Poznaliśmy najlepsze innowacje dla szpitali. W organizowanym przez Instytut Matki i Dziecka konkursie wygrał oparty na algorytmach system ułatwiający wczesne wykrywanie wrodzonych wad serca u noworodków oraz domowy system do monitorowania stanu zdrowia.

Algorytm wykryje wady wrodzone serca

W trzeciej edycji Mother and Child Startup Challenge, Instytut Matki i Dziecka razem z sześcioma innymi placówkami medycznymi ponownie szukali innowacji dla szpitali na wczesnym etapie rozwoju. Do konkursu zgłosiło się 77 startupów z Polski oraz zagranicy, w tym Szwajcarii, Niemiec, Włoch oraz USA. Wśród nich znalazły się firmy pracujące nad robotami medycznymi, nowymi metodami diagnozy oraz rozwiązaniami cyfrowymi do zarządzania placówką medyczną.

Laureat otrzymał nagrodę pieniężną w wysokości 5 000 zł, pakiet usług wspierających jego rozwój oraz wdroży pilotażowo swoje rozwiązanie w 7 szpitalach będących organizatorami konkursu.

Zwycięzcą został polski projekt UES – Ultra Echo Scan. To wykorzystujący algorytmy system w modelu SaaS (Software as a Service, czyli nie wymaga instalacji na komputerze) do diagnostyki prenatalnej i noworodkowej. Pomaga on wykrywać wrodzone wady serca (WWS) podczas wykonywania echokardiogramu. Zaletą rozwiązania jest łatwość i niski koszt wdrożenia systemu w placówkach zdrowia.

 –  Wstępne badanie pulsoksymetryczne uzupełnione badaniem UES pozwala na szybkie i kompleksowe sprawdzenie, czy u nowonarodzonego dziecka występują wrodzone wady serca. Jestem przekonany, że znacząco wpłynie to na szybkość wykrywania wad i podejmowania prawidłowego leczenia – powiedział dr n. med. Tomasz Maciejewski, Dyrektor Instytutu Matki i Dziecka.

Rozwiązanie, które powstało dzięki finansowaniu z grantu UE oraz Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) jest efektem prac polskich lekarzy i ekspertów sztucznej inteligencji.

Wyróżnienie dla monitoringu zdrowia noworodka w domu

Laureatem nagrody publiczności, wyłonionym na podstawie głosowania internautów, został neendu – domowy system do monitorowania stanu zdrowia noworodków i niemowląt, monitorujący wczesne symptomy Zespołu Nagłej Śmierci Łóżeczkowej (SIDS). Jak mówią jego twórcy, system „przenosi metodykę monitorowania noworodków ze szpitali do domów.” Trzy opaski umieszczone na klatce piersiowej dziecka, ramieniu i stopie śledzą ruchy i wzorce oddechowe, temperaturę ciała, puls, natlenienie krwi oraz przesyłają wyniki do aplikacji mobilnej. W przypadku niepokojących pomiarów, rodzic otrzymuje alert.

Organizatorzy wyróżnili kilka obiecujących startupów. Wśród nich znalazła się:

• Uhura Bionics – system AI do konwersji mowy atypowej,
• Semi Robotics – robot karmiący dla osób mających trudności z samodzielnym spożywaniu posiłków,
• SynDiag – system AI do wczesnego wykrywania raka jajnika,
• Aptamedica – analizator paskowy do szybkiego oznaczania np. stężenia markerów sepsy,
• FunkBIOTICS – opatrunek w formie membrany hydrożelowej.

Wyróżnione startupy otrzymają wsparcie mentorskie w zakresie dalszego rozwoju technologii.

Mother and Child Startup Challenge

Organizowany od 2022 roku Mother and Child Startup Challenge jest wspólnym przedsięwzięciem Instytutu Matki i Dziecka oraz Bonifraterskiego Centrum Medyczne, Instytutu „Centrum Zdrowia Matki Polki” w Łodzi, Szpitali Pomorskich Sp. z o.o., Uniwersyteckiego Dziecięcego Szpitala Klinicznego im. Ludwika Zamenhofa w Białymstoku, Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego w Gdańsku oraz Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala Dziecięcego im. prof. dr. Stanisława Popowskiego w Olsztynie. Gala wręczenia nagród odbyła się 27 listopada 2024 r.

Czytaj także: AI pokonała kolejną magiczną granicę w medycynie

Placówki zdrowia będą mogły tworzyć dowolne modele AI do planowania wizyt, selekcji pacjentów do badań klinicznych i wielu innych zadań.

Asystenci AI w medycynie

Usługa „agentów AI” dostępna jest w ramach platformy Microsoft Copilot umożliwiającej tworzenie własnych modeli generatywnej AI przygotowanych do wykonywania określonych zadań. Przykładowo, z pomocą takiego agenta lekarz może poprosić AI o wyszukanie aktualnie prowadzonych badań klinicznych dla pacjenta z określoną chorobą, bez konieczności przeszukiwania internetu.

Z rozwiązania korzystają już pierwsze amerykańskie szpitale, jak Cleveland Clinic, która stworzyła narzędzie pozwalające pacjentom zadawać pytania dotyczące zdrowia i ułatwiające poruszanie się po usługach systemu opieki zdrowotnej.

Jak podkreślają przedstawiciele Microsoft, modele AI dla ochrony zdrowia korzystają tylko z wiarygodnych źródeł medycznych, co ma zagwarantować wysoką jakość i precyzję odpowiedzi. Na razie narzędzia są dostępne w wersji demonstracyjnej.

Modele obrazowania

Microsoft przedstawił też nowe modele fundamentalne, czyli systemy zbudowane na dużych zbiorach danych (LLM), które mogą być wykorzystywane w obrazowaniu medycznym.

Jednym z nich jest MedImageInsight umożliwiający analizę obrazu, oznaczający automatycznie podejrzane zmiany oraz wysyłający skany do weryfikacji przed specjalistów jeśli zajdzie taka potrzeba. Z kolei MedImageParse może być wykorzystany do segmentacji guzów lub zarysowania narządów zagrożonych przed radioterapią. Trzeci model, CXRReportGen, tworzy raporty na podstawie zdjęć rentgenowskich klatki piersiowej, co według Microsoftu może przyspieszyć analizę obrazu i poprawić dokładność diagnostyczną radiologów.

