrony zdrowia.

Czytaj także: Pobierz specjalne wydanie czasopisma OSOZ 2024-2025

European Health Data & Innovation Summit (30 stycznia, formuła hybrydowa) to pierwsza konferencja poświęcona cyfryzacji sektora zdrowia w ramach Polskiej Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej. Tematami głównymi są Europejska Przestrzeń Danych Medycznych EHDS i przyszłość ochrony zdrowia.

Eksperci reprezentujący sektor publiczny, prywatny oraz instytucje europejskie przedstawią najnowsze rozwiązania wspierające rozwój medycyny spersonalizowanej oraz poprawę jakości usług zdrowotnych.

Na kilku scenach odbędą się prelekcje i panele dyskusyjne w języku polskim i angielskim, w tym m.in:

• Priorytety polskiej prezydencji w UE i krajobraz innowacji w Polsce
• Wdrożenie EHDS z perspektywy państw członkowskich
• Innowacje w obszarze szpitalnictwa
• Innowacje w obszarze opieki ambulatoryjnej
• Cyberbezpieczeństwo – ochrona danych pacjentów
• Telemedycyna w Polsce
• Pacjent w centrum innowacji
• Rozwiązania IT wspierające badania kliniczne
• Szybka ścieżka walidacji innowacji w ochronie zdrowia
• Wdrożenie EHDS w Polsce

W trakcie konferencji odbędzie się także forum interesariuszy TEHDAS2 – międzynarodowego projektu przygotowującego grunt pod zharmonizowaną implementację wtórnego wykorzystania danych dotyczących zdrowia w EHDS.

Wydarzenie organizuje m.in. Naczelna Izba Lekarska, Sieć Lekarzy Innowatorów NIL-IN, TEHDAS2 Join Action, a wśród współorganizatorów jest Ministerstwo Zdrowia i EIT Health.

Konferencja odbędzie się w trybie hybrydowym (stacjonarnie: Venture Café Warsaw, ul. Chmielna 73).

Udział jest bezpłatny. Kliknij tutaj, aby się zarejestrować.

Czytaj także: Innowacje w ochronie zdrowia 2024-2025. Pobierz bezpłatnie nowy numer czasopisma OSOZ

W legislacji wielu planów nie zrealizowano, próbowano ścigać się z czasem, by nie stracić pieniędzy z KPO czyli Krajowego Planu Odbudowy. W e-zdrowiu było dużo obietnic, ale zobaczymy czy zostaną dotrzymane w 2025 roku – rok 2024 w ochronie zdrowia podsumowuje Aleksandra Kurowska, Redaktor Naczelna CowZdrowiu.

Finanse

Mimo dorzucania kasy z budżetu finansów, relatywnie niska składka na ochronę zdrowia, brak reform, obniżenie wpływów NFZ o kilka mld zł rocznie przy dorzucaniu płatności za nadwykonania spowodowały najgłębszy od lat kryzys finansowy NFZ.

Nowy rząd co prawda Funduszowi pieniędzy dorzucał, ale nie tyle, by pozbyć się problemów narastających przez lata. Drugą ręką sięgnął w stronę skarbca NFZ, z którego wyciągnie pieniądze, by zgodnie z politycznymi zapowiedziami odciążyć od części składki nawet kilka milionów przedsiębiorców.

Świadczenia

Znamienne, że podsumowując rok rządów w zakresie ochrony zdrowia, pierwsze slajdy dotyczyły awaryjnej antykoncepcji, aborcji i in vitro – tematów oczywiście ważnych, ale politycznych, relatywnie prostych do załatwienia (a i to udało się częściowo) i… nie zmieniających losów zdecydowanej większości pacjentów.

System zmierza w kierunku opieki koordynowanej, ale brakuje na to pieniędzy. A bez opieki koordynowanej trudno wygenerować racjonalne oszczędności. W czasie zamykania tego wydania, placówki POZ miały problemy z uzyskaniem zapłaty za część świadczeń w ramach opieki koordynowanej. Pod znakiem zapytania stał m.in. program KOS BAR, czyli bariatria uzupełniona m.in. pomocą dietetyka i psychologa, a projekt ustawy o Krajowej Sieci Kardiologicznej w uwagach od resortu finansów miał wpisane, że ze względów finansowych z ustawy powinno się zrezygnować.

