Think Tank SGH opublikował raport “AI w zdrowiu” [POBIERZ]

86-stronicowy raport “Sztuczna inteligencja w zdrowiu. Bezpieczeństwo prawne i wykorzystanie w Polsce” prezentuje zastosowania oraz możliwości AI w sektorze ochrony zdrowia z uwzględnieniem pespektywy polskiego rynku zdrowia.

Medycyna. Nauka oparta na danych

Ochrona zdrowia jest sektorem, który generuje najwięcej danych. Paradoksalnie, większość z nich się dotąd marnowała. Powodem były opóźnienia w cyfryzacji, brak standardów wymiany informacji oraz silna silosowość informacji. Dzięki digitalizacji, która stała się priorytetem systemów zdrowia na całym świecie, obserwujemy szybki rozwój ekosystemu połączonych interoperacyjnych danych medycznych. I właśnie te zbiory danych są naturalnym surowcem, który sztuczna inteligencja jest w stanie przetworzyć na nowe rozwiązania wczesnej diagnostyki, prewencji chorób oraz leczenia.

Dane napędzają rozwój medycyny opartej na danych: AI analizuje już dostępne dane, ale jednocześnie pozwala przechwytywać nowe biomarkery dzięki urządzeniom ubieralnym. W efekcie naukowcy będą mogli przyspieszyć badania nad nowymi lekami, lekarze zyskają obiektywny i holistyczny obraz zdrowia (nie tylko choroby) człowieka, a pacjenci – nową wiedzą i kompetencje niezbędne do podejmowania świadomych decyzji zdrowotnych.

Jednak same dane nie wystarczą, aby AI nabrała rozpędu. Drugim elementem są urządzenia, systemy i aplikacje, które zaczynają wymieniać między sobą dane, komunikować się ze sobą – z tej synergii informacji z różnych źródeł generowana jest wiedza, której nie jest w stanie stworzyć żadne działające w izolacji urządzenie lub aplikacja.

Jak minimalizować zagrożenia złej AI i wspierać rozwój dobrej AI?

Ten proces wzajemnej akceleracji danych i AI przypomina reakcję jądrową – może z niej powstać energia poprawiająca jakość naszego życia i zwiększająca dobrobyt, ale pod warunkiem, że cały proces będzie nadzorowany. Tak samo jak reaktor jądrowy musi być chłodzony, aby nie doszło do przegrzania systemu. W języku angielskim mówi się o AI governance albo zarządzaniu scenariuszami przyszłości AI.

Sztuczna inteligencja żywi się nie tylko danymi z kartotek medycznych, ale także powstają systemy tzw. ambient intelligence ułatwiające gromadzenie i interpretowanie informacji – łącznie z mimiką – podczas wizyty pacjenta. Im bardziej inteligentne stają się nasze domy i urządzenia, AI może też analizować nasze zachowania, sposób korzystania z urządzeń mobilnych i internetu, profilować pacjentów i dzielić ich na grupy ryzyka. Dobrze administrowana rewolucja AI to realne wielkie postępy w ochronie zdrowia.

Ale niekontrolowane zbieranie i analizowane danych prowadzi do utraty prywatności, końca solidarnościowego systemu zdrowia, nierówności zdrowotnych, z konsekwencjami daleko wykraczającymi poza system zdrowia, jak dezintegracja społeczena i zmierzch opieki zdrowotnej opartej na podstawowych wartościach etycznych.

Regulacje AI są tak samo ważne jak inwestycje w AI

Dlatego rozwój AI potrzebuje solidnych ram prawnych. Takich, które z jednej strony będą chronić pacjentów i ich prywatność, ale również takich, które będą aktywnie wspierały rozwój korzystnych rozwiązań AI. Europa zrozumiała te wyzwania uchwalając Akt w sprawie sztucznej inteligencji (EU AI Act), a także przygotowując się do uruchomienia tzw. Europejskiej Przestrzeni Danych Medycznych (European Health Data Space).

Ramy stworzone przez dobrą legislację muszą być uzupełnione inwestycjami w infrastrukturę cyfrową i krajowe start-upy, edukację, tworzenie krajowych repozytoriów danych do trenowania algorytmów AI, celów naukowych i rozwoju nowych rozwiązań AI.

Polscy pacjenci są otwarci na innowacje, co udowadnia m.in. pomyślna realizacja dużych projektów cyfryzacji jak e-recepta, telemedycyna albo Internetowe Konto Pacjenta IKP. Aby byli tak samo otwarci na innowacje AI, muszą być pewni, że ich dane są wykorzystywnane w trasparentny, bezpieczny i etyczny sposób, otrzymując w zamian lepszą opiekę zdrowotną.

Jak wdrożyć AI w ochronie zdrowia? Rekomendacje

Autorzy raportu “Sztuczna inteligencja w zdrowiu. Bezpieczeństwo prawne i wykorzystanie w Polsce” proponują, co trzeba zrobić, aby zbudować sprzyjający ekosystem AI w ochronie zdrowia:

ZAUFANIE PACJENTÓW

• Wdrożenie przepisów dotyczących ochrony danych w związku z wtórnym wykorzystaniem danych dotyczących zdrowia na potrzeby rozwoju systemów AI.
• Wskazanie jednostki odpowiedzialnej za dochodzenie odpowiedzialności z przypadku szkód wyrządzonych przez systemu AI.
• Szkolenia personelu medycznego w zakresie bezpiecznego i efektywnego korzystania z technologii AI w procesie diagnostyczno-terapeutycznym.

ROZWÓJ TECHNOLOGICZNY

• Systemowe wsparcie w procesie dostarczania danych do trenowania modeli na poziomie krajowym, które warunkuje przewagę konkurencyjną firm rozwijających technologię w Polsce – z dochowaniem przepisów ochrony danych i zgód na wtórne wykorzystanie danych dotyczących zdrowia.
• Zapewnienie odpowiedniego poziomu cyberbezpieczeństwa we wszystkich jednostkach dostarczających i przetwarzających dane do systemów AI.

OTOCZENIE PRAWNE

• Dookreślenie definicji systemów AI wysokiego ryzyka w celu ujednolicenia sposobu kwalifikacji systemów w zakresie obowiązków dostawców lub użytkowników.
• Ustalenie katalogu działań systemów AI mieszczących się w ramach zasad współżycia społecznego i dobrych obyczajów.
• Przyjęcie na gruncie polskiego prawa jednolitego i przejrzystego modelu odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przez systemy AI.
• Określenie zasad odpowiedzialności za skutki wynikające z wewnętrznego funkcjonowania systemów AI, a także odpowiedzialności za skutki działania wywołanego przez niezależne czynniki zewnętrzne.

OCENA TECHNOLOGII MEDYCZNYCH I WYROBÓW MEDYCZNYCH OPARTYCH NA AI

• Zaprojektowanie specjalistycznego procesu HTA dla AI, odnoszącego się do wszystkich elementów działania systemu (od procesu uczenia do rozwiązywania problemów) za pomocą systematycznej, bezstronnej, przejrzystej i obiektywnie rzetelnej metodologii.
• Przyjęcie konsensusu w przedmiocie oceny i ewaluacji wyrobów medycznych opartych o AI.

ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ

• Przestrzeganie standardów etycznych we wdrażaniu AI.
• Opracowanie strategii dotyczącej zrównoważonej ochrony zdrowia opartej na AI.

Pobierz pełny raport “Sztuczna inteligencja w zdrowiu” Think Tanku SGH dla ochrony zdrowia