Uczelnia Łazarskiego w Warszawie wygrała konkurs organizowany przez Agencję Badań Medycznych na realizację dwóch programów studiów podyplomowych z zakresu nauk biomedycznych. Będę one dostępne od 2024 roku.

Chodzi o kierunki w ramach wygranego projektu „Kompetencje na rzecz rozwoju innowacyjnego sektora ochrony zdrowia. Innowacje i technologie kluczem do wzrostu wartości zdrowotnej i budowy zrównoważonego systemu”:

• MBA Healthcare Innovation & Technology – MBA HIT (rekrutacja od stycznia 2024 r.)
• Szpitalna ocena technologii medycznych – HB HTA (rekrutacja od maja 2024 r.)

Dzięki dofinansowaniu Agencji Badań Medycznych, udział w obu programach będzie bezpłatny.

MBA Healthcare Innovation & Technology dedykowany jest kadrom sektora ochrony zdrowia, które chcą poszerzać swoje kompetencje zarządzania innowacjami medycznymi w dynamicznym sektorze ochrony zdrowia.

– Jest to pierwszy program MBA w Polsce, który przygotuje do profesjonalnego projektowania badań w sektorze medycznym i przeprowadzenie ich przez wszystkie fazy cyklu rozwoju technologii „HealthTech Innovation Cycle”, czyli od idei do komercjalizacji – napisała na platformie X dr Małgorzata Gałązka-Sobotka, Dziekan Centrum Kształcenia Podyplomowego oraz Dyrektor Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego.

Od października 2024 r. ruszą studia podyplomowe w zakresie Hospital Based HTA, które wykształcą specjalistów w ocenie innowacyjnych technologii medycznych na poziomie szpitala.

Czytaj także: Dr Małgorzata Gałązka-Sobotka o kompetencjach cyfrowych i HTA

Standardowe słuchawki z funkcją redukcji szumów mogą precyzyjnie mierzyć tętno – wynika z nowego badania. Do tego wystarczy prosta aktualizacja oprogramowania.

Tętno jest najczęściej monitorowanym sygnałem zdrowotnym, dostępnym niemal we wszystkich technologiach do noszenia, takich jak inteligentne zegarki albo opaski fitness. Umożliwia to technologia fotopletyzmografii (PPG), która wykorzystuje impulsy świetlne do pomiaru przepływu krwi. To dlatego pod kopertą smartwacha znajdują się migające z dużą częstotliwością diody. W podobny sposób mierzona jest też saturacja.

Naukowcy Google postanowili sprawdzić, czy badanie tętna można przeprowadzić z zastosowaniem powszechnie dostępnej elektroniki, a dokładnie zwykłych słuchawek. W tym celu pod lupę wzięli inne podejście, zwane audiopletyzmografią (APG), wykorzystujące ultradźwięki do pomiaru tętna. Następnie sprawdzili, czy standardowe słuchawki z tzw. aktywną redukcją szumów (ANC) się do tego nadają. I nie mylili się – wystarczyła nieskomplikowana aktualizacja oprogramowania oparta na opracowanym wcześniej modelu matematycznym.

Jak to działa? Technologia opiera się na odbijaniu sygnału ultradźwiękowego o niskiej intensywności od wnętrza kanału słuchowego i wykorzystaniu maleńkiego mikrofonu sprzężenia zwrotnego, który pomaga funkcji redukcji szumu (ANC) w wykrywaniu zaburzeń powierzchni skóry, gdy przepływa przez nią krew. Ponieważ objętość kanałów słuchowych nieznacznie zmienia się wraz z deformacjami naczyń krwionośnych, bicie serca moduluje echa ultradźwiękowe. Nową metodę monitorowania pracy serca z użyciem słuchawek z aktywną redukcją szumów (ANC) opisano na stronie Google Research.

Według naukowców, nowa technika pomiaru jest „odporna” nawet przy złym uszczelnieniu ucha, różnym rozmiarze kanału słuchowego oraz różnych odcieniach skóry. Zwłaszcza ostatni element ma duże znaczenie, ponieważ dokładność tętna przy ciemniejszych naturalnych odcieniach skóry lub tatuażach była do tej pory dużym wyzwaniem dla smartwatchy i innych urządzeń do noszenia.

Naukowcy Google twierdzą, że metoda ultradźwiękowa działa dobrze podczas odtwarzania muzyki, ale ograniczeniem jest hałaśliwe otoczenie. Sygnał pomiarowy może czasami być bardzo głośny, a ruchy ciała mogą go zakłócić. To ostatnie ograniczenie da się jednak ominąć używając wielu częstotliwości i wyodrębniając spośród nich najdokładniejszy sygnał.

Badanie przeprowadzone z udziałem 153 uczestników w okresie 8 miesięcy dowiodło dużą dokładność pomiaru: APG osiąga niezmiennie wysoką dokładność pomiaru tętna (mediana błędu 3,21%) i zmian tętna (2,70%).

Na rynku są już wprawdzie słuchawki monitorujące tętno, ale opierają się na fotopletyzmografii PPG i mogą być bardzo wrażliwe na intensywny ruch lub złe dopasowanie.

Czytaj także: Olsztyński szpital uruchomił pracownię druku 3D

Centrum e-Zdrowia przyznało dr Tomaszowi Zielińskiemu – Wiceprezesowi Federacji Związków Pracodawców Ochrony Zdrowia „Porozumienie Zielonogórskie”- tytuł „Przyjaciela e-Zdrowia”.

