Kadry, polityka, e-zdrowie. Co nowego w ochronie zdrowia?

Aleksandra Kurowska podsumowuje najważniejsze wydarzenia w ochronie zdrowia.

W skrócie:

• Zmiany personalne w MZ
• Zamieszanie wokół wzorów karty urodzenia i karty martwego urodzenia
• Zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez Radosława Sierpińskiego
• Zadłużenie szpitali sięgnęło 2,44 mld zł
• Ustawa o finasowaniu in vitro
• Audyty nowych kierunków lekarskich
• Nowe zasady dyżurów aptek
• Niepokojące wyniki badania poziomu cyfryzacji podmiotów medycznych
• Kara UODO za ujawnienie danych przez byłego ministra zdrowia Adama Niedzielskiego
• Wyciek danych w ALAB

Polityka

Wiceministrami zdrowia, zastępcami Izabeli Leszczyny, są: dotychczasowy wiceminister Maciej Miłkowski (pokieruje Departamentem Polityki Lekowej), senator Wojciech Konieczny (odpowiedzialny za współpracę międzynarodową), prof. Anna Demkow związana z Wydziałem Lekarskim WUM (odpowiada za rozwój kadr medycznych) oraz dr Marek Kos, który był dyrektorem Szpitala Specjalistycznego w Sandomierzu a teraz przejmie Departament Dialogu Społecznego. Na rynku mówi się, że dołączyć do nich może Piotr Pobrotym, który ma duże doświadczenie w oddłużaniu szpitali.

Wymieniono dyrektora generalnego MZ – funkcję tę pełni teraz Marta Maciążek, rzecznika prasowego (Damian Kuraś) oraz szefową biura prasowego (Izabella Laskowska). W departamentach zmian na kierowniczych stanowiskach jeszcze nie było.

Odwołano szefa Agencji Badań medycznych Radosława Sierpińskiego, a urząd tymczasowo dostał jego zastępca, do czasu wyłonienia nowego prezesa w konkursie. Równocześnie minister Leszczyna zdecydowała o złożeniu do prokuratury zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez Radosława Sierpińskiego. Chodzi o poświadczenie nieprawdy, by zdobyć stanowisko: posiadanie 3 lat stażu na kierowniczym stanowisku. Sierpiński z tymi zarzutami się nie zgadza.

Ogłoszono postepowanie na nowego szefa Sanepidu. Teraz w zastępstwie funkcję pełni Krzysztof Saczka, który był wskazany przez rząd PiS i nie spełnia ustawowych wymogów na stanowisko prezesa, więc formalnie był wice. Nie wiadomo co dzieje się z konkursami na szefa AOTMiT. Szefostwa nie ma też nadal Inspekcja Farmaceutyczna.

1 stycznia weszły w życie zapisy rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie wzoru karty zgonu oraz rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie wzorów karty urodzenia i karty martwego urodzenia. Wynika to z zapisów ustawowych. Nakładają one nowe obowiązki na placówki medyczne, które będą wysyłać informacje do GUS. Wywołało to duże kontrowersje – lekarze pytali, czy na pewno jest konieczne, by to oni ustalali i wpisywali w dokumenty stan cywilny i poziom wyksztalcenia zmarłego pacjenta.

Szpitale

Jedną z bolączek szpitali, z jaką musi się zmierzyć resort zdrowia, jest zadłużenie szpitali. MZ przestało publikować dane na jego temat, a gdy znów zaczęło, to dane z blisko rocznym opóźnieniem.

Na podstawie danych opublikowanych już przez nową ekipę MZ, określono jednak, że na koniec III kwartału 2023 r. zobowiązania placówek leczniczych wzrosły do ponad 21,25 mld zł. Natomiast zobowiązania wymagalne (zadłużenie) nieco spadły – wyniosły w sumie przeszło 2,44 mld zł. Na ich podstawie portal ciekaweliczby.pl, wyliczył, że między III kw. 2015 r. a III kw. 2023 r. zadłużenie szpitali wzrosło o ponad 10 mld zł, podczas gdy pomiędzy III kw. 2007 r. a III kw. 2015 r. wzrosło o ponad 1 mld zł. Trzeba jednak przyznać, że biorąc pod uwagę, ile generalnie wzrosły budżety szpitali, to wzrost zobowiązań robi już mniejsze wrażenie.

Świadczenia

3 stycznia, weszła w życie ustawa o finasowaniu in vitro z publicznych pieniędzy, ale już nie tylko wybranych samorządów. In vitro wraca jako program rządowy, jak było za czasów PO-PSL. Nowa ustawa bowiem obliguje jedynie ministra zdrowia do opracowania programu, który ma być realizowany od 1 czerwca i ma kosztować co najmniej 500 mln zł rocznie.

Leki i apteki

Weszły w życie kolejne zapisy dużej nowelizacji ustawy refundacyjnej m.in. w zakresie publikacji list leków refundowanych co 3 miesiące, a nie jak wcześniej co dwa, limitów cen na leki recepturowe oraz dyżurów aptek.

Od 1 stycznia 2024 r. wprowadzono nową definicję takiego dyżuru. Dyżurne apteki mają już nie być otwarte przez całą dobę – chyba, że chcą działać 24/h lub zapłaci za to lokalny samorząd. W aptece, w dzień wolny od pracy, dyżur ma obejmować cztery godziny zegarowe między 10.00 a 18.00, a dyżur w porze nocnej dwie godziny zegarowe między 19.00 a 23.00. Za tyle zapłaci NFZ. Co ciekawe, władze powiatów, które wojowały z aptekami o całodobowe dyżury, teraz gdy musiałyby do nich same dopłacać (za dodatkowe godziny), już spuściły z tonu. Dla pacjentów ta zmiana to na pewno utrudnienie, ale aptekarze twierdzili, że poza tymi godzinami i tak prawie nikt się nie zgłasza.