Kolejki wydłużały się w wielu zakresach, na co wskazywały dane NFZ, a w styczniu pokaże to raport Fundacji WHC.

Koniec roku to też nerwy i zamieszanie wokół psychiatrii. Część środowiska twierdziło, że rząd cofa marsz w kierunku opieki środowiskowej i pacjentów będzie się znów leczyć w szpitalach, a w poradniach płacić za pojedyncze usługi, a nie opiekę. MZ twierdzi, że nigdy o niczym takim nie wspominało. Powołało zespół ds. centrów zdrowia psychicznego, który ma kontynuować rozwój centrów zdrowia psychicznego, tak by objęły one całe kraj. Ale też trochę uszczelnić system, bo w części centrów stwierdzono poważne problemy, np. jak twierdzi minister Leszczyna, powołując się na efekty pracy NIK, niektórzy zatrudnieni mieli rozliczaną pracę w większym wymiarze niż 24 h na dobę przez 7 dni w tygodniu.

Leki i apteki

Tu działo się naprawdę wiele, choć nie zawsze z finałem. Warto uhonorować fakt, że w tym trudnym obszarze na kilka miesięcy zdecydowano się mimo zmiany politycznej, zachować w MZ wiceministra Macieja Miłkowskiego. Jego następca Marek Król okazał się pracowity i dość szybko wszedł w nową rolę. W połowie grudniu ogłoszono projekt nowej listy leków refundowanych (styczniową z 31 nowymi cząsteczko-wskazaniami) i podsumowano rok, pokazując, że obawy co do zatrzymania wdrażania nowych leków dla polskich pacjentów, nie były zasadne.

Z ważnych przepisów, których część weszła, a część będzie w nowym roku, warto odnotować m.in. to, że w czasie komercyjnej wizyty będzie można dostaćreceptę na bezpłatne leki dla osób starszych i młodzieży (65+ i 18-). Dodatkowo farmaceuci będą mogli wystawiać recepty na wszystkie szczepienia refundowane dla dorosłych – czyli pacjent nie będzie już krążyć w pętli „przychodnia-apteka-przychodnia”. Dzięki temu, że farmaceuci mogą też szczepić dorosłych, część spraw załatwimy wyłącznie w aptece. Zmiany ułatwią dostęp m. in. do szczepień przeciw grypie i pneumokokom.

Oczywiście i w lekach brakowało pieniędzy. NFZ zalegał szpitalom pieniądze za leki – w tym nawet onkologiczne. A z kolei wydatki na darmowe leki w aptekach były o wiele wyższe niż zakładano i trzeba było kilka razy zwiększać tę pozycję planu finansowego Funduszu.

MZ toczyło też bitwę z receptomatami, choć większość z nich wcale nie dawała recept na oślep. Okazało się również, po analizie, że zarzuty dotyczące tego, że wiele z e-recept dotyczy opioidów, nie znalazło potwierdzenia. Wdrożono jednak rozwiązanie znacznie ograniczające możliwość przepisywania części leków, czego obawiają się m.in. hospicja. Osobista wizyta u lekarza jest obowiązkowa przed wystawieniem recepty na: fentanyl, morfinę, oksykodon, marihuanę oraz wyciągi i nalewki farmaceutyczne. Jest jeden wyjątek od tej zasady – gdy jest to kontynuacja leczenia, a receptę wystawia lekarz POZ.

Branża ekscytowała się strategią farmaceutyczną UE. Nie została ona jednak przyjęta, a to, że nastąpi to w czasie polskiej prezydencji w 2025 r., jest wątpliwe. Czekano też na tzw. SZNUR, czyli szybką nowelizację ustawy farmaceutycznej, polegającą m.in. na wycofaniu części zapisów DNUR (dużej nowelizacji z 2023 r.). SZNUR sznurem nie jest, bo miał być na początku lub w środku 2024 r., a w połowie grudnia nie był nawet w wykazie prac legislacyjnych rządu.