Nagrodę wręczono podczas konferencji „Perspektywy e-zdrowia” 15 listopada 2023 r.

Konstruktywne i praktyczne spojrzenie na cyfryzację

– Jestem krytykiem, ale raczej z pozytywnym podejściem. Staram się krytykować, by stymulować do rozwiązań. Cieszę się, że mogę być tą osobą, którą uznaje się za przyjaciela e-zdrowia, bo takim się czuję – powiedział dr Tomasz Zieliński odbierając nagrodę z rąk Dyrektora Centrum e-Zdrowia Pawła Kikosickiego. Jak podkreślił, e-zdrowiem interesuje się od początku kariery zawodowej i nadal będzie „życzliwym krytykiem wspierającym podnoszenie jakości e-usług w ochronie zdrowia”.

Wręczając nagrodę, Dyrektor Kikosicki podkreślił zaangażowanie laureata w rozwój e-zdrowia i merytoryczną współpracę. – Osiągnięcia CeZ nie byłyby możliwe bez wsparcia ze strony środowiska medycznego – dodał.

Miłośnik innowacji, promotor e-zdrowia

Dr Tomasz Zieliński to lekarz rodzinny, prezes Lubelskiego Związku Lekarzy Rodzinnych-Pracodawców (LZLR-P), wiceprezes Porozumienia Zielonogórskiego, wiceprezes Polskiej Izby Informatyki Medycznej. Jest jednym z najważniejszych ekspertów e-zdrowia w Polsce, aktywnie promującym i komentującym cyfryzację w mediach społecznościowych (na platformie X obserwuje go ponad 3000 osób). Od czasu wprowadzenia opieki koordynowanej w POZ jest jej ambasadorem, organizując liczne webinary i szkolenia.

Chwali dobre rozwiązania e-zdrowia, ale też nie boi się krytykować niedociągnięcia. Oto kilka przykładów jego wypowiedzi:

• Nie wystarczy już wystawić receptę i widzieć, czy została zrealizowana. Lekarze POZ chcą mieć wyciągnięte najważniejsze informacje z danych pacjenta (debata „Innowacje w medycynie – w co warto inwestować w ochronie zdrowia”).
• Dziś (red. 23 sierpnia) Centrum eZdrowia zaskoczyło mnie, że oni wciąż pamiętają o moim zgłoszeniu błędu z 12.06.2023 i je nadal rozpatrują! Ja już zapomniałem co zgłaszałem a oni wciąż pracują nad tym pomimo wakacji (portal X).
• Wczoraj (red.: 3 sierpnia) lekarze mieli problemy z dostępem do historii recept pacjentów. Powodów było wiele ale dla mnie najbardziej przykry jest ten, że władze szpitali nie zapewniły dostępu do odpowiedniego oprogramowania. Ministerstwo Zdrowia, to wymaga pilnej reakcji. Brak dostępu do IKP jest groźny (X).
• W dzieciństwie tata opowiadał mi bajkę o chłopcu, który wzywał pomocy z ciekawości co się stanie, aż w końcu jak był w potrzebie to nikt mu nie pomógł. Dedykuję ją dziś wszystkim tym, którzy wzniecają alarm z powodu błędu w CeZ, który został szybko zidentyfikowany i naprawiony (portal X).
• Pacjent leży w dwóch szpitalach jednocześnie? Lekarze nie kończą pobytu pacjenta w szpitalu czy informatycy nie potrafią skonfigurować programów szpitalnych tak żeby prawdziwe informacje trafiały do P1? (X)
• Dobra promocja w POZ oraz partnerzy w zakresie IT (KAMSOFT) i diagnostyki laboratoryjnej, którzy poradzili sobie z rozwiązaniami informatycznymi w zakresie 40 Plus dają efekty wśród członków Lubelskiego Związku Lekarzy Rodzinnych – Pracodawców. Dla nas POZ to profilaktyka! – w odpowiedzi na wpis MZ o 2 mln pacjentów w programie Profilaktyka 40 Plus z największym zainteresowaniem programem w województwach lubelskim i wielkopolskim (X)
• W POZ może nie ma jednostkowo spektakularnych innowacji, ale suma drobnych innowacyjności w działaniu podmiotów POZ powinna dać w przyszłości spektakularne efekty populacyjne (AI & MEDTECH CEE).
• Czy brak udostępniania kart informacyjnych (EDM ma być obowiązkowo dostępny w IKP) nie jest naruszaniem praw pacjenta przez szpitale? Wielu lekarzy POZ zgłasza brak takiej dokumentacji w P1, czyli pacjent nie ma też w IKP (X).

Gratulujemy Tomaszowi Zielińskiemu i życzymy dalszego zaangażowania we współtworzeniu dobrych rozwiązań e-zdrowia dla polskiej ochrony zdrowia!

Czytaj także: Dr Tomasz Zieliński o opiece koordynowanej w POZ

Eko wprowadza na rynek swój najnowszy stetoskop elektroniczny o minimalistycznym designie, 40-krotnym wzmocnieniem dźwięku i integracją z własnymi słuchawkami. Czy jest warty 429 USD?

W naszej ocenie kierowaliśmy się opiniami użytkowników z Internetu oraz porównaniem z innymi, podobnymi produktami (nie jest to materiał sponsorowany, redakcja nie otrzymała produktu do testów).