Kształcenie i kadry

Zarówno resort zdrowia jak i nauki zapowiadają audyty nowych kierunków lekarskich. Medycynę można studiować na 36 uczelniach, a aż 14 kierunków lekarskich uruchomiono od października 2023 r. Od początku zwracano uwagę, że może im brakować kadr, zaplecza, a także dostępu np. do prosektorium. Z 14 nowych uczelni tylko 4 dostały pozytywną opinię Polskiej Komisji Akredytacyjnej. Pozostałe miały negatywną, ale mimo to rząd wraz z uczelniami forsował uruchomienie studiów już od ostatniej jesieni. Minister nauki Dariusz Wieczorek zapowiedział, że w najbliższych tygodniach PKA rozpocznie weryfikację nowych kierunków lekarskich.

Problem jednak może być szerszy, bo jeśli któraś z uczelni musiałaby zamknąć kierunek lekarski, na lodzie zostaliby studenci, którzy na studia wyłożyli pieniądze. Bardziej prawdopodobne jest więc, że weryfikacja będzie się przeciągać i wdrożone zostaną programy naprawcze lub ewentualnie przenoszenie studentów do innych szkół wyższych.

Pielęgniarki – mimo że więcej chętnych rozpoczyna studia, więcej odbiera dyplomy i trafia do zawodu – nadal jako grupa medyków szybko się starzeją. W ciągu zaledwie 15 lat średnia wieku pielęgniarek wzrosła o prawie 10 lat, zaś średnia wieku położnych o ponad 8 lat – wynika z „Raportu o stanie pielęgniarstwa i położnictwa w Polsce”.  Średni wiek pielęgniarki wynosi niewiele ponad 54 lata, a położnej o niecałe 3 lata mniej. Do 2030 r. aż 65 proc. obecnie zatrudnionych pielęgniarek i 60 proc. położnych będzie w wieku uprawniającym do świadczeń emerytalnych – wynika z opracowania przygotowanego na zlecenie Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych.

Finanse

Coroczna przepychanka o pieniądze dla TVP i ogólnie mediów publicznych staje się tradycją. I tradycyjnie już pojawiają się pomysły, by dotację przeznaczyć na leczenie onkologiczne. O ile w poprzednich latach pomysły te bez skutku zgłaszała opozycja a odrzucał PiS (choć dzięki temu powstał prezydencki Fundusz Medyczny), to teraz role między partiami się zamieniły. W ustawie okołobudżetowej był zapis o 3 mld zł dla mediów, wprowadzony tam jeszcze przez Mateusza Morawieckiego. Ale że Zjednoczona Prawica straciła władzę nad publicznymi mediami, to zapis ten szykowany jeszcze przez PiS zawetował prezydent Andrzej Duda. W odpowiedzi minister skarbu ogłosił stan likwidacji w media publiczne (skoro pieniędzy na ich działanie w związku z wetem nie ma).

A dodatkowo premier Donald Tusk z nowym rządem przygotował projekt ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2024. Zapisano tam 3 mld zł w obligacjach, przeznaczone dla NFZ na onkologię dziecięcą, psychiatrię dziecięcą oraz na choroby rzadkie genetyczne.

E-zdrowie

15 grudnia przestała działać Teleplatforma Pierwszego Kontaktu zakończyła działalność i zastąpiła ją Telefoniczna Informacja Pacjenta 800 190 590. TPK powołana została na podstawie przepisów tzw. specustawy covidowej, która przestała obowiązywać z końcem 2023 roku.

Wyjątkowo późno ukazały się wyniki corocznego badania Centrum e-Zdrowia “Wyniki VII edycji Badania stopnia informatyzacji PWDL”. A dokładnie 11 grudnia, kiedy poprzedni Mateusz Morawiecki nie uzyskał wotum zaufania. Badanie realizowane jest co roku w tym samym okresie, a raporty w poprzednich latach były publikowane: VI edycja – początek października, V edycja – koniec sierpnia. Wnioski nie są optymistyczne – wskaźniki wdrażania EDM stanęły w miejscu od 2022 roku.

Dane osobowe

Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych uznał, że Adam Niedzielski jeszcze jako minister zdrowia, złamał prawo i ma zapłacić 100 tys. zł kary. Niestety, jako minister, więc jeśli nowemu rządowi nie uda się przekierować karę na Niedzielskiego, to będzie ona zapłacona z pieniędzy podatników na zdrowie. Chodzi o wpis w mediach społecznościowych, w którym Niedzielski wskazał jaki lek z grupy psychotropowych zażywa jeden z lekarzy. Nieostrożność ta, albo raczej zbyt duża buta ministra zakrawająca na brak instynktu zachowawczego, była jednym z powodów jego dymisji.

Nie gasną problemy ALAB-u, czyli działającej w całym kraju – także w szpitalach – sieci laboratoriów diagnostycznych. Pod koniec listopada wyciekły dane osobowe i wyniki badań laboratoryjnych pacjentów. Wspominano o tym, że może chodzić o nawet 200 tys. osób.

Dane wyciekły do sieci i dotyczyły pacjentów, którzy w latach 2017-2023 korzystali z usług firmy ALAB. Zachęcano, by zastrzegli swoje nr PESEL, bo pakiet informacji opublikowanych w internecie umożliwiał np. wzięcie chwilówek. W grudniu przestępcy opublikowali kolejny zbiór – tym razem zawierający informacje dotyczące pracowników i współpracowników firmy, wraz z numerami PESEL, adresami zamieszkania oraz wysokością wynagrodzenia.

Czytaj także: Czytaj bezpłatne e-wydanie czasopisma OSOZ na swoim komputerze