Bez wglądu do danych, podmiot medyczny działa na oślep

Jak wprowadzać innowacje i AI w placówkach leczniczych, jeśli nie są one premiowane przez płatnika? Rozmowa z Prof. Ranem Balicer, dyrektorem ds. innowacji w Clalit Health Services.

Od lat mówi się o wielkich innowacjach i AI zmieniających na lepsze ochronę zdrowia. Tymczasem nie możemy sobie poradzić z takimi fundamentalnymi technologiami jak elektroniczna dokumentacja medyczna. Dlaczego?

Od dawna było wiadomo, że cyfrowa transformacja w ochronie zdrowia to ogromne wyzwanie, ponieważ tak de facto wiąże się z zarządzaniem zmianą. A zmiana istniejących praktyk jest zawsze trudna. Do tego opieka zdrowotna, w porównaniu z innymi sektorami, jest branżą konserwatywną, rozdrobnioną i wysoce regulowaną. Mimo to, zmiany się dzieją, jak chociażby szerokie przyjęcie telemedycyny podczas pandemii czy rosnące zainteresowanie rozwiązaniami AI.

Najważniejsze jest uświadomienie sobie potrzeby transformacji. Gdy słyszymy, że trzeba coś zmienić w organizacji, wprowadzić innowacje, mamy tendencję do intuicyjnego zauważania ryzyka związanego ze zmianą. Zapominamy przy tym o drugim rodzaju zagrożenia, które wiąże się z brakiem zmiany i kontynuowaniem status quo.

A jakie jest to status quo, które wiąże się z ryzykiem?

Dzisiejsza opieka zdrowotna jest w większości krajów branżą niezrównoważoną. Potrzeby zdrowotne pacjentów i koszty rosną, jakość różni się w zależności od podmiotu leczniczego, a błędy medyczne są poza wszelką kontrolą. Mamy do czynienia z nad-rozpoznawalnością chorób, niewspółmiernym do objawów leczeniem, świadczeniem opieki niedopasowanym do potrzeb chorych. Trzymając się status quo, tracimy potencjalne korzyści tkwiące w zmianie.

Wiele problemów jest poza kontrolą, zamiatanych pod dywan. Mało kto wie, ile błędów medycznych jest popełnianych codziennie w systemie opieki zdrowotnej i ile kosztują, ile badań powtarza się niepotrzebnie. Nie wiemy, bo nie mamy dostępu do danych. I chociaż tych wszystkich kosztów nie widzimy, to one są faktem. Taka niewiedza prowadzi do samozadowolenia i lekceważenia zagrożeń.

Jeśli systemy opieki zdrowotnej nie ulegną transformacji, grozi im zapaść z powodu coraz większego popytu na usługi zdrowotne zderzającego się z malejącą podażą, czyli niedoborem kadr medycznych. Jest problem ze znalezieniem lekarzy i pielęgniarek, a ci dostępni w systemie zdrowia są na tyle obciążeni pracą, że grozi im często wypalenie zawodowe.

“Niechęć do cyfryzacji często bierze się z przekonań, które mogły się zdezaktualizować.”

Co z tym zrobić w skali mikro, czyli pojedynczej placówki medycznej?

Po pierwsze, warto zacząć od zweryfikowania własnego podejścia do tematu cyfryzacji. Często nasze przekonania są już nieaktualne i okazuje się na przykład, że personel jest otwarty na nowe aplikacje, a pacjenci – na usługi e-zdrowia. Takich naleciałości jest wiele, dlatego dobrze jest sięgnąć do aktualnych danych i badań.

Po drugie, początkiem każdej zrównoważonej i długoterminowej transformacji jest zawsze solidna infrastruktura cyfrowa. Jeśli nie zainwestujesz w szybki internet, elektroniczną dokumentację medyczną (EDM), bazy i platformy wymiany danych, nie będziesz w stanie zapewnić dobrej opieki w najbliższym czasie. Odpowiednia infrastruktura umożliwia przepływ danych, a bez danych menedżerowie, lekarze i pacjenci działają na oślep.

