Czy szczepionka mRNA pomoże w leczeniu czerniaka?

Szczepionki mRNA - znane z pandemii COVID-19 - programują układ odpornościowy do walki z chorobą
Szczepionki mRNA – znane z pandemii COVID-19 – programują układ odpornościowy do walki z chorobą

W Wielkiej Brytanii rozpoczęła się 3 faza badań klinicznych nad szczepionką mRNA na czerniaka – najbardziej śmiertelnego raka skóry. Wyniki fazy drugiej badań sugerują zmniejszenie ryzyka nawrotu raka u zaszczepionych osób.

Szczepionka na raka

Szczepienia mRNA triumfowały podczas pandemii COVID-19, ale prace nad nimi zaczęły się znacznie wcześniej właśnie z myślą o leczeniu nowotworów. Naukowcy wierzą, że dzięki „programowaniu” układu odpornościowego można zmobilizować go do skutecznego namierzania i eliminowania komórek nowotworowych. Technologia szczepień mRNA polega na wprowadzeniu do organizmu fragmentów mRNA, których zadaniem jest kopiowanie i przenoszenie informacji genetycznej z naszego DNA do innych komórek.

W przypadku szczepionki przeciwnowotworowej, odpowiednio zaprojektowane fragmenty mRNA transportują informacje o antygenach specyficznych dla nowotworu. Dzięki nim, układ odpornościowy potrafi szybko rozpoznać i zniszczyć komórki raka, gdy zaczynają się one tworzyć w organizmie. Sekwencje mRNA pacjenta są zamykane w nanocząsteczkach lipidowych (tłuszczowych), a po ich wprowadzeniu do organizmu, wysyłają komórkom sygnał do wytwarzania antygenów nowotworowych, wywołując odpowiedź immunologiczną.

Szczepionki mRNA są formą treningu układu odpornościowego w rozpoznawaniu i aktywowaniu celowej odpowiedzi immunologicznej przeciwko tym komórkom, które mają określone antygeny.

Obiecujące badania kliniczne

Zebrane dotąd dane sugerują, że szczepionka mRNA przeciwko czerniakowi działa najlepiej, gdy jest stosowana razem z innymi terapiami przeciwnowotworowymi. Wstępne wyniki badań fazy 2 wykazały, że pacjenci, którzy stosowali spersonalizowaną szczepionkę mRNA wraz z lekiem immunoterapeutycznym, mieli o 49% niższe ryzyko zgonu lub nawrotu czerniaka w okresie trzech lat w porównaniu z osobami, które przyjmowały tylko lek immunoterapeutyczny.

Naukowcy mają nadzieję, że badania kliniczne fazy 3 na dużej grupie osób pozwolą potwierdzić skuteczność szczepionki. Byłby to zupełnie nowy sposób leczenia wykorzystujący naturalne mechanizmy obronne organizmu, pozbawiony poważnych skutków ubocznych naświetlania albo chemioterapii. Trwają już badania nad innymi terapiami mRNA dla m.in. raka płuc, trzustki i mózgu.

Największą zaletą mRNA jest możliwość jej personalizacji do unikalnego profilu genetycznego raka występującego u pacjenta. Poprzez sekwencjonowanie DNA nowotworu, można określić rodzaj mutacji i na tej podstawie zaprojektować szczepionkę idealnie dopasowaną dla każdego chorego. Badania dotyczą szczepionek, które mogłyby być aplikowane u chorych w ramach terapii albo zapobiegania nawrotom, a nie u zdrowych osób w celu profilaktyki raka. W 2022 roku, w Polsce czerniaka zdiagnozowano u ponad 3500 osób. Liczba ta podwaja się co 10 lat. To wyjątkowo agresywna forma nowotworu, szybko atakująca także inne organy. Choć w ostatnich latach dokonano wielu postępów w leczeniu, rak nadal cechuje się dużą śmiertelnością.

Czytaj także: OECD: AI ogromną szansą dla medycyny, ale trzeba uważać