Design

Stetoskop wyposażony jest w elektroniczny wyświetlacz pokazujący najważniejsze parametry pracy serca „na pierwszy rzut oka” oraz klasyczny port słuchawkowy, za pomocą którego można podłączyć słuchawki stetoskopowe. Istnieje też możliwość sparowania urządzenia z własnymi słuchawkami, także bezprzewodowymi. Ładowanie odbywa się przez port USB-C, a czas pracy przy pełnej baterii wynosi ok. 5 godzin. Całość wygląda estetycznie, przypominając raczej produkty Apple niż klasyczne stetoskopy.

Parametry techniczne

O wiele ciekawiej prezentują się parametry techniczne. Stetoskop Eko CORE 500 może pochwalić się najwyższej jakości i najczystszym jak dotąd cyfrowym dźwiękiem, a to dzięki technologii TrueSound i aktywnej redukcji szumów. Subtelne dźwięki z płuc i serca są słyszalne nawet w bardzo hałaśliwym otoczeniu, jak w karetce pogotowia. 40-krotne cyfrowe wzmocnienie dźwięku powoduje, że zarówno przy zastosowaniu dostarczonej słuchawki (końcówki douszne + rurki), jak i własnych słuchawek, dźwięki serca, płuc i jelit są wyraźne. Sygnały mogą być też odtwarzane za pomocą głośników zewnętrznych.

Możliwości

Stetoskop ma wbudowane 3-odprowadzeniowe EKG i jest dostarczany z kilkoma chusteczkami nasączonymi alkoholem do oczyszczania skóry przed badaniem. Mobilny pomiar EKG inicjowany jest automatycznie po wykryciu prawidłowego sygnału. Przejrzysty wyświetlacz pomaga w obsłudze stetoskopu i odczycie podstawowych parametrów bez konieczności zerkania do aplikacji mobilnej Eko. Sama apka oferuje całą listę ciekawych funkcji jak możliwość wizualizacji i analizy danych w czasie rzeczywistym, opcje nagrywania, zapisywania i udostępniania danych. Jest też zasilana sztuczną inteligencją, aby wykrywać choroby serca jak migotanie przedsionków, bradykardię, tachykardię. Dzięki AI, analiza zapisu EKG trwa mniej niż minutę. Te funkcje pozwalają na przeprowadzenie wstępnego badania nawet przez osobę nieposiadającą wiedzy medycznej i przesłanie wyników lekarzowi przed wizytą albo przybyciem karetki pogotowia. CORE 500 jest łatwym w użyciu stetoskopem cyfrowym zapewniającym czysty dźwięk, rozbudowanym o funkcje, których analogowe stetoskopy nigdy mieć nie będą.

Podsumowanie

Czy jest warty ceny 429 USD, czyli cztery razy więcej niż cena dostępnych w Polsce klasycznych stetoskopów? Pasjonaci nowinek technologicznych na pewno będą zadowoleni, a tych preferujących analogowe urządzenia nie przekona nawet zawarty w cenie grawer z imieniem. Warto dodać, że elektroniczny stetoskop StethoMe o podobnych funkcjach oferowany przez polski startup kosztuje 1499 zł (opcja zakupu na własność z darmowym dostępem do aplikacji przez 12 miesięcy, potem 9 zł miesięcznie). Stetoskop Eko Core 500 można kupić w Europie tylko w autoryzowanych sklepach (lista dostępna na stronie producenta).

Czytaj także: Pilotaż e-stetoskopu w Polsce. Co potrafi Stethome?

Rozwiązania generatywnej sztucznej inteligencji (gen AI) mogą usprawniać działalność operacyjną szpitali i przychodni oraz redukować koszty dzięki lepszemu planowaniu procesów i redukcji obciążeń administracyjnych. Jednak wdrażanie AI w ochronie zdrowia to długi proces, który pociąga za sobą konieczność zatrudnienia inżynierów AI i zwiększenia nakładów na cyberbezpieczeństwo.

Wpływ AI na działalność podmiotów

Odkąd w 2022 roku zadebiutowały pierwsze systemy generatywnej AI, dużo mówi się o potencjalnych zastosowaniach AI w ochronie zdrowia. Gorącym tematem jest automatyzacja procesu tworzenia elektronicznej dokumentacji medycznej i analizy danych pacjenta. AI może zbierać i przetwarzać dane wychwycone podczas rozmowy z pacjentem oraz automatycznie uzupełniać EDM, redukując czas lekarza spędzony przed komputerem (tzw. systemy klasy ambient intelligence). Lekarze mogą też szybciej szukać konkretnych informacji w EDM: zamiast otwierać kolejne okienka systemu IT, aby poznać historię leczenia, wystarczy zadać konkretne pytania. Przykładowo: „pokaż na wykresie wyniki ciśnienia krwi za ostatnie 5 lat w zestawieniu z zażywanymi lekami.”

Duże kliniki, jak amerykańska Mayo Clinic, eksperymentują nawet z dużymi modelami językowymi (LLM) budując własne chatboty dla pacjentów i personelu medycznego.

Kolejną grupą rozwiązań IT opartych na AI są systemy klasy business intelligence stosowane w centrach zarządzania dużych placówek medycznych. Tzw. command centers albo wieże kontrolne są miejscem, gdzie spływają wszystkie informacje z działalności operacyjnej szpitala oraz od pacjentów. Po ich wstępnej analizie przez AI, zespół ekspertów może centralnie monitorować i zarządzać procesami organizacyjnymi i stanem zdrowia pacjentów. Jeszcze innym zastosowaniem są systemy podejmowania decyzji klinicznych zestawiające wyniki badań naukowych z danymi z EDM pacjenta w celu poprawy precyzji diagnozy i leczenia.