Platforma analizy danych dla służby zdrowia

Oprócz tego gigant technologiczny udostępnił nową platformę gromadzenia i zarządzania danymi ochrony zdrowia z narzędziami analitycznymi opartymi na AI. Dzięki niej, placówki mogą analizować bazę pacjentów, przeszukując ją według różnych kryteriów medycznych i demograficznych, tworząc potrzebne raporty w kilka sekund.

Na platformie dostępne jest też konwersacyjne narzędzie DAX Copilot AI pozwalające na wyszukiwanie danych w e-dokumentacji medycznej za pomocą poleceń głosowych. Należąca do Microsoftu firma Nuance Communications już w zeszłym roku udostępniła jeszcze inne rozwiązanie oparte na dużych modelach językowych – DAX Copilot. Rejestruje ono rozmowy między lekarzami a pacjentami podczas wizyty, opracowuje podsumowanie i – jeśli wszystko się zgadza i lekarz zatwierdzi notatki – wprowadza dane do odpowiednich pól w formularzu elektronicznej dokumentacji medycznej.

Mary Varghese Presti, wiceprezes ds. rozwoju portfolio i inkubacji w Microsoft Health and Life Sciences, powiedziała, że nowe rozwiązania dążą m.in. do tego, aby prowadzenie dokumentacji medycznej odbywało się bez użycia oczu i rąk, jedynie za pomocą głosu.

Czytaj także: AI to jedyna szansa, aby zredukować błędy medyczne

Rozwiązania sztucznej inteligencji (AI) wspomagają proces diagnozy, optymalizują sposób leczenia pacjentów i wspierają menedżerów w zarządzaniu placówkami zdrowia. Ale pod warunkiem, że są dobrze wdrożone. Oto najważniejsze rekomendacje dla lekarzy i menedżerów jak implementować i stosować algorytmy medyczne.

Zrozumienie możliwości i ograniczeń AI

AI nie jest rozwiązaniem uniwersalnym i nie potrafi wykonać każdego zdania – i to mimo dostępności tzw. generatywnych modeli AI. Do tego AI działa na podstawie danych historycznych i ma ograniczoną zdolność do interpretowania nowych, nietypowych przypadków. AI nie dysponuje pełnymi danymi pacjenta, nie zna kontekstu choroby i dlatego podejmuje decyzje na podstawie wycinka informacji. Czasami dane treningowe – na podstawie których tworzone są model AI – są różne od tych, którymi dysponuje placówka zdrowia, co może prowadzić do niższej niż deklarowanej dokładności. Każdą decyzję algorytmu AI należy dokładnie zweryfikować zanim wyciągnie się zbyt pochopne wnioski.

Szkolenia personelu

Personel musi rozumieć, jak działają systemy oparte na AI, jakie są ich ograniczenia, a także jak weryfikować wyniki generowane przez algorytmy. Wymaga to przeprowadzenia serii szkoleń. Każde błędne działanie modelu AI powinno być odnotowane, czego będzie wymagał europejski akt w sprawie AI (EU AI Act). Narzędzia AI powinny być płynnie wbudowane w procedury pracy, aby dodatkowo nie obciążały lekarzy. Tylko sprawdzone i łatwe w stosowaniu rozwiązania AI zyskają zaufanie personelu i będą wspierały podejmowanie decyzji klinicznych albo automatyzowały procesy.

Zaplanowanie budżetu na AI

Proste algorytmy medyczne nie muszą być drogie, ale ich utrzymanie może pochłaniać sporą część budżetu IT. Placówka musi je aktualizować, sprawdzać ich wydajność, integrować z infrastrukturą IT. Stosując coraz większą liczbę systemów opartych na AI, szybko może się okazać, że konieczne będzie zatrudnienie osoby specjalizującej się w analityce danych. Eksperci zalecają wdrożenia zintegrowanych platform AI ułatwiających zarządzanie i integrację pojedynczych algorytmów.

Zgodność z regulacjami i etyką zawodową

Rozwiązania AI muszą być oczywiście zgodne z przepisami prawnymi i wytycznymi etycznymi. Jednym z nich jest RODO regulujące zakres ochrony danych osobowych wykorzystywanych przez algorytmy. Lekarze i menedżerowie muszą zapewnić, że systemy AI używają danych pacjentów lokalnie. Jeśli są to rozwiązania chmurowe, należy dowiedzieć się, czy są zgodne z przepisami dotyczącymi przetwarzania danych medycznych. Ponadto, każda decyzja podejmowana z użyciem AI musi być niezmiennie zgodna z wiedzą medyczną, a nie polegać wyłącznie na rekomendacji algorytmu. Nowa ustawa o systemach AI, która zgodnie z planem wejdzie w życie w I połowie 2025 roku, także będzie miała wpływ na pracę lekarzy korzystających z AI.

Transparentność i informowanie pacjentów

Pacjenci mają prawo wiedzieć, jak i dlaczego lekarz stosuje rozwiązania oparte na AI. Muszą być informowani w transparentny sposób o roli AI w procesie diagnostycznym i terapeutycznym – tego wymaga znowelizowany Kodeks Etyki Lekarskiej. Pacjenci powinni być świadomi, że ostateczna decyzja kliniczna należy do lekarza, a AI jest jedynie narzędziem wspierającym. W przypadku sprzeciwu dotyczącego wykorzystania AI podczas wizyty lekarskiej, należy respektować decyzję pacjenta.

Zachowanie odpowiedzialności zawodowej

AI może generować rekomendacje, wykrywać korelacje w danych, dostarczać nowej wiedzy. Ale ostatecznie to lekarz pozostaje odpowiedzialny za decyzje podejmowane w procesie diagnozy i leczenia. Dlatego systemy AI muszą być stosowane z należytą starannością, zgodnie z zasadą ograniczonego zaufania. Choć dostępne na rynku algorytmy AI muszą spełniać wymagania stawiane urządzeniom medycznym, są to często systemy wysokiego ryzyka, a więc mające duży wpływ na zdrowie i życie pacjenta.

Monitorowanie i aktualizacja systemów AI

Modele AI to rozwiązania dynamiczne, których działanie może być inne w każdej placówce zdrowia, bo każda placówka dysponuje innymi danymi. Aby zapewnić skuteczność i bezpieczeństwo ich działania, wymagają one stałego monitorowania i aktualizacji. Amerykańska Mayo Clinic, która jest liderem we wdrażaniu algorytmów AI, stosuje prostą zasadę: każdy algorytm musi być zintegrowany z elektroniczną dokumentacją medyczną, aby zmniejszyć obciążenie technologiczne lekarzy.

