Co nowego na rynku zdrowia? Finanse, e-zdrowie, kadry

Nasilające się problemy finansowe, brak przyjęcia planu finansowego NFZ na 2025 r., zamrożenie lub spowolnienie prac nad kluczowymi ustawami. Rok zaczęliśmy w trudnej sytuacji finansowej, jakiej nie było przez ostatnie lata i na razie nic nie zapowiada dużej poprawy – podsumowanie wydarzeń na rynku zdrowia Aleksandry Kurowskiej, Redaktor Naczelnej CowZdrowiu.

Finansowanie ochrony zdrowia

Szpitale wciąż nie mają zapłacone za wiele udzielonych świadczeń, zwłaszcza za limitowane. Problemy są też z zapłatą za programy lekowe, w tym onkologiczne. System ochrony zdrowia potrzebuje dofinansowania, ale nawet nie wiadomo jak to zrobić, bo plan finansowy NFZ nie został ani w zeszłym ani na początku tego roku przyjęty. Dodatkowo od lipca wejdą kolejne podwyżki wynagrodzeń dla pracowników medycznych. Choć wiele mówi się o tym, by je zmniejszyć lub zamrozić, to w maju mamy wybory prezydenckie, więc takiej ustawy nikt raczej nie zaproponuje, a potem może nie wystarczyć czasu.

Z kolei organizacje pacjenckie z całej Polski wystąpiły z wspólnym apelem do premiera Donalda Tuska w sprawie finansowania systemu ochrony zdrowia. Zwracają uwagę na trudną sytuację Narodowego Funduszu Zdrowia oraz pilną potrzebę zapewnienia stabilnego źródła finansowania systemu. Apelują o nowelizacją ustawy regulującej minimalny poziom nakładów na ochronę zdrowia. NFZ w ramach funduszy, jakie ma, stara się zmniejszyć kolejki i po dorzucaniu przez lata dodatkowych pieniędzy za przyjmowanie pierwszorazowych pacjentów, teraz chce dodatkowo dorzucić kary (obcięcie o 25 proc. kontraktu na kwartał) tym, którzy znacząco odbiegają od średniej.

Rozstrzygnięto też już szereg konkursów na finansowanie inwestycji w ramach Krajowego Planu Odbudowy, w tym dla firm farmaceutycznych, uczelni i producentów wyrobów medycznych. Z drugiej strony od 2023 r. nie podpisano umów z placówkami, które wygrały krajowe finansowanie na modernizacje placówek onkologicznych. Sprawę cały czas bada CBA, więc MZ uznało, że lepiej będzie za to ogłosić konkurs na nowych zasadach, co nastąpić ma w lutym. Przypomnijmy, że chodzi o ponad 4 mld zł z Funduszu Medycznego.

Z kwestii związanych z finansami warto też odnotować toczącą się walkę o ograniczenia w sprzedaży wyrobów tytoniowych i objęcie ich akcyzą.

E-zdrowie

W ramach polskiej prezydencji w UE Ministerstwo Zdrowia zapowiedziało, że do konsultacji niedługo trafi europejski plan cyberbezpieczeństwa dla placówek medycznych. 

Z kolei  Centrum e-Zdrowia pochwaliło się statystykami o zdarzeniach medycznych. Od 1 lipca 2021 roku lekarz lub placówka medyczna mają obowiązek raportowania zdarzeń medycznych w systemie e-zdrowie. W P1 zarejestrowano blisko 982 mln zdarzeń medycznych zrealizowano w ramach powszechnego systemu opieki zdrowotnej, w ramach ubezpieczenia w NFZ, a za 184 mln zdarzeń pacjenci zrealizowali komercyjnie (płacąc np. za wizytę u specjalisty czy badanie). Obecnie rejestrowane jest blisko 30-36 mln zgłoszeń co miesiąc.

Trwają prace nad wprowadzeniem systemu Ewidencji Potencjału Świadczeniodawcy (EPS), który umożliwi monitorowanie w czasie rzeczywistym potencjału usługodawcy w systemie ochrony zdrowia. Do wykazu prac legislacyjnych trafił projekt nowelizacji ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia. Ma on umożliwić monitorowanie na poziomie centralnym informacji o aktualnym stanie zasobów: łóżek szpitalnych, gazów medycznych, pracowników medycznych, infrastruktury, wyrobów medycznych, środków ochrony indywidualnej, krwi i jej składników.