Obiecująca teoria a twarde fakty

Te pionierskie rozwiązania są już wdrażane w dużych centrach klinicznych w ramach projektów pilotażowych. Inne podmioty na razie jedynie przyglądają się rozwojowi AI, bo jak przyznają menedżerowie ochrony zdrowia, mimo dużych możliwości, pozostaje wiele niewiadomych.

Najważniejszą barierą są braki regulacyjne. Rozwiązania generatywnej AI, takie jak ChatGPT, nadal pozostają w szarej strefie medycyny: lekarze z nich korzystają, ale nieoficjalnie. Nie wspominając o tym, że nawet bez AI placówki medyczne bardzo ostrożnie wdrażają innowacje w obawie o naruszenie przepisów dotyczących gromadzenia i przetwarzania danych. EU AI Act – który będzie pierwszym krokiem w kierunku uregulowania generatywnej AI – przechodzi obecnie przez proces legislacyjny i ma wejść w życie z końcem 2023 lub początkiem 2024 roku. Według niego, rozwiązania generatywnej AI dla medycyny będą klasyfikowane jako wysokiego ryzyka, co ograniczy ich wykorzystanie.

Kolejnym hamulcem jest fakt, że technologie AI są na tyle nowe, że wielu menedżerów boi się w nie inwestować. Ryzyko jest duże, a potencjalne korzyści – trudne do oszacowania.

Do tego dochodzą koszty. Systemy bazujące na AI są drogie i wymagają rozbudowy infrastruktury IT, jak serwery czy zasoby pamięci w rozwiązaniach chmurowych. Im więcej AI i danych, tym więcej pieniędzy trzeba kierować na cyberbezpieczeństwo. Nawet jeśli uda się znaleźć dodatkowe środki na inwestycje w AI, pozostaje problem o wiele trudniejszy do pokonania: integracja systemów AI z modelami biznesowymi oraz opracowanie modeli językowych dopasowanych do charakteru pracy placówki. W tym czasie można spodziewać się kolejnych innowacji technologicznych, które wymuszą aktualizację starych systemów albo ich wymianę.

Najpierw strategia, potem fajerwerki

W pierwszej kolejności można spodziewać się adaptacji rozwiązań AI dedykowanych tworzeniu EDM, które będą stopniowo wbudowywane w już stosowane aplikacje gabinetowe. W Polsce takie aplikacje są na razie niedostępne, ale ich pojawienie się jest już tylko kwestią czasu. Placówki medyczne, które zdecydują się na ich zakup, mogą liczyć na zwrot z inwestycji w postaci redukcji zadań biurokratycznych i lepszej komunikacji z pacjentami, a w dłuższej perspektywie – poprawę płynności organizacyjnej.

Jak wskazują eksperci, zanim menedżerowie w ochronie zdrowia zaczną na gorąco wdrażać nowinki AI, pierwszym krokiem powinno być stworzenie długoterminowej strategii AI, w tym zaplanowanie budżetu, zatrudnienie inżynierów AI i szkolenia pracowników. Z rozmów z menedżerami ochrony zdrowia można wnioskować, że polskie placówki medyczne nawet nie myślą o stworzeniu strategii dla generatywnej sztucznej inteligencji. Według badania przeprowadzonego przez Bain & Company, tylko 6% amerykańskich systemów opieki zdrowotnej opracowało takie dokumenty.

Kolejnym ważnym zadaniem dla liderów opieki zdrowotnej jest stworzenie solidnej infrastruktury danych i poprawa dojrzałości EDM. Aplikacje oparte na sztucznej inteligencji zmienią sposób gromadzenia, przetwarzania i wyszukiwania danych w elektronicznej dokumentacji medycznej. Równie ważna jest aktualizacja strategii cyberbezpieczeństwa do planów w zakresie AI. Każdy szpital musi uwzględnić ryzyka związane z AI, np. błędne wnioski wynikające ze słabej jakości danych, które mogą mieć wpływ na zdrowie pacjentów.

Eksperci McKinsey sugerują, że rozwiązania sztucznej inteligencji trzeba wdrażać ostrożnie, uwzględniając dotychczasowe procedury pracy, dążąc do integracji aplikacji AI z dotychczasową infrastrukturą IT, aby uniknąć dodatkowych obciążeń technologicznych w pracy personelu medycznego.

Wdrażanie narzędzi generatywnej sztucznej inteligencji przez placówki opieki zdrowotnej wymaga partnerstwa z doświadczoną firmą technologiczną. Menedżerowie opieki zdrowotnej muszą skrupulatnie sprawdzać, czy tego typu rozwiązania są zgodne z wymogami regulacyjnymi i standardami bezpieczeństwa danych oraz czy są zintegrowane z istniejącą infrastrukturą IT.

Czytaj także: Generatywna AI zamienia rozmowy z pacjentem na notatki w EDM

– Rząd nie powinien się zajmować konkurowaniem z dostawcami IT, tylko dokończyć to, co rozpoczął – twierdzi Grzegorz Mródź, Prezes Zarządu KAMSOFT S.A. Komentarz do krytyki pod adresem aplikacji e-Gabinet+ podczas Forum Rynku Zdrowia.