Nowe ścieżki postępowania

Rekomendacje modeli AI wpływają na procesy kliniczne. Skoro model A sugeruje zwiększone ryzyko choroby Y, to czy ta informacja powinna znaleźć się w elektronicznej dokumentacji medycznej? Czy wskazania modelu AI są podstawą do zlecenia dodatkowych badań laboratoryjnych, aby potwierdzić lub wykluczyć wynik algorytmu? Które z alarmów generowanych przez AI są naprawdę konieczne, a które będą rozpraszały personel? Na te pytania należy odpowiedzieć na etapie wdrożenia, aby nie doprowadzić do rosnących wątpliwości, a w efekcie – braku akceptacji algorytmu ze względu na niedopasowanie do przepływów pracy.

Współpraca między zespołami medycznymi a technologicznymi

O tym, czy wdrożyć algorytm powinni decydować ci, którzy mają z niego korzystać – lekarze lub pielęgniarki. To oni wiedzą, jakiej pomocy potrzebują. Na dalszych etapach będą oni zaangażowani w proces wyboru, wdrażania i oceny systemów AI, aby te były dostosowane do potrzeb klinicznych. Z kolei specjaliści IT powinni rozumieć specyfikę pracy w ochronie zdrowia i dbać o to, by technologie wspierały, a nie utrudniały codzienną pracę medyków. Do kompetencji działu IT należy też poszerzanie wiedzy o AI i systematyczna aktualizacja wdrożonych algorytmów.

Black Box w AI, ale nie w decyzjach klinicznych

Jednym z wyzwań związanych ze stosowaniem AI jest problem tzw. „czarnej skrzynki,” czyli sytuacja, w której lekarze korzystają z rekomendacji systemu AI, ale nie mają pełnego wglądu w procesy decyzyjne algorytmu. Niestety, działania wielu algorytmów nie można wytłumaczyć. Dlatego procedura podejmowania decyzji klinicznych powinna uwzględniać ryzyko błędnych wyników AI, poprzez np. dodatkowe mechanizmy weryfikacyjne.

Ocena ryzyka i analiza wpływu na bezpieczeństwo pacjentów

Za każdym razem, gdy zapada decyzja o wdrożeniu AI, należy przeprowadzić dokładną ocenę ryzyka. Obejmuje ona analizę skutków klinicznych w przypadku tzw. worst-case scenario, czyli gdy obliczenia algorytmu będą błędne. W tym procesie weryfikowana jest dokładność algorytmu deklarowana przez producenta. Obowiązkowym etapem jest przetestowanie algorytmu na danych rzeczywistych. Analiza ryzyka obejmuje też ocenę bezpieczeństwa danych i bezpieczeństwa leczenia. Wdrażanie AI musi mieć określony cel, np. poprawę precyzji diagnozowania albo automatyzację żmudnych procesów administracyjnych. Personel musi dostrzegać sens stosowania technologii, aby AI nie stała się celem samym w sobie.

Czytaj także: Pobierz specjalne wydanie czasopisma OSOZ o AI w ochronie zdrowia

4 marca 2025 r. odbędzie się 6. edycja konferencji „Cybersec & Compliance w Zdrowiu” o ochronie danych medycznych w placówkach ochrony zdrowia. Bezpłatne wydarzenie organizowane jest formule stacjonarnej i on-line. Czego można się spodziewać i jak się zarejestrować?

Wraz z postępującą cyfryzacją ochrony zdrowia, metody ochrony danych także muszą ewoluować. Każdy z ok. 230 tysięcy podmiotów sektora ochrony zdrowia gromadzi i przechowuje dane wrażliwe. Ich obowiązkiem jest nie tylko spełnienie wymagań regulacji RODO czy – w przypadku niektórych placówek – dyrektywy NIS2, ale także systematyczna aktualizacja zabezpieczeń adekwatna do zagrożeń cybernetycznych.

Ataki ransomware, phishing oraz wycieki danych zawsze mają poważne konsekwencje dla pacjentów i kadry medycznej. Mogą to być zakłócenia organizacyjne, brak dostępu do krytycznych danych pacjenta, a nawet kary finansowe nakładane przez UODO i czy straty finansowe związane z uszczerbkiem na reputacji. Dlatego cyberbezpieczeństwo jest integralną częścią cyfryzacji i powinno być traktowane priorytetowo.

Podczas Konferencji „Cybersec & Compliance w Zdrowiu” uczestnicy dowiedzą się, jak przeciwdziałać atakom hakerów i zwiększać odporność na nie. Zapraszamy dyrektorów medycznych oraz IT, prawników, przedstawicieli administracji publicznej, ośrodków badawczo-rozwojowych, personelu medycznego oraz przedsiębiorców. Organizatorem wydarzenia jest wZdrowiu, Koalicja AI i Innowacji w Zdrowiu, Polska Federacja Szpitali oraz Centrum Kształcenia Podyplomowego Uczelni Łazarskiego, a patronem medialnym – czasopismo OSOZ.

Główne tematy konferencji:

• Compliance. Jak zapewnić zgodność ze aktualnymi regulacjami i dobrymi praktykami oraz dostosować poziom ochrony danych do dynamicznie zmieniających się regulacji, w tym przepisów dotyczących RODO, ochrony danych pacjentów oraz zgodności z regulacjami NIS2?
  
• Chmura operacyjna. Jak zapewnić bezpieczny dostęp i archiwizację danych medycznych z pomocą rozwiązań chmurowych, zgodnie z wymaganiami prawnymi?
  
• Cyberbezpieczeństwo w medycynie. Jakie są rekomendowane strategie ochrony danych i zabezpieczeń infrastruktury medycznej?
  
• Edukacja pacjentów i personelu. Jak podnosić świadomość personelu w zakresie ochrony danych oraz cyberbezpieczeństwa w placówkach medycznych?

W zeszłorocznej edycji konferencji wśród prelegentów byli m.in. przedstawiciele m.in. Ministerstwa Cyfryzacji, UODO, ENISA, Centrum e-Zdrowia (CeZ), NASK, Biura Rzecznika Praw Pacjenta, Urzędu Statystycznego w Krakowie oraz IKARD.

Kliknij tutaj, aby zarejestrować się bezpłatnie na Cybersec & Compliance w Zdrowiu.

Czytaj także: Pobierz bezpłatny poradnik bezpieczeństwa danych w ochronie zdrowia

Znamy laureatów konkursu Sieci Lekarzy Innowatorów Naczelnej Izby Lekarskiej. Wyróżniono m.in. system do zdalnego monitorowania ran oraz oprogramowanie do zarządzania opieką koordynowaną.