Jak bumerang wracał też temat sieci aptek. Główny Inspektor Farmaceutyczny, wybrany wreszcie po serii niepowodzeń w konkursach na to stanowisko, pracuje nad zmianami ustawowymi. Przypomnijmy, że sieci apteczne wygrały sprawę przeciwko Apteka dla aptekarza 2.0 w Trybunale Konstytucyjnym, ale… z powodu nieuznawania przez rząd wyroków TK w składzie z neosędziami, wyroku nie opublikowano.

Restrukturyzacja szpitali

Sprawą która miała pójść szybko, ze względu na unijne pieniądze, miała być ustawa dotycząca restrukturyzacji szpitali. W konsultacjach zgłoszono wiele uwag, mimo, że profilaktycznie i tak została okrojona. W grudniu nadal toczyły się nad nią prace, a nieoficjalnie mówiono, że może lepszym czasem do zaawansowanych prac będzie okres po wyborach prezydenckich. Tymczasem zadłużenie szpitali rosło.

Wyroku nie publikowano w Dzienniku Ustaw, a więc sytuacja wygląda tak, jakby go nie było.

E-zdrowie

Tu chciałoby się napisać więcej, ale nie bardzo jest o czym. Centralna e-rejestracja, która była obiecywana przed wyborami, raczkuje. Jej pilotaż obejmuje tylko kilka świadczeń, a w przyszłym roku, także w wąskim zakresie, ma objąć cały kraj.

–  Jest ona niezbędna, aby skrócić kolejki i lepiej gospodarować zasobami w ochronie zdrowia. Nieskuteczne próby jej stworzenia podejmowali już nasi poprzednicy. Do pilotażu centralnej e-rejestracji zgłosiło się już 150 podmiotów, które realizują świadczenia kardiologiczne lub wykonują badania profilaktyczne – mammografię i cytologię. Spośród nich 39 podmiotów zintegrowało już systemy informatyczne z systemem P1 – mówiła w połowie grudnia Izabela Leszczyna.

Krajowy Plan Odbudowy

W Krajowego Planu Odbudowy na sektor zdrowia ma iść łącznie prawie 18 mld zł.

– Na modernizację szpitali przeznaczymy 9,2 mld zł, w szczególności: na modernizację podmiotów w Krajowej Sieci Onkologicznej (5,2 mld zł) i szpitale powiatowe (1,3 mld zł). Wydamy też 2,7 mld zł na modernizację ośrodków w Krajowej Sieci Kardiologicznej i rozwój szpitali ogólnych. Na transformację cyfrową do szpitali i Centrum e-Zdrowia popłynie łącznie 4,3 mld zł, natomiast na zwiększenie liczby kadr medycznych – 3,1 mld zł. Ostatni obszar to inwestycje w naukę, na które zaplanowano 1,1 mld zł – mówiła na podsumowanie sukcesów MZ wiceminister Katarzyna Kacperczyk.

Kolejne nabory w ramach poszczególnych obszarów ruszą w 2025 roku, a wszystkie reformy i inwestycje powinny zostać zakończone do 30 czerwca 2026 roku. Czasu zostało niewiele, a konkursy na e-zdrowie ruszają bardzo późno. Na ich zrealizowanie zostanie ok. 1,5 roku. To może być dużym wyzwaniem, zwłaszcza że część pieniędzy idzie na sztuczną inteligencję, w tym na systemy wspomagania decyzji klinicznych – rozwiązania, które muszą przygotować i wdrożyć dostawcy IT. Dlatego Polska Izba Informatyki Medycznej mocno skrytykowała odpowiedzi na pytania dotyczące konkursów na e-zdrowie.

Kadry

Nie będę opisywać wszystkich zmian kadrowych, bo było ich wiele. Ale koniec roku pokazał to, czego chyba nigdy nie było – czyli środowisko lekarskie podjęło próbę odwołania prezesa Naczelnej Rady Lekarskiej. Kilka okręgowych rad wystąpiło z takim wnioskiem. Z kolei u fizjoterapeutów druga próba zwołania nadzwyczajnego zjazdu, by odwołać prezesa, udała się. Zjazd z głosowaniem dotyczącym odwołania ma być w marcu 2025 r.

Z kolei u ratowników prace nad powołaniem własnego samorządu są coraz bardziej zaawansowane i w kolejnym roku rada i prezes będą już powołani.