Rolą państwa w obszarze informatyzacji jest zapewnienie warunków do sprawnego i bezpiecznego funkcjonowania systemów informatycznych, a nie narzucanie urzędowych aplikacji, które będą ograniczać konkurencję i wolność wyboru obywateli i przedsiębiorców.

Systemy informatyczne są nieodłącznym elementem współczesnej gospodarki i społeczeństwa, w tym e-zdrowia. Kiedyś były one „wspomagające”, choć niekonieczne tylko takie, później bez wspomagania przestało dać się działać, spamiętać, policzyć, bo przepisy były i są coraz bardziej skomplikowane. To właśnie dostawcy IT okazali się najbardziej efektywni w przejrzystym interpretowaniu wymogów stawianych przed rynkiem i zamienianiu ich na algorytmy. Systemy ułatwiły dokumentowanie, bo szybko „drukowały”, nie tak dawno nadeszło raportowanie „elektroniczne” zamiast papierowego, choć dopiero po „fakcie” (fiskalne, JPK, ZSMOPL, NFZ, RZM, EDM). Wkrótce przywykliśmy do „integracji” – czyli raport” razem ze zdarzeniem”. Co teraz? Nadchodzi uzyskiwanie zgody od systemu na działanie – PRZED faktem: eWUŚ informuje, choć nie decyduje; NMVS analizuje, czy można wydać lek; KSeF nada numer fakturze, bez KSeF nie będzie możliwości wystawienia faktury; Centralna e-Rejestracja zadecyduje, kto i kiedy będzie przyjęty do lekarza.

Wszystkie te zmiany wymagają od dostawców IT ciągłego dostosowywania się do nowych wymogów i standardów. Rząd powinien wspierać rozwój gospodarki, w tym e-zdrowia, nie pomijając sektora IT, poprzez zapewnienie stabilnego i przejrzystego otoczenia prawno-technicznego, a także ułatwiać dostęp do środowisk integracyjnych i usług publicznych. Niestety, coraz częściej obserwujemy tendencję do tworzenia własnych aplikacji przez rząd, które mają być obowiązkowe dla obywateli lub profesjonalistów. Przykładem może być pomysł wprowadzenia darmowej, a potem obowiązkowej aplikacji e-Gabinet+ dla lekarzy.

Taka aplikacja może mieć negatywny wpływ na rozwój e-zdrowia i jednocześnie na pewno będzie ograniczać możliwość integracji aplikacji komercyjnych z nowymi usługami publicznymi. W tym samym czasie rządowe aplikacje będą z nich korzystały. Ponadto dostawcy IT tym bardziej będą mieć opóźniony dostęp do środowisk integracyjnych lub napotykać problemy techniczne lub formalne.

Zdumiewające jest to, że coś, co jest z oczywistych powodów nielegalne dla podmiotów komercyjnych, stopniowo jest stosowane przez sferę publiczną – wykorzystywanie swojej dominującej pozycji do ograniczania konkurencji. Taka sytuacja jest niekorzystna zarówno dla rozwoju i zdrowej konkurencji, jak i dla obywateli oraz przedsiębiorców, którzy mogą być zmuszeni do korzystania z aplikacji rządowych o niższej jakości lub funkcjonalności. Rząd powinien skupić się na tworzeniu warunków do rozwoju rynku, a nie na konkurowaniu z nim. Tylko w ten sposób można zapewnić innowacyjność i efektywność systemów informatycznych w Polsce.

Można by również dodać, że właściwie żaden projekt e-Zdrowia nie został wdrożony w pełni i zgodnie z planem. Przykładowo, Elektroniczna Dokumentacja Medyczna (EDM) obejmuje dzisiaj mniej niż połowę placówek medycznych, choć obowiązek jest od 2021 roku, eSkierowania są wykorzystywane przez mniej niż połowę lekarzy, a nowe rozwiązania jak eRejestracja są poprawiane przez dostawców jeszcze przed ich wdrożeniem. To pokazuje, że jest bardzo dużo do zrobienia w obszarze skuteczności przekonywania profesjonalistów do korzystania z tego, co już powstało. Zamiast tworzenia aplikacji, rząd powinien współpracować z dostawcami IT, którzy mają wiedzę i umiejętności w tej dziedzinie – po to, żeby ustanawiać standardy, podnosić jakość, audytować bezpieczeństwo i nadawać kierunek rozwoju usług dla rynku zdrowia. Aplikacje na rynku już są, klienci potrafią wybierać wśród dostawców – w efekcie końcowym, komercyjne rozwiązania są znacznie tańsze niż pozornie darmowe aplikacje „z urzędu”.

Czytaj także: e-Gabinet+ pod falą krytyki podczas Forum Rynku Zdrowia 2023

Oferowana przez MZ aplikacja gabinetowa miała być pomocną ręką dla podmiotów opóźnionych we wdrażaniu elektronicznej dokumentacji medycznej. Jednak zamiast przyspieszyć adaptację EDM, stała się kulą u nogi cyfryzacji. Prawdziwa fala krytyki pod jej adresem wylała się podczas Forum Rynku Zdrowia.

Dobre intencje, złe założenia i fatalne skutki

W założeniu e-Gabinet+ miał rozwiązać problem opóźnień we wdrażaniu EDM. Placówki, które nie przeszły na obowiązkową EDM w terminie, mogły aplikować o bezpłatny program gabinetowy i sprzęt w ramach naboru prowadzonego MZ. Przypomnijmy, że chodzi o aplikację w modelu SaaS (software as a service), czyli pakiet oprogramowania wraz z jego konfiguracją, serwisowaniem, utrzymaniem i reagowaniem na incydenty bezpieczeństwa.

