Prosty test śliny wykryje raka prostaty

Nowy test śliny może wykryć raka prostaty z większą dokładnością niż popularne badanie krwi z oznaczeniem antygenu sterczowego PSA.

Niedokładny screening raka prostaty

Rak prostaty jest najczęściej diagnozowanym nowotworem u mężczyzn. W Polsce rocznie odnotowuje się ok. 20 tys. nowych zachorowań. Co roku około 5,5 tys. mężczyzn umiera z tego powodu. Według danych, 1 na 8 mężczyzn dostaje w swoim życiu diagnozę.

Wczesne rozpoznanie znacznie zwiększa szanse powrotu do zdrowia. Jedynym, dotychczas szeroko dostępnym testem przesiewowym jest badanie krwi z oznaczeniem PSA, czyli antygenu sterczowego. Jego podwyższony poziom może sugerować łagodny przerost prostaty, zapalenie narządu albo nowotwór. Ale testy PSA są często krytykowane, bo dają niespecyficznie i niewiarygodne wyniki. Szacuje się, że PSA fałszywie wskazuje raka prostaty w trzech na czterech przypadkach. To może prowadzić do dużego stresu pacjenta oraz poddawania się niepotrzebnym zabiegom. Badanie PSA lekarze zalecają wykonywać profilaktycznie u mężczyzn po 45. roku życia, a w przypadku obciążenia genetycznego – po 40. roku życia. Powtarza się je co roku.

PRS dokładniejszy niż PSA

Ale być może wkrótce wystarczy prosty test śliny. W opublikowanym w kwietniu br. artykule w New England Journal of Medicine naukowcy wykazali, że ryzyko wystąpienia raka prostaty można skutecznie sprawdzić na podstawie badania genetycznego próbki śliny. Co więcej, przełomowa analiza pozwala wykryć raka prostaty z większą dokładnością niż testy PSA.

W badaniu wzięło udział 6142 mężczyzn w wieku od 55 do 69 lat, którym pobrano DNA ze śliny. Na tej podstawie naukowcy przeprowadzili tzw. poligenową ocenę ryzyka (PRS) pozwalającą określić wpływ wielu genów jednocześnie na ryzyko choroby, w tym przypadku raka prostaty. Osoby z PRS o wartości 90 i wyższej zostały skierowane na dalsze badania przesiewowe (wyższy wynik wskazuje na dziedziczenie wielu wariantów genetycznych, które mogą zwiększać ryzyko zachorowania na raka prostaty).

468 uczestników z wyjątkowo wysokim PRS przeszło badania MRI i biopsję prostaty. U 187 z nich (40%) zdiagnozowano raka prostaty. Naukowcy pracują obecnie nad opracowaniem nowej wersji testu będącej w stanie wykryć więcej wariantów raka prostaty.

Choć test śliny jest prostszy w wykonaniu niż test krwi, jest na razie droższy, bo opiera się na analizie DNA. Jednak biorąc pod uwagę szybkie upowszechnianie się laboratoriów genetycznych, pojawia się szansa na skuteczniejszy screening raka prostaty. A liczba chorych nieustannie rośnie: tylko w latach 2019–2023 liczba rozpoznań raka prostaty w Polsce wzrosła o 24 proc.

Czytaj także: Ta aplikacja podpowiada cukrzykom, jak się odżywiać