Kupujemy coraz mniej antybiotyków. Ale jest haczyk

W 2023 roku w aptekach sprzedano 45 mln opakowań antybiotyków za łączną kwotę 1,3 mld zł. To o 19 mln opakowań mniej niż w pierwszym roku monitoringu rynku, czyli w 2002 roku. Mimo to, nadal konsumujemy ich znacznie więcej niż średnia europejska. Eksperci OSOZ przeanalizowali sprzedaż antybiotyków w aptekach w latach 2002–2023.

Kliknij tutaj, aby pobrać OSOZ Statystyki 8/2024 ze szczegółowymi danymi sprzedaży antybiotyków

Sprzedaż antybiotyków w aptekach. Polska na tle Europy

W ostatnich 20 latach, sprzedaż antybiotyków wyraźnie spadła, z 64 mln opakowań w 2002 roku do 45 mln w 2023 roku. Nie oznacza to jednak automatycznie, że konsumujemy ich znacznie mniej niż dwie dekady temu. U źródła tego trendu leży rosnąca skuteczność leków, dzięki której dzisiaj potrzebne są mniejsze dawki i krótszy czas ich przyjmowania.

Polska nadal należy do czołówki krajów pod względem konsumpcji antybiotyków. Częściej sięgają po nie jedynie mieszkańcy Rumunii, Grecji, Hiszpanii, Francji i Cypru. W 2023 roku, średnia europejska konsumpcja antybiotyków wynosiła 19,4 dziennych dawek leku na 1000 mieszkańców (DDD). W Polsce było to 23,6 DDD. Najmniej antybiotyków zażywają mieszkańcy Holandii – jedynie 9,1 DDD.

Pod względem konsumpcji antybiotyków w leczeniu szpitalnym Polska plasuje się poniżej średniej europejskiej. Na antybiotyki, pacjenci w aptekach wydali w 2023 roku ponad 1,3 mld zł. W pandemicznym roku 2020, sprzedaż antybiotyków osiągnęła najniższy w historii pomiarów poziom 33,5 mln opakowań.

Duże spadki konsumpcji w czasie pandemii COVID-19

Od 2002 roku sprzedaż antybiotyków w aptekach systematycznie spadała. Największy spadek wystąpił pomiędzy 2011 a 2012 rokiem (o 7 mln opakowań) oraz pomiędzy 2019 a 2020 rokiem (o 10 mln opakowań). I to właśnie w roku wybuchu pandemii sprzedaż była tak niska jak nigdy dotąd i wyniosła 33,51 mln opakowań. Szybko się jednak odbiła i w 2023 roku powróciła do poziomu sprzed pandemii.

Rynek antybiotyków podlega sezonowości. Największa sprzedaż notowana jest pomiędzy grudniem a marcem, a najniższa – od kwietnia do sierpnia. W sierpniu w aptekach sprzedaje się prawie dwukrotnie mniej antybiotyków niż w marcu albo grudniu, co wynika z sezonów grypy i przeziębienia. Prognozy na lata 2024-2024 sugerują, że po okresie po-pandemicznych wzrostów, liczba sprzedaży antybiotyków powinna znowu maleć.

Za antybiotyki w aptece trzeba zapłacić coraz więcej, choć wzrost cen jest umiarkowany – antybiotyki to leki na receptę, refundowane przez NFZ. Średnia cena opakowania w 2023 roku wyniosła 30,68 zł, czyli o 2 zł 60 gr. więcej niż rok wcześniej.

Obecnie na polskim rynku dostępnych jest 701 różnych rodzajów antybiotyków. To o 10% mniej niż 20 lat temu.

Trendy na rynku

Pojawienie się antybiotyków było prawdziwym przełomem w medycynie i do dzisiaj ta grupa leków stanowi bardzo istotną część rynku farmaceutycznego. Od lat wydatki na nie przekraczają 1 mld złotych i jedynie w pandemicznym roku spadły do rekordowo niskiego poziomu 866 mln zł. Prognozy sugerują, że w 2025 roku wartość sprzedaży zbliży się do granicy 1,5 mld zł.

Należy pamiętać, że poza sprzedażą apteczną, pacjenci mają dostęp do antybiotyków m.in. podczas pobytu w szpitalu. Dlatego całkowita konsumpcja leków z tej grupy jest większa niż sprzedaż zanotowana w aptekach.

Rynek antybiotyków jest w miarę stabilny – nowe molekuły są odkrywane jedynie co kilka lat, za czym stoją wysokie koszty badań klinicznych. To problem, bo w obliczu rosnącej antybiotykooporności, pilnie potrzebne są nowe leki z tej grupy, aby skutecznie walczyć z zakażeniami bakteryjnymi.

Czytaj także: Polacy kupują coraz więcej ciśnieniomierzy w aptekach