Słuszne na pierwszy rzut oka założenie, po kilku miesiącach okazało się błędne. Chętnych na e-Gabinet+ było mniej niż przypuszczano, w efekcie czego termin przyjmowania zgłoszeń od zainteresowanych placówek został przesuwany kilkukrotnie. W lipcu tego roku minęły 2 lata od obowiązku prowadzenia EDM i 5 lat od ogłoszenia rozporządzenia Ministra Zdrowia, które ten obowiązek wprowadziło. Ale wbrew oczekiwaniom, e-Gabinet+ nie doprowadził do postawienia kropki nad wdrażaniem EDM. Opóźnione placówki nadal są opóźnione, bo problem tkwi zupełnie gdzie indziej niż w samym zakupie rozwiązań IT, jak najwyraźniej zakładało MZ – a mianowicie w braku wsparcia ze strony regulatora oraz wiedzy (i często czasu) po stronie świadczeniodawców, aż do oporu przed zmianą.

MZ nie odważyło się sięgnąć do opcji atomowej, czyli kar i deadline’u – jak w przypadku e-recepty – bo nieprzygotowanych placówek było za dużo. Konflikt ze środowiskiem lekarskim byłby niemal pewny. Można odnieść wrażenie, że e-Gabinetem+ próbowano załatać strategiczne niedociągnięcia dotyczące EDM i skopiować model, który sprawdził się w przypadku recept – z początkiem aplikacja webowa okazała się kołem ratunkowym, gdy 8 stycznia 2020 roku wybiła godzina dwunasta obowiązku wystawiania e-recept. Ale wdrożenie EDM ma się tak do e-recepty tak, jak przekop Kanału Sueskiego do Mierzei Wiślanej.

Wątpliwa rola MZ jako dostawcy IT

Podczas sesji o wyzwaniach e-zdrowia zorganizowanej na Forum Rynku Zdrowia mało kto już bronił ministerialnej aplikacji. Dostawcy IT podkreślali, że wprowadzając na rynek e-Gabinet+, Ministerstwo Zdrowia zamiast bycia partnerem dla firm informatycznych w rozwoju e-zdrowia, stało się nagle ich konkurentem. – Spotykamy się, rozmawiamy o ciekawych produktach i pomysłach, a później dowiadujemy się, że to będzie coś zrobionego centralnie – mówił jeden z panelistów. Sama konkurencja nie byłaby problemem, gdyby była równa. A tak nie jest, bo koszt rozwoju autorskiego systemu MZ jest kilkukrotnie większy niż w przypadku firmy komercyjnej przy dużo mniejszej funkcjonalności. A to rodzi wątpliwości co do efektywności wydatkowania publicznych pieniędzy – jak podkreślił w rozmowie z Rynkiem Zdrowia Paweł Dunal, wiceprezes Polskiej Izby Informatyki Medycznej.

Rolą MZ i podległemu mu Centrum e-Zdrowia jest strategiczny rozwój cyfryzacji, w tym opracowywanie standardów interfejsów i słowników, interoperacyjność, certyfikacja i egzekwowanie ich wdrażania, a nie ściganie się z dostawcami IT, którzy od lat są partnerami dla podmiotów ochrony zdrowia we wdrażaniu rozwiązań e-zdrowia. Zresztą samo wprowadzenie ministerialnej aplikacji jest podejściem dość oryginalnym. Przynajmniej w europejskich systemach zdrowia, gdzie regulator skupia się wyłącznie na budowie centralnej infrastruktury e-zdrowia, do której mogą podłączyć systemy IT spełniające wymagania interoperacyjności.

Do zarzutów odniósł się Piotr Węcławik, Dyrektor Departamentu Innowacji w Ministerstwie Zdrowia, który na wstępie zaznaczył, że aplikacja jest „jego dzieckiem.”

– Wyszliśmy z inicjatywą, aby móc to prawo [red.: dotyczące wdrożenia EDM] stosować. Przede wszystkim dla pacjentów. Bez EDM rozwój e-zdrowia jest niemożliwy – Dyrektor Węcławik bronił systemu e-Gabinet+ powołując się na interes pacjentów. Według niego, MZ przesunęło termin wdrożenia EDM „na wniosek dostawców”. Tezie o tym, że to firmy IT były opóźnione, od razu zaprzeczyli obecni w debacie przedstawiciele firm IT.

Zmiany na ostatnią chwilę

Negatywnych skutków wprowadzenia systemu gabinetowego MZ jest dużo więcej. Jak podkreślali rozmówcy, dostawcy IT nagle stanęli przed koniecznością integracji swoich rozwiązań i to w karkołomnie krótkim czasie.

Najświeższym przykładem jest e-skierowanie na leczenie uzdrowiskowe obowiązujące od 1 lipca 2023 r. W aplikacji MZ możliwość ich wystawiania pojawiła się wcześniej, a dostawcy IT otrzymali z opóźnieniem dokumentację integracyjną, co spowodowało, że funkcjonalność wprowadzano na ostatni moment. Taki pośpiech generuje niepotrzebny stres i zniecierpliwienie po stronie świadczeniodawców oraz szkodzi partnerskim relacjom pomiędzy podmiotami medycznymi a obsługującymi ich firmami IT.

