Stan e-zdrowia w Polsce na tle Europy 2025 [RAPORT]

Wyróżnia nas mocna infrastruktura cyfrowa w postaci platformy P1, ale nadal wiele placówek nie traktuje digitalizacji priorytetowo. To może zaważyć o powodzeniu kolejnych projektów e-zdrowia, jak Centralna e-Rejestracja. Analizujemy nowe wskaźniki transformacji cyfrowej ochrony zdrowia w Europie.

Przed informatyzacją stoi zadanie zmniejszenia biurokracji

W Polsce digitalizacja w zdrowiu ma już na koncie duże sukcesy. E-recepty i e-skierowania zastąpiły papierowe druki, pacjenci przyzwyczaili się do kodów podawanych podczas realizacji recept, młode osoby chętnie korzystają z telekonsultacji, połowa Polaków ma już Internetowe Konto Pacjenta.

Ale to dopiero początek cyfrowej transformacji. Badania sugerują, że nawet połowa czasu pracy lekarza to zadania administracyjne, które można w całości lub częściowo zautomatyzować. Kryzys kadr medycznych wymusza radykalne zmiany. Przykładowo, Holandia prognozuje deficyt 200 000 pracowników służby zdrowia do 2033 r. Dlatego planuje wykorzystać AI, aby zmniejszyć obciążenie administracyjne lekarzy z 40% do 20% ich godzin pracy. Aby to osiągnąć, chce wykorzystać m.in. generatywną sztuczną inteligencję. Równie ambitne plany ma Polska wdrażająca Centralną e-Rejestrację, aby uporządkować dostępność do świadczeń medycznych. Platforma Usług inteligentnych ma z kolei pomóc w analizie obrazów medycznych.

Cyfryzacja ochrony zdrowia 2025

Centralnym elementem cyfryzacji systemów zdrowia jest elektroniczna dokumentacja medyczna (EDM). Od dostępności do niej zależy bezpieczeństwo pacjenta, szybkość podejmowania decyzji, poziom obciążeń administracyjnych. Pod względem dostępu do EDM, Polska zajmuje wysokie, 5. miejsce w Europie – wynika z raportu OECD „Health At A Glance„. Infrastruktura techniczna EDM jest dostępna: każda placówka może się podłączyć do platformy P1, aby przekazywać dane i mieć wgląd do informacji z innych placówek, pacjenci mają dostęp do danych na IKP. Problemem jest nadal poziom sprawozdawania zdarzeń medycznych. W 2023 roku robiła to ok. połowa placówek i większość szpitali.

Mało optymistycznie wygląda sytuacja dotycząca dostępności medycznych repozytoriów danych. Oprócz tych udostępnianych przez NFZ, wiele nadal pozostaje zamkniętych w rozproszonych zbiorach. Pod tym względem jesteśmy daleko za liderami jak Dania i Norwegia, które mają pełną dostępność wszystkich dziesięciu kluczowych typów zbiorów danych medycznych. 92-proc. dostępność osiągnęły Austria, Estonia, Francja, Holandia i Szwecja Czechy, Finlandia, Dania i Szwecja. Dlaczego to ważne? W tym roku zaczyna się wdrażanie Europejskiej Przestrzeni Danych Zdrowotnych (EHDS), która ma umożliwić korzystanie z anonimowych zbiorów danych medycznych do np. badań naukowych.

Wiedza cyfrowa Polaków na niskim poziomie, wdrażanie Ai idzie wolno

Niski poziom wdrożenia EDM ma wiele źródeł m.in. finansowych i organizacyjnych. Ale jednym z nich jest też poziom umiejętności cyfrowych, które – według Eurostatu – w Polsce posiada 44,3% społeczeństwa. Niższe wskaźniki w Europie mają tylko Rumunia i Bułgaria. Jeśli społeczeństwo ma nadążać za transformacją cyfrową, konieczne będą intensywne programy szkoleń. Także w ochronie zdrowia, która zaczyna już wdrażać sztuczną inteligencję.

Jak się mają niskie umiejętności cyfrowe do tego, że połowa Polaków korzysta z IKP? Trzeba uwzględnić, że wiele osób aktywowało IKP podczas pandemii, aby zarejestrować się na szczepienie i odbierać e-recepty. Liczba nowych kont IKP przybywa obecnie bardzo powoli.

Kolejnym elementem świadczącym o poziome cyfryzacji ochrony zdrowia jest liczba osób umawiających się na wizytę przez Internet: na stronie internetowej albo przez aplikacje mobilne. W Polsce robi to 20% (dane Eurostatu z 2023 roku). Mimo intensywnej cyfryzacji, stare metody w postaci telefonicznej rezerwacji terminu u lekarza mają się dobrze. Potwierdzają to też dane CBOS-u. Trudno jednak powiedzieć, po której stronie leży przyczyna: czy to placówki medyczne nie udostępniają takiej możliwości czy raczej pacjenci z niej nie korzystają, mimo że jest dostępna? Jedno jest pewne: brak możliwości umawiania wizyt na NFZ w dogodnym terminie negatywnie ocenia 58% ankietowanych w badaniu CBOS-u „Opinie na temat funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej”.

Nie jest też dobrze pod względem korzystania z AI w ochronie zdrowia. Centrum e-Zdrowia podaje, że algorytmy sztucznej inteligencji stosuje ok. 13,5% placówek zdrowia (ostatnie dane z 2025 roku). Ale ochrona zdrowia nie jest wyjątkiem. Z danych Eurostatu dowiadujemy się, że wykorzystanie AI w polskich firmach innych sektorów gospodarki jest na podobnym poziomie.

Z nowym danych Eurostatu i OECD wynika, że w Polsce transformacja technologiczna ochrony zdrowia ma się dobrze, ale potyka się o niedostateczne umiejętności cyfrowe. Podczas pandemii zanotowaliśmy duży skok w wykorzystaniu takich narzędzi jak e-recepta, e-skierowanie czy telekonsultacje.

Aby dokończyć wdrażanie EDM, z powodzeniem wprowadzić Centralną e-Rejestrację oraz stosować AI w placówkach medycznych trzeba postawić na podnoszenie kwalifikacji cyfrowych personelu medycznego. Chodzi nie tylko o wiedzę, jak korzystać z systemów IT, ale także jak komunikować się z pacjentem oraz bezpiecznie poruszać się po rozwiązaniach AI. Placówki medyczne stoją przed jeszcze większym wyzwaniem tworzenia cyfrowej kultury organizacyjnej oraz zatrudniania ekspertów od zarządzania danymi i wdrażania innowacji. W innym przypadku nie tylko nie będą nadążać za technologiami, ale także za swoimi pacjentami, którzy do dyspozycji mają inteligentne zegarki, chatboty AI, aplikacje mobilne i wirtualnych trenerów.

Czytaj także: Co hamuje wdrażanie innowacji w zdrowiu? Relacja z Kongresu Wyzwań Zdrowotnych