– Liczba ataków typu ransomware na placówki ochrony zdrowia na świecie wzrosła z 69 incydentów w 2020 roku do 506 w 2024 roku – informuje Centrum e-Zdrowia. W 2024 roku liczba incydentów cyberbezpieczeństwa wzrosła ponad 2,5-krotnie w porównaniu do roku poprzedniego, osiągając 1028 przypadków. To więcej niż łącznie w trzech wcześniejszych latach. CSIRT CeZ wspiera placówki medyczne, oferując analizy zagrożeń, doradztwo i szkolenia. CeZ przypomina też o obowiązku zgłaszania incydentów, co pozwala na skuteczniejsze przeciwdziałanie cyberatakom.

Świadczenia medyczne, leki i apteki

Ministerstwo Finansów z powodu braków pieniędzy negatywnie opiniuje szereg projektów ochrony zdrowia. Nie chciało np. przedłużenia pilotażu opieki nad osobami ze stopą cukrzycową, ale jednak udało się go kontynuować i nieco poszerzyć. Są też zapowiedzi, że dłużej potrwa KOS-BAR, czyli koordynowana opieka nad osobami z otyłością, obejmująca bariatrę.

Weszły w życie zmiany umożliwiające wypisywanie darmowych leków przez lekarzy nie mających kontraktu z NFZ. Chodzi o seniorów, dzieci, młodzież oraz kobiety w ciąży.

Apteki mogą też już wystawiać recepty refundowane na szczepionki, co jest wygodne dla pacjentów, ale środowisko zwraca uwagę też na ryzyka. Niewykorzystane szczepionki mogą prowadzić do strat.

Pracownicy medyczni

Ukazała się kolejna wersja projektu dotyczącego kompetencji zawodów medycznych, które nie mają własnych ustaw. Tarcia między poszczególnymi medykami o to, co mogą robić, pogłębiają spory z MZ i z nowego projektu wielu jest niezadowolonych, w tym m.in. opiekunowie medyczni, technicy radiologii.

Z kolei pielęgniarki zaapelowały do ministra zdrowia o wdrożenie zaawansowanej praktyki pielęgniarskiej (APN) w wybranych dziedzinach świadczeń, w tym w anestezjologii. Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej sprzeciwiło się od razu tej propozycji, podkreślając, że tylko lekarze powinni mieć możliwość samodzielnego znieczulenia pacjentów przez pielęgniarki.

– Polska anestezjologia należy do niezwykle bezpiecznych, między innymi ze względu na standardy anestezjologiczne – podkreślał samorząd lekarski w stanowisku NRA.

MZ pracuje nad nowymi rozwiązaniami mającymi zwiększyć bezpieczeństwo ratowników. Dyskutowane jest m.in. wyposażenie karetek w nożoodporne kamizelki.

Posłowie KO, Lewicy, PSL-TD i Polski 2050-TD przygotowali wspólnie projektu ustawy regulującej zawód psychoterapeuty. Zakłada on uznanie go za zawód zaufania publicznego. Wciąż trwają też walki o ustawę o zawodzie psychologa, ale środowisko jest mocno skłócone.

Zmiany kadrowe

Nowym pełnomocnikiem ministra zdrowia ds. informatyzacji został Wojciech Demediuk, który objął stanowisko po Iwonie Wendel. Prof. dr hab. n. med. Witold Rzyman został konsultantem krajowym w dziedzinie chirurgii klatki piersiowej. Ostatnio na tym stanowisku był wakat. Do 31 grudnia 2024 r. konsultantem był prof. Marcin Zieliński, dyrektor Szpitala Specjalistycznego Chorób Płuc w Zakopanem.

Prof. Magdalena Krajewska została powołana na wakat po prof. Gellercie jako konsultant krajowy w dziedzinie nefrologii. Prof. Mariusz Kuśmierczyk ponownie został konsultantem krajowym w dziedzinie kardiochirurgii. Z kolei prof. Ewa Wender-Ożegowska będzie kontynuować pracę krajowej konsultant w dziedzinie położnictwa i ginekologii. 

Czytaj także: Archiwum czasopisma OSOZ – bezpłatna biblioteka wszystkich e-wydań