Podobnie w przypadku programu Profilaktyka 40+, gdzie dostawcy musieli dopasować swoje systemy do nowych wymogów technicznych, jak podkreślano podczas debaty.

Centralne sterowanie cyfryzacją

Zdezorientowani są też menedżerowie placówek. Nie wiedzą, czy dalej inwestować we wdrażane od lat komercyjne rozwiązania IT, czekać na nowe funkcje oferowane przez państwo i czy czasami nie zostaną zmuszeni przełączać się pomiędzy różnymi systemami. Taka niepewność nie sprzyja długoterminowemu rozwojowi digitalizacji i planowaniu, a już na pewno nie ułatwia już i tak trudnego nawigowania po częstych zmianach prawnych.

Po aferze z ujawnieniem przez byłego Ministra Zdrowia Adama Niedzielskiego danych o e-recepcie, mnożą się też wątpliwości co do poufności danych. Czy dane gromadzone w systemach centralnych nie posłużą w przyszłości do kontroli działalności podmiotów medycznych? Kto ma do nich dostęp? Aby e-zdrowie rozwijało się dla dobra pacjentów, potrzebne jest jasne i egzekwowalne prawo, wyraźny podział kompetencji pomiędzy MZ a dostawcami IT oraz współpraca zamiast narzucania nierealnych terminów wdrożenia nowych funkcjonalności czy chaotycznego wprowadzania własnych, konkurencyjnych rozwiązań – zgodnie stwierdzili uczestnicy debaty Rynku Zdrowia.

Czytaj także: Prezes KAMSOFT S.A.: „Rząd powinien skupić się na tworzeniu warunków do rozwoju rynku”

W nowym numerze OSOZ Polska jak zawsze najświeższe doniesienia o cyfryzacji ochrony zdrowia, briefing e-zdrowia, porady dla menedżerów i lekarzy oraz ciekawe trendy zza granicy. Temat numeru: Czego medycyna może nauczyć się od sektora lotniczego.

Szczególnie polecamy:

• Same minusy z e-Gabinet+. Krytyka rządowej aplikacji podczas Forum Rynku Zdrowia.
• Jak być dobrym liderem? Rozmowa o sztuce zarządzania w burzliwych czasach.
• Insider Threats. Jak chronić dane przed własnymi pracownikami?
• 18 wynalazków 2023. Przełomowe innowacje i zaskakujące pomysły.

Kliknij tutaj, aby pobrać bezpłatnie listopadowe e-wydanie OSOZ (wersja PDF – 9,2 MB)

Spis treści:

• Same minusy z e-Gabinet+. Rządowa aplikacja pod falą krytyki.
• AI w podmiotach medycznych. Inwestować czy czekać?
• Onboarding IT dla lekarzy i pielęgniarek. Praktyczne wskazówki.
• Aplikacja miesiąca. Licznik kalorii dla lepszej kontroli wagi ciała.
• Telemedycyna jest bezpieczna. Wyniki analizy 2,3 mln wizyt.
• [TEST] Super e-stetoskop. Czy jest warty ceny 429 dolarów?
• Innowacje 2023. 18 wynalazków dla zdrowia z rankingu The Times.
• Kokpit pilota. Czego ochrona zdrowia może nauczyć się od lotnictwa?
• Jak być dobrym liderem? Wywiad z Kimo Quaintance.
• Mentor onkologiczny AI. Jak działa chatbot izraelskiego startupu?
• Insider Threats. Strategia walki z wewnętrznymi zagrożeniami dla danych.
• Jak włączyć terapie cyfrowe do systemu zdrowia? Pomysły studentów MBA.
• AI wykrywa cukrzycę na podstawie głosu. Odkrycie naukowców.
• Rewolucja w fakturowaniu 2024. Jak przygotować się do KSeF?
• Analiza danych. Duże spadki sprzedaży multiwitamin w aptekach.

Wszystkie wydania archiwalne dostępne są na zakładce POBIERZ.

Nowości rynkowe branży medycznej, debaty na temat aktualnych wyzwań stojących przed sektorem ochrony zdrowia, prezentacja najbardziej obiecujących startupów rynku med-tech – znamy tematykę Międzynarodowych Targów Sprzętu i Wyposażenia Medycznego SALMED 2024 (19-21 marca, Poznań).

Wystawa sprzętu medycznego i konferencje

Podczas 3 dni SALMED – największych w Polsce targów sprzętu i wyposażenia medycznego odbywających si co 2 lata – wystawie nowości towarzyszyć będą konferencje i debaty skupione na takich tematach jak:

• zielone szpitale,
• AI w ochronie zdrowia i telemedycyna,
• cyberbezpieczeństwo,
• dobrostan kadry medycznej,
• aktualne wyzwania w zarządzaniu szpitalami,
• finansowanie inwestycji.

Ekspozycja targów SALMED obejmie takie rozwiązania dla medycyny jak:

• aparatura i instrumenty medyczne
• AI w medycynie
• wyposażenie szpitali, klinik, gabinetów medycznych i rehabilitacyjnych
• sprzęt laboratoryjny, rehabilitacyjny, fizjoterapeutyczny
• sprzęt wykorzystywany w medycynie ratunkowej i ratownictwie medycznym
• outsourcing
• zagospodarowywanie odpadów medycznych

W centrum uwagi: startupy i nowe technologie

Wzorem ostatniej edycji targów SALMED, powstanie strefa startupów medycznych. Dynamicznie rozwijające się startupy wprowadzają innowacyjne rozwiązania transformujące ochronę zdrowia i medycynę, co potwierdza raport „Top Disruptors in Healthcare”. W tegorocznej edycji raportu zaprezentowano łącznie 151 startupów, spośród których 125 pochodzi z Polski, a 26 z Europy Środkowo – Wschodniej.