Polska Prezydencja w UE a ochrona zdrowia

1 stycznia 2025 r. Polska obejmuje prezydencję w Radzie UE. W grudniu ogłoszono jej priorytety. W dziedzinie zdrowia prezydencja skupi się na trzech obszarach: cyfrowej transformacji opieki zdrowotnej, zdrowiu psychicznym dzieci i młodzieży oraz promocji zdrowia i zapobieganiu chorobom.

Jak czytamy w opublikowanym programie, prezydencja będzie kontynuować rozwój transgranicznych usług w zakresie e-zdrowia, ze szczególnym uwzględnieniem projektowanego systemu Europejskiej Przestrzeni Danych Zdrowotnych (EHDS). Biorąc pod uwagę dynamiczny rozwój rynku wyrobów medycznych, zwłaszcza tych wymagających certyfikacji i przetwarzających wrażliwe dane medyczne, a także zmieniającą się sytuację zewnętrzną związaną z wojną na Ukrainie, prezydencja zainicjuje debatę na temat bardziej rygorystycznego uregulowania cyberbezpieczeństwa wyrobów medycznych w prawodawstwie unijnym. Na okres prezydencji przypadają też rozmowy na temat ogłoszonego przez Komisję Europejską planu działania w zakresie cyberbezpieczeństwa dla szpitali i podmiotów świadczących opiekę zdrowotną.

Czytaj także: Pobierz za darmo specjalne wydanie czasopisma OSOZ 2024-2025.

Ministerstwo Zdrowia planuje przeznaczyć z KPO 4,3 mld zł na cyfryzację ochrony zdrowia, z czego 1,26 mld na AI. Wdrożenie jakich innowacji sztucznej inteligencji będzie miało sens? Dlaczego MZ stawia na CDSS? I jak się ma do tego mapa innowacji tworzona przez Ministerstwo Zdrowia?

AI pomaga lekarzowi w podejmowaniu decyzji

– W ramach KPO podmioty lecznicze o znaczeniu ogólnokrajowym/regionalnym zostaną podłączone do centralnego elektronicznego repozytorium danych medycznych oraz wyposażone w narzędzia wspomagania podejmowania decyzji oparte na sztucznej inteligencji – powiedział w wywiadzie dla OSOZ Wojciech Demediuk, dyrektor Departamentu e-Zdrowia w Ministerstwie Zdrowia. Podczas konsultacji dotyczących KPO na e-zdrowie prowadzonych w MZ padły zapowiedzi, że 30% świadczeniodawców ma zostać wyposażonych w narzędzia wspomagające procesy decyzyjne.

Klasyczne systemy wspomagania decyzji klinicznych (CDSS, Clinical Decision Support Systems) to rozwiązania, które pozwalają szybko wyszukiwać informacje o nowych badaniach klinicznych, pomagając w diagnozie i leczeniu bardzo skomplikowanych przypadków medycznych. Zamiast szukać w internecie, czy pojawiła się nowa rekomendacja leczenia choroby X albo jakie alternatywne leki sprawdziły się w leczeniu podobnych przypadków, lekarz może to zweryfikować w jednej bazie danych i to bez konieczności czytania długich opracowań naukowych.

W Polsce CDSS nie są powszechne, wykorzystują je tylko duże ośrodki akademickie i to najczęściej w ramach bezpłatnych licencji edukacyjnych. Liderami rynku są Elsevier oraz Wolters Kluwer, które ostatnio wyposażyły swoje systemy w AI, aby ułatwić dopasowywanie nowych rekomendacji i badań naukowych do określonego przypadku pacjenta.

Opieka koordynowana z elementem predykcji zdrowia

Jednak pod pojęciem „oparte na AI systemy podejmowania decyzji klinicznych” kryją się także inne rozwiązania. Przykładowo algorytmy, które analizując podstawowe dane z kartoteki medycznej pacjenta mogą z dużą dokładnością przewidywać ryzyko rozwinięcia się choroby u pacjenta i podpowiedzieć, co zrobić, aby tak się nie stało.