Innowacje w polskiej ochronie zdrowia to domena pasjonatów

W drugiej edycji konkursu, z 50 nadesłanych zgłoszeń do finału dostało się 30 podmiotów zdrowia i osób, które walczyły o nagrody w trzech kategoriach konkursowych. W konkursie „Wdrożenie innowacji w opiece zdrowotnej” mogą brać udział lekarze, personel medyczny, kierownictwo placówek zdrowia, personel administracyjny, informatycy i eksperci ds. nowych technologii. Jego celem jest promowanie nowych rozwiązań i dobrych praktyk wprowadzania innowacji do podmiotów zdrowia.

Jak podkreślił Artur Drobniak, prezes Okręgowej Rady Lekarskiej w Warszawie oraz pomysłodawca NIL IN, celem konkursu jest wyróżnienie placówek medycznych, które nie tylko wypracowały innowacyjne metody, ale także wprowadziły je do praktyki klinicznej.

– Chcemy wyróżnić liderów, którzy mają swoje koncepcje i dążą do realizacji niestandardowych rozwiązań w celu rozwoju obszaru opieki zdrowotnej – innowacji w medycynie – mówił Drobniak podczas finałowej gali konkursu podkreślając, że konkurs skierowany jest do pasjonatów innowacji, którzy dążą do osiągnięcia realnych korzyści czy to w zakresie ułatwień w pracy, opieki nad pacjentem lub organizacji działalności placówki.

Łukasz Jankowski, Prezes Naczelnej Rady Lekarskiej dodał, że wyróżnione innowacyjne projekty pozwalają wierzyć i optymistycznie patrzeć w przyszłość medycyny.

Najlepsze innowacje dla zdrowia

Nagrody przyznano w trzech kategoriach:

• opieka ambulatoryjna
• szpitalnictwo
• Innowatorka/Innowator

Laureatem w kategorii „Szpitalnictwo” został system telemedyczny iWound wdrożony w Szpitalu Pomnik Chrztu Polski w Gnieźnie. 

To rozwiązanie telemedyczne umożliwiające zdalny kontakt pacjentów ze specjalistami w zakresie monitorowania i leczenia ran pooperacyjnych oraz przewlekłych. Stworzona przez zespół szpitala aplikacja oferuje konsultacje, przesyłanie dokumentacji, uzupełnianie ankiet, opracowywanie zaleceń i rozliczenia płatności. Moduł prehabilitacja oferuje kompleksową opiekę przedoperacyjną, przygotowując pacjenta fizycznie i psychicznie do zabiegu.

Laureatem w kategorii „Opieka ambulatoryjna” zostało oprogramowanie systemowe do zarządzania opieką koordynowaną – CenterMed Sp z o.o. w Tarnowie.

Nagrodę odebrał Andrzej Witek, dyrektor medyczny CenterMed Sp. Z o.o. Oprogramowanie usprawnia realizację opieki koordynowanej, umożliwia szybsze i bardziej efektywne zarządzanie danymi pacjentów oraz lepszą komunikację zespołów medycznych. Oprogramowanie opiera się na 5 modułach:

• Moduł IPOMy – zarządzanie planami opieki, monitoring zleceń, kontrola procesu diagnostycznego,
• Moduł Rozliczenie Badań OK – rozliczanie badań z NFZ, kontrola przychodów,
• Moduł Baza Pacjentów – zarządzanie danymi pacjenta i procesem leczenia,
• Moduł Kontroling – monitoring błędów w rozliczeniach, wyszukiwarka rozpoznań, raportowanie,
• Moduł Statystyki – ocena efektywności koordynatora, zarządzanie prowizjami i zasobami.

Laureatem w kategorii „Innowator / Innowatorka” został dr hab. n. med. Jarosław Biliński za wdrożenie Mbiotix HBI Caps doustna mikrobiota jelitowa.

Innowacja stanowi bezpieczną alternatywę dla terapii przeszczepienia mikrobioty jelitowej (Fecal Microbiota Transplantation, FMT) przeprowadzanej podczas kolonoskopii lub gastroskopii. Jest to nowa bezinwazyjna metoda, która ma szczególne znaczenie dla pacjentów, u których przeprowadzenie zabiegu kolonoskopii i gastroskopii jest niemożliwe ze względu na znaczne zniszczenia jelita grubego lub innych odcinków przewodu pokarmowego.

Produkt leczniczy Mbiotix HBI Caps jest pierwszym na rynku Polskim preparatem FMT w kapsułkach charakteryzujące się wysoką komórkowością i żywotnością komórek bakteryjnych, co potwierdza skuteczność terapii na poziomie 90% w leczeniu pacjentów z nawrotowym zakażeniem Clostridioides difficile.

Czytaj także: Opieka Koordynowana w POZ. Pobierz poradnik i zobacz webinar

Wdrażanie technologii, które mogłyby zniwelować skutki braków kadrowych w ochronie zdrowia i poprawić bezpieczeństwo leczenia, jest frustrująco powolne – twierdzi Mirka Cikkelova, Sekretarz Generalna Europejskiej Fundacji Bezpieczeństwa Pacjentów EUPSF.

Opóźnione leczenie, błędne diagnozy, zgony, którym można zapobiec – czy w dzisiejszej ochronie zdrowia bezpieczeństwo pacjentów wisi na włosku?

Nie jest tajemnicą, że systemy opieki zdrowotnej w całej Europie stoją w obliczu wielu kryzysów. Niektóre dane są alarmujące: 1 na 10 pacjentów doświadcza szkody podczas leczenia w szpitalu, 4 na 10 pacjentów doznaje uszczerbku na zdrowiu podczas korzystania z opieki ambulatoryjnej. Ponad połowie z tych przypadków można zapobiec.

Obecnie, do tego dochodzą jeszcze dwa nowe czynniki zwiększające ryzyko dla bezpieczeństwa pacjentów: niedobór pracowników służby zdrowia, zwłaszcza pielęgniarek, oraz rosnące zapotrzebowanie na opiekę ze względu na starzenie się społeczeństwa i obciążenie chorobami przewlekłymi. Wszystko to kumuluje się w niebezpieczną mieszankę.

Jednocześnie twierdzi Pani, że bezpieczeństwo pacjenta można poprawić wdrażając technologia e-zdrowia. A dokładnie?

