Ile środków uspokajających i nasennych kupują Polacy?

Eksperci OSOZ przeanalizowali sprzedaż apteczną środków uspokajających i nasennych na przestrzeni ostatnich 20 lat. Czy ich konsumpcja rośnie w związku z coraz szybszym tempem życia? Czy Polacy kupili ich więcej podczas pandemii COVID-19? Przedstawiamy kluczowe wnioski.

Rynek

Analiza popytu na leki nasenne i uspokajające wskazuje, że w aptekach z roku na rok spada ilość sprzedaży środków z tej grupy. W 2021 roku klienci aptek zakupili o aż 8 mln opakowań mniej niż w 2002 roku. Na takie trendy może wpływać wiele czynników: nowe, skuteczniejsze substancje czynne, przeniesienie części sprzedaży do marketów itd. Jedno jest pewne: malejąca ilość sprzedanych opakowań – także podczas pandemii COVID-19 – nie świadczy o poprawiającej się sytuacji epidemiologicznej bezsenności czy malejącym obciążeniu stresem.

Pełny raport nt. sprzedaży środków uspokajających i nasennych z infografiką dostępny jest w czasopiśmie OSOZ 4/2022.

Czytaj bezpłatnie magazyn w e-bibliotece.

Weźmy pod uwagę, że według raportu opublikowanego w marcu 2022 roku przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), w pierwszym roku pandemii COVID-19 globalna częstość występowania dolegliwości lękowych i depresji wzrosła o 25%. Jednym z powodów wzrostu liczby zachorowań jest bezprecedensowy stres spowodowany izolacją społeczną w wyniku pandemii.

Dane

Zaprezentowane poniżej dane dotyczą środków nasennych i uspokajających zakwalifikowanych do klasy ATC N05C – Leki nasenne i uspokajające.

Sprzedaż leków nasennych i uspokajających na przełomie ostatnich dwudziestu lat kształtowała się na stosunkowo wyrównanym poziomie. W pierwszym okresie analiz – czyli w roku 2002 – pacjenci zakupili w aptekach 28,89 mln opakowań. Była to największa sprzedaż na przestrzeni całego okresu. W kolejnych latach sprzedaż głównie spadała. Największy odnotowany spadek miał miejsce w 2012 roku i wynosił 13,74%. Wzrosty liczone rok do roku miały miejsce zaledwie kilka razy, największy (o 6,37%) w roku 2008. Zmiany na całym okresie analiz ukształtowały sprzedaż leków nasennych i uspokajających w 2021 roku na poziomie 20,04 mln opakowań – to o 3,24% mniej niż w 2020 roku oraz o 30,66% mniej niż w 2002 roku.

Nieco inny trend towarzyszył wartości sprzedaży analizowanej grupy produktów. W 2002 roku pacjenci zapłacili za leki nasenne i uspokajające dostępne wówczas w aptekach 208,55 mln zł, a w kolejnych latach ta kwota głównie pięła się w górę. Największy wzrost (podobnie jak w przypadku ilości sprzedaży) miał miejsce w 2008 roku i wynosił 10,27%. Spadki pojawiły się jedynie kilka razy i były nieznaczne, poza jednym w 2012 roku, wynoszącym 10,20%. W minionym roku wartość sprzedaży leków nasennych i uspokajających wyniosła 299,80 mln zł i była o 3,73% wyższa niż w roku poprzednim oraz o 43,75% wyższa niż w 2002 roku.

Analiza średniomiesięcznej wartości sprzedaży pozwala na stwierdzenie, że we wszystkich miesiącach pacjenci wydają podobną kwotę na leki nasenne i uspokajające (od 18,57 mln zł w czerwcu do 22,08 mln zł w grudniu). W miesiącach letnich ta kwota jest nieco mniejsza; natomiast w styczniu, marcu i grudniu najwyższa. W skali pojedynczego miesiąca najmniejsza wartość sprzedaży miała miejsce w maju 2002 roku (wynosiła 15,79 mln zł). Największa zaś została odnotowana marcu bieżącego roku (29,90 mln zł).

Wzrosty na wartości sprzedaży są efektem rosnącej średniej ceny za pojedyncze opakowanie. W pierwszym roku analiz średnia cena leku nasennego i uspokajającego wynosiła 7,22 zł i niemal przez całe dwie dekady systematycznie rosła, za wyjątkiem dwóch minimalnych spadków w 2005 i 2015 roku. Największe wzrosty wynoszące ponad 7% wystąpiły czterokrotnie. W 2021 roku średnia cena wynosiła 14,96 zł i była tym samym wyższa o 7,20% niż w roku poprzednim oraz o 107,30% niż w 2002 roku.