Można sobie wyobrazić zastosowanie takich systemów przykładowo w opiece koordynowanej (OK), która w Polsce wyjątkowo dobrze się przyjęła. Algorytmy mogłyby analizować dane z EDM (oczywiście w bezpieczny sposób zapewniający prywatność) i podpowiadać lekarzowi potencjalne ryzyka zdrowotne lub dalsze ścieżki postępowania. OK nadaje się idealnie, bo od początku był programem do którego zgłaszały się dobrowolnie placówki chcące zaoferować pacjentom nową jakość opieki, a nie usługą obowiązkową – a więc placówki otwarte na innowacje i rozwój.

Pod kategorię „wspomagania decyzji klinicznych” można też podpiąć algorytmy podsumowujące dane w EDM. Generatywna, multimodalna AI jest w stanie przeglądnąć zapiski lekarzy, także te wprowadzane skrótami, zapoznać się z historią badań nawet z ostatnich 10 lat i przeglądnąć zdjęcia medyczne. I to w kilka sekund. Lekarz otrzymuje krótkie podsumowanie, a w razie niepokojącego raportu może zweryfikować wskazania AI. Takie systemy są coraz częściej stosowane w USA, ale nie brakuje też pierwszych wdrożeń w Europie.

65 polskich innowacji medycznych czeka na zielone światło

Podczas wspomnianego posiedzenia Komisji Sejmowej, Wojciech Demediuk dużo mówił też o tzw. mapie innowacji MZ, na której jest obecnie 65 technologii AI z ponad 160 wszystkich innowacji (stan na listopad 2024). Są one teraz weryfikowane przez resort zdrowia, jak dodał Demediuk. Nie wiadomo jednak, w jakim celu.

„Na mapie innowacji są prezentowane innowacyjne projekty, przedsięwzięcia oraz usługi i produkty służące usprawnieniu funkcjonowania systemu ochrony zdrowia, zapewnieniu pacjentowi możliwie najlepszej opieki, dostarczeniu odpowiedniego wsparcia personelowi medycznemu, a także mające na celu zwiększenie efektywności, jakości i dostępności udzielanych świadczeń” – czytamy na stronie Ministerstwa Zdrowia. Nie jest to jednak pełna lista wszystkich innowacji, ale lista innowacji zgłoszonych przez twórców. Jest na niej kilka ciekawostek.

Przykładem jest symptom checker wrocławskiego startupu Infermedica, który w czasie pandemii był umieszczony na stronie MZ, aby pomóc zdezorientowanym pacjentom w szybkim określeniu, czy ich objawy wskazują na COVID-19 czy na zwykłe przeziębienie. Jest też StethoMe – pierwszy polski cyfrowy stetoskop domowy, który był wdrażany pilotażowo w ramach Domowej Opieki Medycznej.

Oprócz rozwiązań komercyjnych nie brakuje projektów akademickich. Przykładem jest system AI do szacowania ryzyka wystąpienia sepsy zgłoszony przez Katedrę i Klinikę Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu albo e-KRN+ – platforma gromadzenia i analizy danych z Krajowego Rejestru Nowotworów oraz onkologicznych rejestrów narządowych, zintegrowana z bazami świadczeniodawców leczących choroby onkologiczne. Projekt zgłosił Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowy Instytut Badawczy.

Innowacji startupów jest znacznie więcej, jak na przykład FindAir One (inteligentne inhalatory do monitoringu pacjentów z przewlekłymi chorobami płuc), CarnaLife Holo (system obrazowania 3D wykorzystujący wirtualną rzeczywistość) albo LabPlus, rozwiązanie AI generujące dla pacjentów proste do zrozumienia opisy badań laboratoryjnych.

AI tak, ale zintegrowana z EDM

Problemem Ministerstwa Zdrowia nie będzie znalezienie polskich rozwiązań AI dla medycyny, ale przemyślenie, jakie rozwiązania AI są najpilniej potrzebne i rzeczywiście będą wykorzystywane przez świadczeniodawców, a nie tylko kupione w ramach grantu i szybko zapomniane. Przyglądając się polskiemu rynkowi zdrowia, naturalnym kandydatem jest opieka koordynowana, jako rozwiązanie już samo w sobie innowacyjne, a które jeszcze bardziej można udoskonalić dodając do niego elementy profilaktyki wspomaganej sztuczną inteligencją.