Potencjał technologii w tym zakresie jest niezaprzeczalny, zwłaszcza z perspektywy pacjenta.

Na przykład telemedycyna i zdalne monitorowanie mogą pomóc w zarządzaniu chorobami przewlekłymi lub monitorowaniu chorych po operacjach, a sztuczna inteligencja (AI) przewiduje ryzyko wystąpienia choroby i pozwala personalizować leczenie. Wirtualna rzeczywistość może poprawić jakość szkolenia pracowników służby zdrowia, a elektroniczne kartoteki medyczne zapewniają bezpieczne stosowanie leków na każdym etapie, od wypisania recepty do ich podania pacjentowi. Paradoksalnie, postęp i potencjał innowacji cyfrowych są tak duże, że nieskorzystanie z nich jest nieetyczne i wręcz niebezpieczne.

Digitalizacja, aby przyniosła efekty, musi jednak iść w parze z przeprojektowaniem procesów i ról. Istnieje wiele technologii, dzięki którym można zaoszczędzić czas i zmniejszyć obciążenie biurokracją pracowników służby zdrowia. Niestety, ich wdrażanie jest bardzo powolne.

Dlaczego?

Jednym z powodów jest przestarzała infrastruktura IT w szpitalach. Wiele starych systemów jest ze sobą niekompatybilnych, co powoduje, że lekarze tracą swój cenny czas na obsługę niedopasowanych do ich potrzeb rozwiązań.

To takie błędne koło: placówki opieki zdrowotnej borykają się z niedoborem personelu i nie mają czasu ani pieniędzy na inwestowanie w cyfryzację. A bez wdrażania technologii i towarzyszącej ich przebudowie procesów, problem się jedynie zaostrza. Co gorsza, nieefektywne technologie dokładają swoje pięć groszy do wypalenia zawodowego lekarzy.

Jak wyjść z tego błędnego koła?

Pracownicy służby zdrowia wiedzą doskonale, których technologii potrzebują i które rozwiązania e-zdrowia pomogą poprawić bezpieczeństwo pacjentów w placówkach, w których pracują. Musimy ich słuchać, zwłaszcza że ich dobre samopoczucie ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa pacjentów.

Zamiast narzucać z góry jakieś konkretne rozwiązania, zadbajmy o standardy jakości i pozwólmy, aby wdrażanie innowacji wychodziło naprzeciw konkretnym problemom, które są różne w różnych szpitalach i przychodniach.

Do niedawna mówiło się o technologiach e-zdrowia skupionych na potrzebach pacjentów. Pani z kolei dodaje, że innowacje muszą też dbać o zdrowie lekarzy.

Zdecydowanie. Zmęczeni lekarze, a coraz częściej lekarze doświadczający wypalenia zawodowego, dwukrotnie częściej doprowadzają do incydentów związanych z bezpieczeństwem pacjentów, cechuje ich niższy profesjonalizmem i ponad dwukrotnie częściej otrzymują niskie oceny satysfakcji od pacjentów.

Dlatego moim zdaniem czas uwolniony dzięki wdrożeniu technologii trzeba wykorzystać tak, aby poprawić jakość rozmów z pacjentami i jakość pracy lekarza, zamiast automatycznie zwiększać liczbę wizyt pacjentów. Takie strategiczne podejście do well-being lekarzy pozwoli zadbać o najcenniejszy zasób ochrony zdrowia, który jest zasobem coraz rzadszym. Już teraz lekarze są przepracowani – nie możemy sobie pozwolić, aby informatyzacja powodowała, że będą musieli przyjąć jeszcze więcej pacjentów w ramach tego samego czasu.

Dodam na koniec, że w tym procesie wyboru technologii musi być zaangażowany także pacjent. Aby rozwiązanie e-zdrowia wspomagało opiekę i zyskało zaufanie, musi gwarantować bezpieczeństwo danych i prywatność, dopasowując się do poziomu umiejętności cyfrowych. Mam na myśli jedynie rozwiązania, które zostały odpowiednio zwalidowane i są bezpieczne w użytkowaniu. Nigdy nie powinniśmy zapominać, że technologie to tylko narzędzia, które muszą być projektowane, wdrażane i wykorzystywane w sposób, który rzeczywiście wspiera pracowników służby zdrowia w zapewnianiu lepszej i bezpieczniejszej opieki swoim pacjentom.

Czytaj także: Potrzebujemy nowego pomysłu na cyfryzację medycyny

Od 1 września 2027 r. pielęgniarki i higienistki szkolne zaczną prowadzić dokumentację zdrowia uczniów w formie elektronicznej. Przejście z kartotek papierowych na EDM ma być krokiem w kierunku cyfryzacji profilaktycznej opieki zdrowotnej w szkołach. Szkolenia przygotowujące dla ok. 3600 osób rozpoczną się w I kwartale 2025 roku.

Program szkoleń jest skierowany do pielęgniarek środowiska nauczania i wychowania, higienistek szkolnych, a także lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej zaangażowanych w profilaktyczną opiekę zdrowotną nad uczniami. W programie m.in. nowe zasady prowadzenia dokumentacji medycznej w formie elektronicznej oraz obsługa systemu gabinet.gov.pl.

Szkolenia odbędą się w formie stacjonarnej i zdalnej, a zapisy prowadzone będą za pośrednictwem internetowej Platformy rejestracyjnej Akademii Centrum e-Zdrowia.

Decyzja o dofinansowaniu projektu „Szkolenia w zakresie cyfryzacji dokumentacji medycznej w profilaktycznej opiece zdrowotnej nad uczniami” została podpisana 11 września 2024 r. przez Departament Równości w Zdrowiu Ministerstwa Zdrowia. Centrum e-Zdrowia, jako Partner strategiczny projektu, będzie odpowiedzialne m.in. za prowadzenie szkoleń.

Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach programu Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego. Jego wartość wynosi ponad 8,4 mln zł, z czego prawie 7 mln zł pochodzi z funduszy europejskich. Przewiduje się, że do końca 2027 roku przeszkolonych zostanie 3 600 osób.

Więcej szczegółów na stronie Akademii Centrum e-Zdrowia.

Czytaj także: Kluczowe nowości w e-zdrowiu i jak się na nie przygotować?

Sztuczna inteligencja, bezpieczeństwo cyfrowe, planowane i wdrażane nowe e-usługi w ochronie zdrowia to tylko niektóre z tematów poruszanych podczas VII edycji konferencji Nawigator e-Zdrowia, która odbyła się w październiku 2024 r. Ponad 2 tys. uczestników miało okazję zdobyć praktyczną wiedzę z zakresu medycyny oraz farmacji w trakcie wykładów i warsztatów prowadzonych przez ekspertów KAMSOFT.

