“Potrzebujemy nowej ścieżki wdrażania innowacji w zdrowiu”

Pandemia COVID-19 stała się katalizatorem zmian, które znacząco wpłynęły na postrzeganie i wdrażanie rozwiązań cyfrowych w systemie ochrony zdrowia. Przyspieszenie stosowania technologii ujawniło zarówno jej ogromny potencjał, jak i ograniczenia, które wciąż wymagają rozwiązania – felieton Artura Białoszewskiego, konsultanta wojewódzkiego zdrowia środowiskowego, eksperta Naczelnej Rady Lekarskiej ds. badań i analiz.

Polityka zdrowotna potrzebuje wsparcia technologii

Mimo tego „nowego otwarcia” oraz narastających wyzwań związanych z demografią i zdrowiem publicznym, system ochrony zdrowia nadal wykazuje ograniczoną zdolność szerokiego wdrażania nowoczesnych technologii w obszarze cyfrowej profilaktyki. Starzejące się społeczeństwo oraz wzrastająca liczba osób cierpiących na choroby przewlekłe wymagają redefinicji podejścia, które wykracza poza tradycyjne leczenie kliniczne. Choć dostępne są innowacyjne rozwiązania technologiczne, które mogłyby znacząco poprawić zarządzanie zdrowiem pacjentów, ich integracja z systemem zdrowotnym jest zdecydowanie niewystarczająca.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, do 2050 roku osoby powyżej 60. roku życia będą stanowiły blisko 40% populacji Polski. W obliczu tych wyzwań konieczne jest szersze otwarcie się na technologie, takie jak urządzenia wearable, telemedycyna czy zaawansowane systemy monitorowania zdrowia, które mogą odegrać kluczową rolę w profilaktyce i zarządzaniu zdrowiem.

W kontekście postaw pacjentów wobec dbania o zdrowie, istotne są wyniki raportu „Narodowy Test Zdrowia Polaków 2023”. Z raportu wynika, że średni Indeks Zdrowia Polaków wyniósł 63,6%, co świadczy o ogólnej poprawie w trosce o zdrowie w porównaniu z latami poprzednimi. Mimo to tylko 18% Polaków dba o swoje zdrowie na najwyższym poziomie (Indeks Zdrowia 76–100%). Ta rozbieżność między ogólnymi wskaźnikami zdrowotnymi a rzeczywistym zaangażowaniem w utrzymanie zdrowia na optymalnym poziomie podkreśla potrzebę dalszej edukacji zdrowotnej oraz zwiększenia dostępności narzędzi wspierających profilaktykę.

Społeczeństwo jest otwarte na innowacje

Polacy są otwarci na profilaktyczne rozwiązania cyfrowe o łatwym dostępie, co niesie ze sobą ogromny potencjał do poprawy sytuacji w systemie ochrony zdrowia. Potwierdza to raport „Pacjent XXI wieku – szanse, wyzwania i możliwości” opublikowany przez Deloitte Digital, z którego wynika, że aż 76% Polaków już teraz monitoruje swój stan zdrowia. Ta gotowość do korzystania z technologii może znacząco odciążyć system i poprawić jakość życia pacjentów.

Co więcej, 58% respondentów jest skłonnych udostępniać swoje dane medyczne w zamian za zniżki na ubezpieczenie zdrowotne, co stwarza możliwość efektywnej integracji tych rozwiązań z systemem zdrowotnym, przynosząc korzyści zarówno indywidualne, jak również dla całej populacji. Barierą może być zatem brak systemowego podejścia do wdrażania innowacji w profilaktyce, co skutkuje ograniczoną dostępnością i niską świadomością możliwości, jakie te technologie oferują.

W obszarze wdrażania innowacji zauważalne są jednak pewne działania, które mogłyby ułatwić proces ich implementacji w systemie, jednak wymagają one dalszej integracji i koordynacji. Cenne inicjatywy, takie jak pilotaże prowadzone przez Agencję Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (AOTMiT), odgrywają kluczową rolę w ocenie i wdrażaniu nowych technologii w ochronie zdrowia. Te dotychczas przeprowadzone pozwalały na testowanie i ocenę efektywności nowych rozwiązań przed ich szerokim wdrożeniem. Przykłady obejmują projekty z zakresu opieki onkologicznej, leczenia otyłości (bariatria), terapii stwardnienia rozsianego, leczenia udarów (trombektomia mechaniczna) oraz opieki domowej z wykorzystaniem urządzeń telemedycznych.

