Podsumowanie 2022 roku w e-zdrowiu w Polsce

Rosnące zagrożenia cybernetyczne, opóźnienia we wdrażaniu EDM, zatwierdzenie przez UODO pierwszego kodeksu RODO dla placówek ochrony zdrowia oraz Biała Księga AI w medycynie – oto nasze autorskie podsumowanie roku 2022.

Tematem numer jeden była – i na to wskazuje, że będzie w 2023 roku – elektroniczna dokumentacja medyczna (EDM). Choć teoretycznie obowiązkowa, z badania Centrum e-Zdrowia opublikowanego we wrześniu wynika, że prowadzi ją – w zakresie przynajmniej jednego obligatoryjnego dokumentu – około połowy badanych.

Widząc, że wdrażanie EDM nie idzie tak, jak planowano, Ministerstwo Zdrowia jeszcze w lutym zapowiedziało, że od 2023 roku będzie podstawą rozliczeń z NFZ. Choć oficjalnie z tego pomysłu się nie wycofało, na razie temat ucichł. Wszyscy już chyba wiedzą, że to mało realne, i to nawet mimo kolejnych grantów na wdrożenie EDM. Przykładowo, termin przyjmowania wniosków do programu dofinansowania obejmującego wdrożenie rządowej aplikacji e-Gabinet+ przesuwano już dwukrotnie. Ten temat będzie nam dalej towarzyszył w 2023 roku.

Centrum e-Zdrowia podsumowało wdrożenie centralnej plaformy e-zdrowia, czyli projektu P1. Udało się wprowadzić e-ZLA, e-receptę i po części e-skierowanie. Do porażek trzeba zaliczyć EDM.

Rok 2022 był rokiem pilotaży, w tym m.in. pilotażu elektronicznych spirometrów w ambulatoryjnej i specjalistycznej opiece zdrowotnej kierowanego do dorosłych pacjentów po przebytym zakażeniu wirusem SARS-CoV-2. Oprócz tego w grudniu trwał nabór do pilotażu programu SmartDoktor, którego celem jest zdalne monitorowanie stanu zdrowia 1200 dzieci i młodzieży z niedoborami odporności. I jeszcze jeden: plaster EKG. Ma on umożliwić szybkie wykrywanie groźnych dla życia chorób i natychmiastowe wdrożenie właściwego leczenia w ramach świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej.

Nie zabrakło ciekawych raportów. Polska Federacja Szpitali oraz Koalicja AI w Zdrowiu wypuściły serię podcastów „Zdrowie w rozmowie” o nowych technologiach w ochronie zdrowia, a lutym swoją premierę miał blog o cyfryzacji blog.osoz.pl. Skoro już o nas – w marcu br. ukazał się raport o bezpieczeństwie danych medycznych i RODO. To odpowiedź na rosnącą liczbę ataków hakerskich na placówki ochrony zdrowia.

Na stanowisku Centrum e-Zdrowia Jarosława Kieszka zastąpił Paweł Kikosicki, a Minister Zdrowia powołał pełnomocnika ds. informatyzacji. Dużo nowości pojawiło się na Internetowym Koncie Pacjenta IKP – zyskało ono nową szatę graficzną i funkcje m.in. udostępniania danych. Lifting przeszedł też portal pacjent.gov.pl z poradami zdrowotnymi i informacjami o programach profilaktycznych.

Po pierwszym roku od wprowadzenia e-skierowania, lekarze wystawili ich 50 mln, choć zdecydowaną większość na szczepienia przeciwko COVID-19. Tych innych niż na szczepienia wystawiono w pierwszych 9 miesiącach 2022 roku łącznie 43,2 mln, o 38% więcej niż rok temu. Warto też wspomnieć, że ruszyły prace nad systemem e-transplantacji.

NFZ rozpoczął refundację Domowej Opieki Medycznej, a za szkolenia z EDM w ramach Akademii Centrum e-Zdrowia zaczęto przyznawać 5 punktów edukacyjnych. A do tego poszerzono zakres szkoleń o tematykę bezpieczeństwa danych.

Pożegnaliśmy aplikację ProteGo Safe. Miała pomóc walczyć z pandemią, ale nie przyjęła się.

Urząd Ochrony Danych Osobowych nałożył rekordową karę w kwocie 250 tys. zł za nieprzestrzeganie przepisów RODO. Kilka miesięcy później UODO ukarał Uniwersyteckie Centrum Kliniczne Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego kwotą 10 tys. zł za to, że pacjent otrzymał skierowanie dla innej osoby. W listopadzie Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi padł ofiarą złośliwego oprogramowania ransomware – powrót do normalnego funkcjonowania trwał ponad dwa tygodnie.

Ale jest i dobra wiadomość w zakresie cyberbezpieczeństwa: 14 grudnia Prezes UODO zatwierdził „Kodeks postępowania dotyczącego ochrony danych osobowych przetwarzanych w małych placówkach medycznych” opracowany przez Federację Związków Pracodawców Ochrony Zdrowia Porozumienie Zielonogórskie. To pierwszy w Polsce kodeks postępowania zgodnego z RODO.