Wysokiej jakości dane medyczne to “paliwo” do rozwoju algorytmów sztucznej inteligencji

Katalizatorem zmian w ochronie zdrowia są elektroniczna dokumentacja medyczna oraz sztuczna inteligencja (AI).  Im więcej cyfrowych, dobrych jakościowo danych pacjenta, tym trafniejsze decyzje terapeutyczne. Lekarz – mając dostęp z jednego źródła do badań, informacji o zażywanych lekach czy diagnozach pochodzących od innych specjalistów – będzie miał szersze spojrzenie na stan zdrowia swojego pacjenta, a w analizie danych medycznych może wspomóc go sztuczna inteligencja.

EDM. Jest lepiej, ale wciąż sporo placówek nie raportuje skutecznie zdarzeń medycznych

Począwszy od 2021 roku podczas kolejnych edycji konferencji Nawigator e-Zdrowia pokazywane są statystyki dotyczące wymiany Elektronicznej Dokumentacji Medycznej (EDM) i raportowania przez placówki medyczne Zdarzeń Medycznych do systemu P1. Z roku na rok są one coraz lepsze: w październiku 2024 roku za pomocą narzędzie EDM Suite przetworzono ponad 1,2 mld zdarzeń medycznych z czego 56,5% skutecznie zaraportowano do P1. Na skuteczność raportowania w największym stopniu ma wpływ personel medyczny, ale też uwarunkowania techniczne oraz procesy zachodzące w organizacji.

Rzetelne i powszechne prowadzenie EDM to większy komfort pacjenta, który nie musi już nosić ze sobą teczki z dokumentacją medyczną, ale także lepsza jakość opieki i więcej możliwości zastosowania nowoczesnej technologii opartej na sztucznej inteligencji (AI), która może wspomagać lekarza i stać się kluczowym narzędziem w holistycznym leczeniu pacjenta.

AI i systemy wspomagania decyzji klinicznych (CDSS)

Uczestnicy VII edycji Konferencji mogli poznać działanie i skuteczność narzędzi CDSS (Systemu Wspomagania Decyzji Klinicznych) zintegrowanych z Opieką Koordynowaną, która zaimplementowana w systemie gabinetowym KAMSOFT ma za zadanie wspomóc profesjonalistów medycznych w czynnościach związanych z leczeniem.

Narzędzie to przeprowadza analizę w oparciu o historię zdrowia pacjenta takie jak: wiek, płeć, zażywane leki, parametry laboratoryjne, alergie, nietolerancje etc. zgromadzone w systemie gabinetowym placówki a także o dane zgromadzone w systemie P1, a więc te skutecznie zaraportowane (przekazane) przez inne placówki. Efektem tego może powstać np. rekomendacja kolejnych kroków leczenia czy kalkulacja prawdopodobieństwa występowania u pacjenta określonej choroby.

Warto w tym miejscu wspomnieć o odpowiedzialności za decyzje, o czym wielokrotnie mówiono na Konferencji, to lekarz ocenia stan zdrowia pacjenta i stawia ostateczną diagnozę. Zadaniem CDSS jest analiza danych medycznych i wspomaganie w podejmowaniu decyzji na postawie zaimplementowanych algorytmów. Praktyczne zastosowanie AI w ochronie zdrowia rośnie, ponieważ dostarcza wymiernych korzyści jak np. oszczędność czasu.

Już teraz użytkownicy systemów gabinetowych KAMSOFT (KS-SOMED, KS-PPS, SERUM) mogą podczas wystawiania e-Recepty, korzystać z Pharmindex Open z pomocnikiem AI. W tym przypadku AI bazując wyłącznie na informacjach zawartych w bazie wiedzy o lekach PHARMINDEX Open, przygotowuje zredagowany i ustrukturyzowany opis dotyczący danego leku, a także proponuje przykładową listę pytań do pacjenta czy zalecenia wykonania badań laboratoryjnych. Rozwiązanie PHARMINDEX Open z AI jest niezwykle przydatne w momencie, kiedy lekarz potrzebuje szybko sprawdzić działanie leku, który zamierza wprowadzić do terapii pacjenta. Korzyści z zastosowania tego narzędzia zaprezentowano podczas warsztatów w ramach konferencji Nawigator e-Zdrowia.

Ustrukturyzowane dawkowanie na receptach 365 i planowane kolejne zmiany

Szeroko omawianym tematem podczas konferencji była e-Recepta 365 i związany z nią ustrukturyzowany opis dawkowania, który obowiązuje od sierpnia 2024 r. Nowy sposób zapisu dawkowania wymagany przez Centrum e-Zdrowia (CeZ) spowodował, że lekarze mając problemy z wystawianiem recept rocznych po prostu z nich rezygnują. Nawiązano także do niedawno opublikowanego raportu zespołu do spraw preskrypcji i realizacji recept oraz planowanych w nim zmian takich jak automatyczne wyliczanie refundacji.

Udział placówek medycznych w pilotażu Centralnej e-Rejestracji (CeR)

Sporym zainteresowaniem wśród uczestników Konferencji cieszył się temat Centralnej e-Rejestracji (CeR). Spowodowane jest to chęcią pozyskania dodatkowych środków finansowych przewidzianych przez Ministerstwo Zdrowia za udział w pilotażu e-usługi. Środki te trafią do placówek, które poprzez swój system IT udostępnią do CeR grafiki wizyt objętych pilotażem (cytologia, mammografia lub wizyty kardiologiczne) oraz za liczbę świadczeń zrealizowanych w jego ramach.

W trakcie wydarzenia eksperci KAMSOFT szczegółowo omówili warunki uczestnictwa w pilotażu oraz praktyczne aspekty wdrożenia i obsługi rezerwacji w ramach CeR. Co ważne, firma KAMSOFT oferuje kompleksowe wsparcie w tym zakresie.

Kliknij tutaj, aby uzyskać więcej informacji 👉

Innowacyjne narzędzie dla farmaceutów do realizacji przeglądów lekowych

Farmaceuci z kolei mieli okazję poznać wyniki kilkumiesięcznego pilotażu studium przeglądu lekowego.  Narzędzie „Przegląd Lekowy” produkcji KAMSOFT jest kompleksowym rozwiązaniem informatycznym wspierającym farmaceutę w zakresie zbierania wywiadu z pacjentem, analizy jego farmakoterapii oraz komunikacji z lekarzem. Co niezwykle istotne, wyposażone jest w najnowszą wiedzę o lekach dostarczaną przez PHARMINDEX.

