AI. Chwilowy trend czy ratunek dla ochrony zdrowia?

Od momentu premiery ChatGPT, sztuczna inteligencja jest tematem nr 1. Jedni twierdzą, że AI zastąpi ludzi w wielu zawodach, w tym lekarzy, podczas gdy inni mówią o rozdmuchanych nadziejach. Gdzie leży prawda? Na to pytanie odpowiadamy w nowym, 242-stronicowym raporcie „AI w ochronie zdrowia”.

Na AI najbardziej skorzysta medycyna

Żadna inna technologia nie ma takiej siły, pozytywnej i negatywnej, jak sztuczna inteligencja. Jeszcze kilka lat temu AI była dla przeciętnego Kowalskiego czymś wirtualnym, skomplikowaną koncepcją, nad którą pracowali naukowcy i informatycy. Jednak odkąd w listopadzie 2022 roku swoją premierę miał ChatGPT, z AI może korzystać każdy. Dzisiaj, codziennie do narzędzia trafia ok. 2,5 mld promptów, czyli pytań i poleceń o streszczenie tekstu, wykonanie grafiki albo napisanie maila. Jego twórca – OpenAI – jest na prostej drodze do detronizacji Google z ok. 8,5 mld zapytań dziennie.

Z ChatGPT, Gemini (Google), Copilot’a (Microsoft), Groka (X) albo Llama (Meta) korzystają też pacjenci szukający diagnoz i lekarze podejmując decyzje medyczne. Generatywna AI tworzy bezbłędne treści i odpowiada na wszystkie pytania na zasadzie czystej statystyki, przekonuje swoją wiedzą i brzmi wiarygodnie, nawet jeśli halucynuje i zmyśla fakty.

Ochrona zdrowia szybko zdała sobie sprawę, że nowej generacji AI jest pierwszą od lat szansą na poradzenie sobie z problemami, których nie udało się dotąd rozwiązać. AI może słuchać rozmowy w gabinecie lekarskim, aby lekarz albo pielęgniarka nie musieli ręcznie wpisywać danych do komputera, mogąc skupić się na rozmowie z pacjentem. AI może analizować megabajty informacji o zdrowiu pacjenta z różnych źródeł – jak zdjęcia medyczne, notatki lekarzy – nawet jeśli są zapisane w PDF-ach i różnych formatach, oszczędzając cenny czas lekarza. Może też zestawiać wyniki badań z najnowszymi publikacjami naukowymi, podając najbardziej aktualne rekomendacje dotyczące leczenia albo stylu życia. Może szukać kandydatów na nowe leki i przewidywać struktury białek, za co dostała Nobla w 2024 roku.

Agenci AI są gotowi, aby automatyzować procesy organizacyjne w szpitalach jak harmonogramy pracy oraz triażować pacjentów. Pierwsze szpitale wdrażają systemy AI, dzięki którym lekarz może rozmawiać z elektroniczną dokumentacją medyczną, zamiast ręcznie klikać, skrolować, przechodzić po dziesiątkach zakładkach w systemach IT.

Technologia zmieni ochronę zdrowia, jaką znamy od dekad

Pacjenci coraz chętniej pytają AI o objawy oraz sposób leczenia. Według ostatniego raportu Harvard Business Review, najczęstszym powodem korzystania z ChatGPT i podobnych rozwiązań jest „terapia i dotrzymanie towarzystwa”. AI jest zawsze pod ręką, empatyczna, cierpliwa, tłumaczy skomplikowane zagadnienia zrozumiałym językiem, bez uprzedzeń.

AI nie jest tylko kolejną technologią, ale już dziś przewraca do góry nogami sposób, w jaki pacjenci wchodzą w interakcje z systemem zdrowia oraz metody pracy lekarzy. Jest duża nadzieja, że będzie to zmiana na lepsze i AI pozwoli odbiurokratyzować system zdrowia, uwalniając lekarzy i pielęgniarki od pochłaniających coraz więcej czasu obowiązków administracyjnych.