Z badania Najwyższej Izby Kontroli dowiedzieliśmy się, że tylko 44% Polaków ma podstawowe umiejętności cyfrowe. W oddziałach NFZ pojawiły się kioski profilaktyczne. Ukazała się nowa edycja raportu na temat polskich startupów medtech (Top Distruptors in Healthcare), w której zaprezentowało się 144 młodych firm pracującymi nad innowacjami dla ochrony zdrowia. W tym roku numerem 1 są rozwiązania z dziedziny AI. Nie brakuje innowatorów, choć szukają oni szans na rozwój poza granicami Polski – wynika z opracowania Koalicji AI w Zdrowiu i Polskiej Federacji Szpitali. Na uwagę zasługuje też pierwsza Biała Księga AI w Zdrowiu.

Komisja Europejska przedstawiła założenia Europejskiej Przestrzeni Danych Zdrowotnych (EHDS). Ma ona ułatwić wymianę i przetwarzanie danych. Z kolei Francja zapowiedziała wprowadzenie aplikacji zdrowotnych na receptę, i to już w pierwszym kwartale 2023 roku.

Rozpoczął się pilotaż e-rejestracji – MZ chce wprowadzić jedną, centralną rejestrację. Pierwsze usługi mają być włączone z początkiem 2023 roku.

Ministerstwo Zdrowia zachęcało w nowej kampanii do korzystania z IKP, ale także do udostępniania danych medycznych farmaceucie. Oprócz tego, MZ zapowiedziało, że będzie certyfikować mobilne aplikacje zdrowotne. Te najlepsze zyskają znak „Aplikacja Certyfikowana MZ”. Choć start projektu zapowiadano na jesień, na razie zrobiło się o nim cicho.

NFZ też idzie z duchem czasu wprowadzając swoje dwie nowe apki dla pacjentów: Moje Zdrowie+ i Moje Fizjo+. Jednak liczba pobrań (powyżej 1 tys. w sklepie z aplikacjami Google Play) pozostawia dużo do życzenia.

Polska przystąpiła do projektu e-recepty transgranicznej. Mimo to, elektroniczne recepty można realizować na razie tylko w Chorwacji. MZ opublikowało strategię e-zdrowia na kolejne 5 lat, na realizację której chce wydać rekordowe 7 mld zł. Pieniądze mają pochodzić głównie ze środków UE. MZ zapowiedziało EDM dla bilansów zdrowia dzieci od 2023.

NFZ uruchomiło dotację w kwocie do 900 tys. zł na cyberbezpieczeństwo w szpitalach; do tego doszedł pilotaż szkoleń z ochrony danych w placówkach POZ, który ma być rozszerzony na cały kraj. Z końcem grudnia MZ zapowiedziało, że program wsparcia na poprawę bezpieczeństwa danych pacjentów będzie kontynuowany w 2023 roku.

Naczelna Izba Lekarska – już z nowym zarządem – zaczęła brać sprawy e-zdrowia w swoje ręce uruchamiając m.in. NIL IN, czyli społeczność lekarzy innowatorów. Doczekaliśmy się też długo zapowiadanej strategii Centrum e-Zdrowia na lata 2023-2027. Przewiduje on m.in. stworzenie Zespołu Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Komputerowego (CSIRT), kampanie rozwiązań e-zdrowia i bliższą współpracę z organizacjami pacjentów.

Polacy pokochali telekonsultacje – wynika z kolei z nowego raportu OECD “Health at a glance.” W latach 2019-2020 liczba konsultacji osobistych spadła średnio o prawie 20% w krajach UE. W Polsce, ten spadek został zrównoważony przez wzrost liczby telekonsultacji. W efekcie, procentowy udział telekonsultacji był jednym z najwyższych w Europie – 62% ankietowanych skorzystało z tego typu usług na przełomie lutego i marca 2021 roku.

Problemem z tygodnia na tydzień przybierającym na sile były i są braki leków w aptekach. Pomocna okazuje się funkcja umożliwiająca lekarzom sprawdzenie dostępności leku w aptece w momencie wystawienia recepty. Jest ona już dostępna w systemach IT dla lekarzy firmy KAMSOFT S.A. Lekarz widzi na ekranie kolorystyczną informację o szacunkowej dostępności (kolor zielony – pełna dostępność, żółty – ograniczona i czerwony – brak leku) aktualizowanej w trybie dobowym wraz z trendami. W ten sposób może od razu zareagować wystawiając zamiennik.

I w końcu opieka koordynowana w POZ. Ruszyła w jesienią 2022 roku, ale pełny rozpęd nabierze dopiero w roku 2023. Pojawiają się już pierwsze narzędzia IT wspomagające zarządzanie koordynacją ścieżki pacjenta. Ten temat na pewno będzie częściej gościł na naszym portalu.

Miejmy nadzieję, że rok 2023 będzie obfitował w intensywny rozwój e-zdrowia z korzyścią dla pacjentów i pracowników ochrony zdrowia.

Dowiedz się więcej: pobierz bezpłatnie wszytkie e-wydania czasopisma OSOZ