Serwis ułatwia prowadzenie dokumentacji w postaci elektronicznej na każdym etapie, począwszy od wypełnienia przez pacjenta ankiety, analizy farmakoterapii, po kontakt z lekarzem.

Kliknij tutaj, aby uzyskać więcej informacji 👉

Cyberbezpieczeństwo w ochronie zdrowia

Obok cyfrowych danych i e-usług pojawił się też niezwykle ważny temat cyberbezpieczeństwa. Zarówno apteki, jak i placówki medyczne nieustannie narażone są na ataki cyberprzestępców. Dlatego istotne są zabezpieczenia samego procesu logowania się do systemu IT, jak np. stosowanie “mocnych” haseł czy też wdrożenie uwierzytelnienia wieloskładnikowego (MFA).

Aplikacje mobilne dla personelu medycznego (Wizyta Lekarska, Wizyta Pielęgniarska, Wizyta Położnej) i farmaceutów (KS-APTIX) poza funkcjonalnościami wspierającymi ich codzienną pracę z powodzeniem mogą zostać użyte w procesie uwierzytelniania nie tylko w serwisach służbowych. Na warsztatach użytkownicy SERUM, czyli chmurowego systemu medycznego, mogli poznać różne metody zastosowania MFA. Kolejnym rozwiązaniem minimalizującym ewentualne skutki cyberataku jest usługa kopia w chmurze – o korzyściach wynikających z regularnego i dobrze przeprowadzanego backupu danych opowiadali na konferencji eksperci KAMSOFT.

Przygotowanie się do współpracy z podmiotami działającymi w ramach Grup VAT i nowy obowiązek raportowanie JPK CIT

Tematy, które z pewnością zaciekawiły pracowników administracji poruszane podczas konferencji Nawigator e-Zdrowia to nowe funkcjonalności w systemie finansowo-księgowym KS-FKW, systemie aptecznym KS-AOW oraz KS-OmniPharm dedykowane do współpracy z podmiotami działającymi w ramach Grup VAT. Prelegenci omówili także zbliżający się obowiązek raportowania JPK CIT.

Zobacz nagrania z konferencji Nawigator e-Zdrowia

Tych z Państwa, którzy nie uczestniczyli w Konferencji zachęcamy do obejrzenia nagrań z wystąpień, które miały miejsce podczas VII edycji Nawigatora e-Zdrowia. Materiały dostępne są po rejestracji na stronie info.kamsoft.pl/Nawigator.

Kolejna edycja Nawigatora e-Zdrowia, która odbędzie się w maju 2025 roku.

Liczba urządzeń medycznych wykorzystujących algorytmy AI gwałtownie wzrosła w ciągu ostatniej dekady. Do 7 sierpnia 2024 r., Amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła ich 950.

Niespełna 10 lat temu, w 2015 r., FDA dopuściła do obrotu jedynie 6 urządzeń medycznych wykorzystujących sztuczną inteligencję. W 2023 r. było to już 221. Można się spodziewać, że będzie ich przybywać w tempie wykładniczym, bo już co czwarte urządzenie medyczne dopuszczone na rynek jest cyfrowe, a więc potencjalnie można je wspomagać AI.

Liderami w sprzęcie wykorzystującym algorytmy uczenia maszynowego są duże koncerny jak GE Healthcare, Siemens Healthineers i Medtronic, które rozbudowują swoje kolejne wersje oprogramowania dla urządzeń medycznych o AI. Drugą grupę stanowią nowe startupy wprowadzające innowacyjne rozwiązania technologiczne np. w diagnostyce i radiologii. Do tego grona dołączają też firmy, które z sektorem medycyny nie mają nic wspólnego. Przykładem jest Apple z algorytmem AI do wykrywania arytmii serca, też znajdującym się na liście certyfikowanych przez FDA urządzeń.

W radiologii certyfikowano aż 723 urządzenia AI, czyli 75% wszystkich, które są na liście FDA. Algorytmy stosowane są przede wszystkim do ewaluacji zdjęć medycznych i wykrywania zmian nowotworowych. Najwięcej urządzeń z AI, bo aż 81, wprowadziła do obrotu GE Healthcare. Jeden z flagowych produktów, Air Recon DL, zadebiutował na rynku w 2020 roku – algorytm może poprawić jakość obrazu i skrócić czas skanowania MRI nawet o 50%.

Drugie miejsce w rankingu zajmuje Siemens Healthineers z 70 urządzeniami AI. Są to m.in. rozwiązaniami do obrazowania i algorytmy diagnostyczne. Przykładem jest funkcja pomagająca zlokalizować pacjenta w skanerze MRI w celu uzyskania optymalnego obrazu. W portfolio znajdują się też algorytmy wspierające lekarzy w diagnozowaniu chorób, jak np. będące w stanie zidentyfikować zwapnienie tętnic wieńcowych.

W centrum zainteresowania są jednak multimodalne modele AI zestawiające ze sobą różne kategorie danych, takie jak wyniki laboratoryjne, zdjęcia medyczne i historia leczenia pacjenta. Tego typu analiza pomoże w lepszym podejmowaniu decyzji klinicznych, np. w zakresie konieczności wykonania biopsji oraz dawki promieniowania niezbędnego do leczenia określonego guza.

Większość urządzeń AI na liście FDA – bo aż 97% – zostało zatwierdzonych w ramach tzw. ścieżki 510 (k) dla urządzeń o umiarkowanym ryzyku, która jest mniej rygorystyczna, szybsza i tańsza niż inne opcje autoryzacji. Wnioskodawcy muszą jedynie udowodnić, że ich urządzenie jest „zasadniczo zgodne” z poprzednią wersją urządzenia bez AI, która została już zatwierdzona przez agencję. 22 urządzenia przeszły przez proces autoryzacji de novo przeznaczony dla urządzeń o niskim lub umiarkowanym ryzyku bez pierwowzoru. Tylko 4 urządzenia z AI otrzymały pełną certyfikację na podstawie klasycznej, rygorystycznej ścieżki dla urządzeń wysokiego ryzyka.

Czytaj także: Premiera Da Vinci 5. Co potrafi nowy robot chirurgiczny?