Asortyment leków nasennych i uspokajających jest stosunkowo liczny. W pierwszym roku analiz pacjenci mogli wybierać spośród 263 różnych produktów. W kolejnych latach asortyment powiększał się. W 2006 roku pojawiło się 88 nowych produktów. W 2016 roku liczba różnych środków nasennych i uspokajających dostępnych w aptekach była największa i wynosiła 559. Od tego czasu, z roku na rok asortyment stale malał o kilkadziesiąt opakowań. W 2021 roku pacjenci mieli do wyboru 383 różne produkty z omawianej grupy leków, czyli o 29 produktów mniej niż w roku 2020 oraz o 120 różne opakowania więcej niż w pierwszym okresie analiz.

Na przełomie ostatnich lat sprzedaż środków nasennych nieznacznie spadała, a wartość sprzedaży stopniowo pięła się w górę, podobnie jak średnia cena sprzedaży. W pierwszym kwartale 2022 roku pacjenci zapłacili za omawianą grupę leków kwotę o 10,16% wyższą niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. A jak ukształtuje się sprzedaż w 2022 i 2023?

Trendy przyszłości

321,21 mln zł – tyle zgodnie z prognozami pacjenci zapłacą za środki nasenne i uspokajające zakupione w 2022 roku. W 2023 roku ta kwota będzie jeszcze wyższa i wyniesie 330,51 mln zł. Wzrosty liczone rok do roku wyniosą odpowiednio 7,14% oraz 2,90%.

Sprzedaż nadal będzie spadała. W bieżącym roku pacjenci zakupią w aptekach 19,94 mln opakowań leków nasennych i uspokajających. Spadek wyniesie więc 0,46%. W przyszłym roku sprzedaż spadnie o kolejne 0,95% i ukształtuje się na poziomie 19,75 mln opakowań.

Średnia cena za pojedyncze opakowanie leku z analizowanej grupy będzie wzrastać (wzrosty procentowe będą podobne jak w przypadku wartości sprzedaży). W 2022 roku wzrost wyniesie 7,64%, a w 2023 roku – 3,91%. Tym samym średnia cena ukształtuje się w dwóch kolejnych latach prognoz na poziomie 16,11 zł oraz 16,73 zł.

Podsumowanie

W całym okresie analiz wartość sprzedaży leków o działaniu nasennym i uspokajającym stanowiła istotną część rynku farmaceutycznego. W każdym roku analiz przewyższała kwotę 200 mln zł, a zgodnie z wyliczonymi prognozami w bieżącym roku po raz pierwszy przekroczy kwotę 300 mln zł. Na wyrównanym poziomie kształtowała się także ilość sprzedaży, choć tej zmiennej towarzyszył na ogół trend malejący. Na przełomie ostatnich dwóch dekad roczna sprzedaż spadła o ponad 8 mln opakowań. Zgodnie z wyliczonymi prognozami, w 2022 roku po raz pierwszy nie przekroczy ona 20 mln opakowań. Co nie zmienia faktu, że statystycznie co drugi Polak zakupi jedno opakowanie leku o działaniu nasennym i uspokajającym, płacąc za nie średnio ponad 16 zł.

Trzeba wziąć pod uwagę, że analiza dotyczy jedynie środków dostępnych w aptekach, a dużą część sprzedaży realizują sklepy ogólnodostępne. Jednak już na tej podstawie widać, że pandemia COVID-19 nie spowodowała znacznego wzrostu sprzedaży. Przynajmniej ilościowego, bo rosnące ceny doprowadziły w 2020 roku do wzrostu wartości sprzedaży o 7% w stosunku do roku 2019. 28 mln opakowań sprzedanych w 2002 roku i tylko prognozowane 19 mln w 2022 roku – skąd wynika tak duży spadek? Niestety, powodem nie jest malejące obciążenie stresem czy coraz mniejszy odsetek osób dotkniętych problemami ze snem. Przyczyn malejącego trendu popytu trzeba szukać gdzie indziej. Po pierwsze, środki uspokajające i nasenne są dużo skuteczniejsze niż te dostępne 20 lat temu (większa koncentracja substancji chemicznej, nowe generacje leków). Po drugie, zwiększyła się oferta w sklepach ogólnodostępnych – leki z tej grupy można znaleźć na półkach marketów. Po trzecie, wiele osób szuka alternatywnych sposobów radzenia sobie z omawianymi dolegliwościami lub w ogóle ich nie leczy.

Więcej analiz sprzedaży leków? Sprawdź pozostałe statystyki >