Ale z drugiej strony już teraz widzimy zagrożenia. Fake newsy medyczne podparte realnie wyglądającymi zdjęciami i filmami wprowadzają pacjentów w błąd i podkopują wiarę w naukę jaką jest medycyna, prowadząc do korozji zaufania do lekarzy. AI słuchająca rozmowy w gabinecie lekarskim skrupulatnie notuje wszystkie dane, ale wchodzi pomiędzy lekarza a pacjenta, z czym chorzy niekoniecznie muszą czuć się komfortowo. Duże firmy technologiczne zbierają coraz więcej danych na nasz temat, aby szkolić coraz to doskonalsze algorytmy.

AI w medycynie będzie wymagała od nas kompromisów pomiędzy wyższą jakością leczenia a utratą prywatności. O dużo ważniejsze będzie wrażliwe wprowadzanie AI do medycyny, aby fundamentalne wartości opieki – jak ludzki dotyk – zostały nie tylko zachowane, ale nawet wzmocnione.

Pierwszy przekrojowy obraz rozwoju AI w medycynie

W niniejszym raporcie znajdą Państwo różne opinie o AI, które zebraliśmy podczas wywiadów z ekspertami z Polski i zza granicy. To łącznie 11 rozmów o etyce AI, już działających rozwiązaniach, najnowszych innowacjach, jak agenci AI, oraz regulacjach, jak europejski Akt w sprawie AI. Wszystko po to, abyście mogli Państwo wyrobić sobie własne zdanie w chaosie sensacyjnych nagłówków prasowych i kontrowersyjnych wypowiedzi.

Prezentujemy najnowsze zastosowania kliniczne AI, w tym przykładowo ChatEDM, czyli system pozwalający lekarzowi rozmawiać z dokumentacją pacjenta, modele rozpoznające choroby skóry i przewidujące ryzyko wystąpienia chorób. Wśród nich są też polskie innowacje, jak wytrenowany na krajowych danych model PPLuM albo rozwiązania AI w systemach gabinetowych dla lekarzy. Przedstawiamy przełomowe modele diagnostyczne jak zaprezentowany przez Microsoft MAI-DxO i eksperymenty psychologiczne obnażające, dlaczego traktujemy AI jak coś inteligentnego.

Oprócz trendów pozwalających zrozumieć aktualne kierunki rozwoju AI, podajemy konkretne wskazówki, jak wdrażać AI w szpitalach, przychodniach i gabinetach lekarskich, jak lekarze mogą bezpiecznie z niej korzystać, jak będą działały innowacje AI planowane w polskiej ochronie zdrowia jak np. Platforma Usług Inteligentnych. Przeglądamy też regulacje dotyczące stosowania AI jak RODO, EU AI Act czy wytyczne w nowym Kodeksie Etyki Lekarskiej, który od 2025 roku nakłada na lekarzy obowiązek informowania o stosowaniu AI.

I na końcu prezentujemy podsumowanie 5 ważnych raportów na temat AI w ochronie zdrowia opartych na wiarygodnych badaniach i danych. Dowiecie się z nich Państwo, o co najczęściej pytamy ChatGPT, że Polska to lider w korzystaniu z generatywnej AI oraz co oznacza pojęcie „żywej inteligencji”.

Nasz 242-stronicowy raport opiera się na już publikowanych w czasopiśmie OSOZ artykułach oraz nowych treściach.

Zdajemy sobie sprawę, że pisanie o AI w czasach, gdy codziennie pojawiają się nowe modele albo przełomowe rozwiązania nie jest łatwe. W tym tempie rozwoju, dzisiejsze newsy mogą okazać się jutro już nieaktualne. Dlatego skupiliśmy się na uniwersalnych podstawach, które nie przeterminują się nawet za kilka miesięcy. Równie ważne było dla nas połączenie trendów światowych z kontekstem działania polskich placówek medycznych – niektóre z rozwiązań AI wdrażane w USA, jak przykładowo transkrypcja rozmowy z pacjentem na wpisy do EDM, jeszcze nie są obecne w Polsce. Można się jednak spodziewać, że zaczną wchodzić na nasz rynek za kilka lat, jak tylko AI nauczy się porządnie języka polskiego. Raport twardo stąpa po ziemi, unikając gloryfikacji AI. Tutaj zgadzamy się w pełni z Jessicą Morley z Uniwersytetu Yale (USA), która w wywiadzie dla OSOZ mówi wprost: „AI nie jest ani nowa, ani magiczna, ani inteligentna. Jedynie sprawia wrażenie takiej.”