Działania te były kluczowe, ponieważ umożliwiały obiektywną ocenę praktycznej skuteczności i bezpieczeństwa innowacyjnych technologii medycznych oraz rozwiązań organizacyjnych. Dzięki nim można było identyfikować potencjalne bariery wdrożeniowe, oszacować koszty oraz dostosować rozwiązania do potrzeb polskiego systemu ochrony zdrowia przed ich powszechnym wprowadzeniem. Niemniej jednak, ich efekty były często opóźniane przez długie procesy decyzyjne i administracyjne, co sprawiało, że innowacje, które mogłyby natychmiast przynieść korzyści, były wprowadzane z dużym opóźnieniem.

Inicjatywy e-zdrowia w Polsce

Warto zauważyć, że partnerstwo publiczno-prywatne może odegrać kluczową rolę w pokonywaniu tych wyzwań. Większe zaufanie do tej formy kooperacji i rozwijanie partnerstwa pozwoli na lepsze wykorzystanie zasobów i kompetencji zarówno sektora publicznego, jak i prywatnego. To z kolei może przyspieszyć wdrażanie innowacyjnych rozwiązań technologicznych, zapewniając jednocześnie wyższą jakość opieki zdrowotnej i większą efektywność ekonomiczną.

Portfel Aplikacji Zdrowotnych (PAZ) również stanowi ważny krok w kierunku lepszego wykorzystania nowoczesnych technologii w profilaktyce. PAZ, będący zbiorem rekomendowanych przez Ministerstwo Zdrowia aplikacji mobilnych, wspiera profilaktykę, monitorowanie stanu zdrowia oraz zarządzanie chorobami przewlekłymi. Obecnie jednak w portfelu znajdują się jedynie dwie aplikacje: jedna z obszaru alergologii oraz druga dotycząca diagnostyki POZ. Dodatkowo, brak powszechnej integracji tych aplikacji z istniejącymi publicznymi systemami oraz ich niewystarczająca promocja sprawiają, że ich rzeczywiste zastosowanie przez pacjentów jest na niskim poziomie, co ogranicza ich wpływ na zdrowie populacji.

W kontekście tych działań warto również wspomnieć o inicjatywie Telemedycznego Okrągłego Stołu, który stanowi platformę do debaty nad rozwojem telemedycyny w Polsce. Spotkania te, organizowane przez liderów branży medycznej i technologicznej, mają na celu wypracowanie strategii i rekomendacji dla rozwoju telemedycyny, uwzględniając potrzeby pacjentów, lekarzy oraz decydentów.

Efektem tych debat były konkretne rekomendacje dotyczące regulacji, standardów oraz edukacji zarówno pacjentów, jak i personelu medycznego, co może przyczynić się do bardziej efektywnego wdrożenia telemedycyny w systemie. Niemniej jednak, implementacja tych rekomendacji wciąż napotyka na bariery biurokratyczne i administracyjne.

Innowacje powinny aktywnie wspierać transformację sektora zdrowia

Aby wykorzystać otwartość Polaków na nowe technologie i skutecznie wdrażać innowacje w ochronie zdrowia, konieczne jest zatem stworzenie ustrukturyzowanej ścieżki, która ułatwi przejście od pomysłu na innowację przez proof of concept, weryfikację skuteczności rozwiązania, analizę wpływu na szerszą populację, aż do decyzji o refundacji. Taki proces pozwoliłby na efektywniejsze zarządzanie wdrażaniem nowych technologii i ich szybsze wprowadzenie do praktyki. Warto w tym kontekście wykorzystać zasób, jakim jest nowy zawód profilaktyka – pracownika medycznego, który zajmuje się oceną potrzeb zdrowotnych populacji i planowaniem działań profilaktycznych.

Obecnie brakuje jednak spójnej struktury, która integrowałaby te etapy. Być może powinna zostać powołana nowa komórka organizacyjna lub instytucja, która mogłaby monitorować postępy, zapewniać wsparcie dla innowatorów oraz minimalizować bariery biurokratyczne. Taki organ mógłby stać się swoistym ambasadorem zmian, co znacznie przyspieszyłoby proces adaptacji nowych rozwiązań w systemie ochrony zdrowia. Jak zauważył Steve Jobs: „Innowacja odróżnia lidera od naśladowcy. Najlepszym sposobem przewidzenia przyszłości jest jej wymyślenie. Innowacja to jedyny sposób na zwycięstwo.”

Te słowa doskonale oddają potrzebę podejmowania odważnych kroków w kierunku tworzenia systemu, który nie tylko reaguje na wyzwania, ale aktywnie kształtuje przyszłość opieki zdrowotnej. Inwestowanie w innowacje profilaktyczne i ich efektywne wdrażanie jest kluczem do poprawy jakości życia wszystkich pacjentów oraz zwiększenia efektywności całego systemu ochrony zdrowia.

Czytaj także: Jak wprowadzić do szpitali innowacje medyczne? (Felieton NIL IN)