Wiele z nich będzie można spotkać na SALMED. Dla menedżerów ochrony zdrowia i lekarzy to doskonała okazja do zorientowania się w najnowocześniejszych technologiach w medycynie oraz nawiązania współpracy np. w zakresie programów pilotażowych.

Na SALMED swój udział zapowiadają także dostawcy rozwiązań IT, którzy zaprezentują nowości w systemach gabinetowych oraz zintegrowanych rozwiązaniach IT dla placówek ochrony zdrowia. Czasopismo OSOZ jest patronem medialnym wydarzenia.

Gdzie i kiedy?

Targi SALMED odbędą się 19–21 marca 2024 r. na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich. W tym samym czasie na MTP odbędzie się 2. edycja Targów Wyposażenia i Technologii Laboratoryjnych LABS EXPO, prezentujących sprzęt i najnowocześniejsze rozwiązania dla laboratoriów.

Szczegóły: www.salmed.pl

Czytaj także: Bezpieczne logowanie do aplikacji internetowych z aplikacją Wizyta Lekarska

Należący do Google DeepMind opracował nowy model sztucznej inteligencji, który tworzy prognozy skutków mutacji DNA. Nawet niewielkie zmiany w kodzie genetycznym mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia, a ich poznanie odgrywa kluczową rolę w opartej na genetyce prewencji.

Chodzi dokładnie o tzw. mutacje missensowne (mutacje zmiany sensu), polegające na zmianie pojedynczego nukleoidu w DNA, które skutkują powstaniem innego aminokwasu w białku. Takie niewielkie anomalie mogą mieć duże i dalekosiężne skutki.

Dotychczas ich identyfikacja i ocena ryzyka były jak szukanie igły w stogu siana. W ludzkim genomie znajduje się 71 milionów możliwych wariantów mutacji zmiany sensu, a przeciętny człowiek jest nosicielem ponad 9000 z nich. Większość jest wprawdzie nieszkodliwa, jednak niektóre zostały skojarzone z chorobami genetycznymi, takimi jak anemia sierpowata, mukowiscydoza czy cukrzyca typu 2. Z 4 milionów wariantów mutacji zmiany sensu, które zostały wykryte u ludzi, dotychczas tylko 2 procent zostało sklasyfikowanych jako albo patogenne, albo łagodne. Kosztowało to lata żmudnych i kosztownych badań. Badanie wpływu pojedynczego wariantu trwa miesiące.

Model językowy wytrenowany na sekwencjach DNA

DeepMind – firma-córka Google – opracowała narzędzie, które może przyspieszyć ten proces. AlphaMissense jestem nowym modelem uczenia maszynowego, który analizuje warianty zmiany sensu i oblicza prawdopodobieństwo wpływu mutacji na rozwój choroby z 90-procentową dokładnością.

Algorytm AI powstał w oparciu o inny przełomowy model DeepMind przewidujący struktury setek milionów białek na podstawie ich składu aminokwasowego. AlphaMissense działa podobnie jak duży model językowy, taki jak ChatGPT. Został ona przeszkolony na bazie danych biologicznych człowieka i wie, jak powinny wyglądać normalne sekwencje aminokwasów w białkach. Jeśli zostanie mu przedstawiona nieprawidłowa sekwencja, może zwrócić na nią uwagę, podobnie jak w przypadku niewłaściwego słowa w zdaniu.

– To model językowy, ale trenowany na sekwencjach białek – mówi Jun Cheng, współautor artykułu opublikowanego w czasopiśmie naukowym Science, który opisuje działanie modelu.

Pushmeet Kohli, wiceprezes DeepMind ds. badań, porównuje działanie modelu do książki kucharskiej: AlphaMissense przewiduje, co może się stać, jeśli użyjesz niewłaściwego składnika w przepisie.

Szybsza diagnoza rzadkich chorób genetycznych

Model potrafi określić stopień patogeniczności w skali od 0 do 10 dla każdego z 71 milionów możliwych wariantów mutacji zmiany sensu. Im wyższy wynik, tym większe prawdopodobieństwo, że mutacja wywoła chorobę lub będzie z nią związana. W pracach nad systemem, naukowcy DeepMind współpracowali z Genomics England, organem rządowym zajmującym się badaniem danych genetycznych gromadzonych przez brytyjską służbę zdrowia (National Health Service). W artykule opublikowanym w Science naukowcy dowiedli 90-procentową dokładność AlphaMissense dla 89% sklasyfikowanych wariantów.

O ile AlphaFold już teraz wspomaga proces odkrywania nowych leków i pozwala doskonalić terapie raka, AlphaMissense pomoże przyspieszyć badania nad wariantami genetycznymi, umożliwiając szybsze diagnozowanie chorób i znajdowanie nowych metod leczenia. Przykładowo, system może pomóc nakierować lekarzy na podejrzenie chorób genetycznych u dzieci.

Czytaj także: Czy lekarze mogą bezpiecznie używać ChatGPT w pracy?