Nowoczesne technologie i innowacje medyczne znacząco zmieniają sposób, w jaki lekarze i pacjenci się porozumiewają. Dlatego w NIL IN – Sieci Lekarzy Innowatorów stworzyliśmy przestrzeń, gdzie specjaliści mogą dzielić się doświadczeniami i wspólnie rozwijać innowacyjne rozwiązania wspierające opiekę zdrowotną w Polsce.

Małgorzata Wywrot, Project Managerka NIL IN

Każdego dnia rozmawiamy, słuchamy i wymieniamy się informacjami z otoczeniem. Komunikujemy się bezpośrednio: twarzą w twarz, za pośrednictwem mediów społecznościowych, telefonów, ale też Internetu. Nieustająco wysyłamy i odbieramy wiadomości, ale najważniejsze dla nas jest porozumienie się z innymi, bycie zrozumianym, dogadanie się.

Jak wiadomo, dobrze prowadzona komunikacja między lekarzem a pacjentem wpływa na wszystkie etapy procesu diagnostyczno-terapeutycznego. Aby ten proces był skuteczny, lekarz musi potrafić słuchać, mówić i rozmawiać ze swoim pacjentem, dodatkowo każdorazowo dostosowując język do odbiorcy. Komunikacja jest narzędziem pracy lekarza, i to lekarz jest odpowiedzialny za zbudowanie skutecznego komunikatu, który docelowo prowadzi do wypracowania procesu terapeutycznego odpowiedniego dla pacjenta.

Lekarz powinien nieustająco rozwijać swoją wiedzę oraz zdolności komunikacyjne, dzięki którym będzie potrafił jeszcze lepiej pomóc swojemu pacjentowi. Dodatkowo, lekarz uczestniczy w rozwoju innowacji medycznych, o których powinien potrafić rozmawiać z pacjentem.

Innowacje zmieniają relację pacjenta z lekarzem

W ostatnich latach sektor opieki zdrowotnej zalała fala innowacji napędzana postępem technologicznym, rosnącym zapotrzebowaniem na spersonalizowaną opiekę oraz wyzwaniami związanymi z globalnymi kryzysami zdrowotnymi. Rozwój nowych technologii oraz zmiany w modelu relacji lekarz-pacjent stwarzają przestrzeń dla nowych form komunikacji w medycynie.

Pandemia COVID-19 znacząco przyczyniła się do upowszechnienia telemedycyny i pokazała, jak ogromny potencjał ma w przełamywaniu barier, przede wszystkim tych związanych z dostępnością. Innowacje w medycynie zmieniają krajobraz opieki zdrowotnej. Poprawiają opiekę nad pacjentami, nie tylko upowszechniając dostępność do usług medycznych, ale również zwiększając ich dokładność i zapewniając ich niezbędną ciągłość. Ponieważ cały czas się rozwijają, pobudzają nowatorskie podejść do świadczenia opieki, mają ogromny potencjał zrewolucjonizowania opieki zdrowotnej i dalszej poprawy wyników leczenia na całym świecie.

Rynek wymusił na innowatorach nie tylko podejmowanie ultranowoczesnych działań, ale także wymaga od nich umiejętnego wprowadzenia ich do systemu i udowodnienia, że ich użycie realnie ułatwi pacjentowi leczenie lub nawet doprowadzi do jego wyleczenia. Wszystkie działania związane z postępem technologicznym zmieniają również komunikację medyczną i wnoszą do opieki medycznej nowe możliwości.

Komunikacja z pacjentem w cyfrowej medycynie

Wprowadzane do medycyny innowacje często budzą niepewność i niepokój, nie tylko u pacjentów, ale również w placówce, która wdraża innowację. Niekoniecznie jest on związany z brakiem kultury otwartej na nowości. Często nowe rozwiązania są niezrozumiałe. Dlatego podczas wprowadzania nowych rozwiązań technologicznych, należy pamiętać o:

• umiejętnym przekazywaniu informacji;
• budowaniu zaufania poprzez konstruowanie komunikatów jasnym i prostym językiem;
• zaprezentowaniu pacjentowi i personelowi zysków wynikających z proponowanego rozwiązania;
• indywidualnym podejściu do pacjentów, gdyż każdy z nich może mieć inne obawy, potrzeby i poziom wiedzy (na temat swojej choroby czy technologii);
• zapewnieniu pacjentowi dostępu do bezpośredniego kontaktu ze swoim lekarzem oraz osobą, która udzieli mu wsparcia technicznego;
• przeszkolenie personelu i bycie wsparciem dla niego przez cały okres wprowadzania innowacji;
• uzyskaniu zgody pacjenta na wykorzystanie rozwiązania w jego leczeniu, przy tym pamiętając, że przedstawione do jego podpisu i zapoznania się z nimi dokumenty powinny być sformułowane prostym i zrozumiałym językiem.

NIL IN to sieć wspierająca rozwój innowacji

Świat rozwija się z zatrważającym tempie i nie wszyscy chcemy się temu poddawać. Wprowadzanie zmian w życiu, zwłaszcza w sytuacji, kiedy jesteśmy do czegoś przyzwyczajeni, może powodować opór lub niechęć. To zupełnie normalne i pomimo tego, że niektórym z nas może się wydawać, że to kwestia metryki, to należy pamiętać, że w perspektywie kilku dekad może zdarzyć się tak, że technologia wyprzedzi również nasze umysły.

Dlatego kluczową rolę odgrywa umiejętne przekazanie wartości każdej innowacji. Przekonanie innych, że wprowadzenie i korzystanie z niej ma sens. Nawet jeżeli komunikujemy się za pomocą technologii, to sposób przekazania informacji ma znaczenie.

W NIL IN – Sieci Lekarzy Innowatorów – łączymy już nie tylko środowiska lekarskie, ale wszystkie osoby zainteresowane światem innowacji w medycynie. To miejsce, w którym innowatorki i innowatorzy mogą wymienić się swoim doświadczeniem, zdobyć wiedzę lub po prostu obserwować rozwój innowacji w medycynie w Polsce. To młody projekt, w którym bardzo ważna jest komunikacja i aktywne angażowanie wszystkich członków. Dlatego stworzyliśmy rubrykę w newsletterze, w której to nasza społeczność może pisać o swoich dokonaniach oraz zamieszczać ogłoszenia np. poszukiwaniu ośrodka do współpracy. W ten sposób rozwijamy sieć komunikacji pozwalającą budować dobre innowacje i dzielić się doświadczeniem.

Czytaj także: Jak wprowadzić do szpitali innowacje medyczne?