Po trzecie, zbuduj system pomiaru, monitorowania i raportowania wskaźników jakościowych. Jest to najlepszy kierunkowskaz dalszych inwestycji i motywacja dla całej organizacji do wprowadzania nowości. Bez nich, na pewno nie poprawisz ani poziomu obsługi pacjenta i wyników leczenia, ani zadowolenia personelu.

Jakie błędy hamują adaptację innowacji?

Jedną z rzeczy, na którą nie zwracaliśmy wystarczającej uwagi, są doświadczenia użytkowników (ang.: user experience, UX) systemów informatycznych. Narzędzia IT miały początkowo służyć administracji, a potem zostały rozbudowane o funkcje dla lekarzy i pielęgniarek. UX nie było najlepsze, co spowodowało utrzymujący się sceptycyzm do informatyzacji. Ale to się zmieniło. Dziś systemy informatyczne powstają w dialogu z ich użytkownikami i uwzględniają ich potrzeby. Taką zmianę wymusił konkurencyjny rynek. Do tego lekarze muszą widzieć korzyści z tego, że wprowadzają dane do EDM. Przykładowo, w postaci lepszej koordynacji leczenia.

Z moich obserwacji wynika, że niechęć do cyfryzacji może brać się z nadmiaru projektów pilotażowych, które kończyły się na pilotażach. Wydaje się na nie często duże pieniądze, angażując przy tym czas pracowników. A potem nie są wdrażane na większą skalę, bo nie pomyślano wcześniej o kolejnych etapach, ewaluacji albo finansowaniu. To strata czasu i marnowanie zaangażowania ludzi.

Możesz wymienić kilka innowacji ostatnio wdrożonych w Clalit Health Services?

Pierwsza to nasza platforma AI dla lekarzy POZ. System zapewnia lekarzom łatwo dostępny, jednoekranowy interfejs z podsumowaniem i spostrzeżeniami AI. Każda rekomendacja jest odpowiednio uzasadniona, aby zadbać o przejrzystość procesu decyzyjnego. Platforma określa, którzy pacjenci powinni zostać zaproszeni na wizyty kontrolne, aby zapobiec potencjalnym problemom zdrowotnym. Priorytetyzacja pacjentów opiera się na systemie punktów danych i czynnikach ryzyka.

Następnie platforma ocenia opiekę świadczoną każdemu pacjentowi w porównaniu ze wzorcem opieki zdefiniowanym w systemie przy użyciu starannie opracowanych algorytmów klinicznych. W ten sposób AI wykrywa luki w leczeniu, pominięte procedury diagnostyczne i sugeruje korekty.

Kolejną innowacją są oparte na AI systemy wspomagania decyzji w radiologii i patologii. Pomagają one zidentyfikować badania obrazowe wymagające dodatkowej uwagi i dostarczają dodatkowych informacji klinicystom, zmniejszając ryzyko niedopatrzeń.

Czy mógłbyś dać jedną radę placówkom ochrony zdrowia, które chcą być innowacyjne?

Zacznij od zidentyfikowania najważniejszych bolączek w organizacji, które wszyscy zauważają, i co do których panuje powszechny konsensus i potrzeba zmian. Następnie poszukaj rozwiązania wśród dostępnych technologii, które jest w stanie ten problem rozwiązać.

Pamiętaj, aby systematycznie inwestować w infrastrukturę wymiany informacji oraz wdrażać tylko takie rozwiązania, które są kompatybilne z pozostałymi elementami systemu. Wybierz odpowiednie rozwiązanie, pamiętając o wygodzie użytkowania; zaplanuj proces jego doskonalenia do momentu, gdy pracownicy będą zadowoleni.

Czytaj także: Anna Gawrońska o e-zdrowiu. “Najpierw porządki w procesach, potem technologia”