Dzięki AI, OK mogłaby się stać flagowym programem oferującym jeszcze więcej korzyści dla pacjentów i świadczeniodawców. 1,26 mld zł mogłoby trafić np. do dostawców IT, którzy zintegrowaliby systemy IT do obsługi OK z nowymi funkcjonalnościami AI. To najprostszy sposób dystrybucji AI, bo opiera się na już wdrożonych systemach, nie wymagający od placówek medycznych implementacji kolejnego odrębnego systemu, a do tego niezintegrowanego z aplikacją gabinetową.

Czytaj także: AI przewidzi nawet 1000 chorób. Wystarczą dane z EDM

W świąteczno-noworocznym wydaniu OSOZ podsumowujemy rok 2024 i sprawdzamy, co nas czeka w e-zdrowiu w 2025 roku. We wnętrzu m.in.:

• Bilans w-zdrowia 2024. Pytamy 5 menedżerów zdrowia o sukcesy i porażki cyfryzacji
• Cyfrowe plany MZ 2025. Wojciech Demediuk o inwestycjach KPO i nowych projektach e-zdrowia
• 17 niezwykłych innowacji dla zdrowia. Wybraliśmy najlepsze technologie 2024 roku
• AI dla polskich lekarzy. KAMSOFT wprowadza sztuczną inteligencję do systemów gabinetowych

KLIKNIJ TUTAJ, aby pobrać bezpłatnie specjalne e-wydanie OSOZ (124 stron, PDF)

Spis treści:

• CeR. Ambitnie, ale ryzykownie. Czy Centralna e-Rejestracja się uda?
• Art. 12 Kodeksu Etyki Lekarskiej o AI. Jak go interpretować?
• Koniec kiosków zdrowia. Nie będzie 3200 kapsuł telemedycznych, czyli upadek Forward Health
• Skomplikowana relacja z AI. Czy lekarze zaakceptują sztuczną inteligencję?
• Wszystkie plany e-zdrowia MZ na 2025. Wywiad z Wojciechem Demediukiem
• Najlepsza aplikacja fitness? Sprawdzamy ulubioną przez Polki apkę BetterMe
• 17 innowacji 2024. Wybraliśmy najciekawsze technologie dla pacjentów i lekarzy
• AI w systemach KAMSOFT. Prezes Grzegorz Mródź o tym, jak firma wprowadza AI
• AI dogania ludzi. Wnioski z raportu Uniwersytetu Stanforda AI Index Raport 2024
• Bilans cyfryzacji ochrony zdrowia. Opinie menedżerów: dr n. o zdrowiu Tomasz Kopiec, dr Klaudia Rogowska, dr n. med. Mariusz Nowak, Jolanta Sobierańska-Grenda, Tomasz Zieliński, Arkadiusz Grądkowski
• Co robi Agencja Badań Medycznych? Wywiad z prof. dr hab. n. med. Wojciechem Fendlerem
• Kolejny nabór na FEniKSa. Jak się przygotować? Wywiad z Magdaleną Wojkowską z NFZ
• Trendy cyberbezpieczeństwa 2025. Infostealery i inne nowe metody hakerów
• 1,26 mld zł z KPO na AI. Na co wydać te pieniądze w ochronie zdrowia?
• Rozwiązania AI w publicznym systemie zdrowia. Co zrobić, aby były powszechnie dostępne.
• Nowy Komisarz ds. Zdrowia stawia na biotechnologie i EHDS. Co planuje Olivér Várhelyi?
• Coach AI w telefonie. Nowy projekt OpenAI, twórcy ChatGPT
• Smartwatch przewiduje chorobę Parkinsona. Przełomowe badanie naukowe
• Lekarze napędzają rozwój innowacji. Felieton Łukasza Jankowskiego, Prezesa NRL
• Empatyczna komunikacja w ucyfrowionym gabinecie. Porady sztucznej inteligencji
• ChatGPT lepszy od lekarza? Rozwiewamy mity o AI w medycynie
• Mobilnie w szpitalu. Jakie aplikacje wybrać, kiedy lekarze nie mogą siedzieć przy komputerze

Wszystkie wydania archiwalne dostępne są na zakładce POBIERZ.