A. Kurowska: Co wydarzyło się w maju na rynku zdrowia?

MZ musi zmienić przyjęte nie tak dawno temu przepisy. Okazuje się, że Centralny Rejestr Osób Uprawnionych do Wykonywania Zawodu Medycznego ujawnia informacje o utracie prawa jego wykonywania przez daną osobę. Chodzi o dane wrażliwe, dotyczące np. zdrowia psychicznego, nałogów, wyroków karnych i dyscyplinarnych. Przypomnijmy, że rejestr to nowość, bo o jego utworzeniu wspomina ustawa o niektórych zawodach medycznych, uchwalona w sierpniu zeszłego roku.

Wpis do rejestru ma być warunkiem dopuszczenia do wykonywania zawodów m.in. takich jak asystentka stomatologiczna, elektroradiolog, higienistka stomatologiczna, instruktor terapii uzależnień, opiekun medyczny, optometrysta, protetyk słuchu, technik farmaceutyczny, technik masażysta, technik ortopeda, technik sterylizacji medycznej, terapeuta zajęciowy. Ustawa przewiduje też m.in. ustawiczne kształcenia w tych zawodach.

Leki i apteki

Na ostatnią chwilę resort zdrowia ponownie wydłużył okres przejściowy dla tzw. recept rocznych. Chodzi o możliwość wystawiania recept w dwóch schematach dawkowania – starym i nowym, wprowadzonym nowelizacją ustawy refundacyjnej.

MZ pokazało za to projekt bardziej kompleksowych zmian, dających m.in. farmaceutom możliwość „ratowania sytuacji”, gdy w recepcie są błędy. Chodzi m.in. o określenie postaci jednostki dawkowania produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego, w oparciu o posiadaną wiedzę; wydanie dwukrotnie większej, niż dotychczas, liczby opakowań produktu leczniczego albo wyrobu medycznego, w przypadku nieokreślenia na recepcie sposobu dawkowania w wymagany sposób; wydanie większej ilości produktu w przypadku gdy z podanej w recepcie liczby, wielkości opakowań, liczby jednostek dawkowania i sposobu dawkowania wynikają różne ilości do wydania.

Ministerstwo Zdrowia planuje kolejne zmiany prawa dotyczące wprowadzenia limitu wydatków publicznych na opakowania oraz leki gotowe – wykorzystywane do sporządzania leków recepturowych. Pojemniki rozliczane są po cenach nawet kilkadziesiąt razy wyższych niż ich koszt. To kolejne próby uporządkowania tego obszaru – NFZ podkreśla, że mimo podjętych działań wydatki na refundację leków recepturowych są nadal niewspółmiernie wysokie.

AstraZeneca stopniowo wycofuje szczepionkę przeciwko COVID-19 ze sprzedaży, a docelowo z obrotu. Tłumaczy, że robi to ze względu na „nadwyżkę dostępnych zaktualizowanych szczepionek”. Firma oświadczyła również, że zamierza wycofać pozwolenia na dopuszczenie produktu Vaxzevria do obrotu w Europie.

Trwa zamieszanie wokół pigułki „dzień po” dla nieletnich. Miała być dostępna bez wizyty u lekarza od 1 maja, ale przez pierwsze 9 dni miesiąca NFZ otrzymał ok. 150 wniosków od aptek, które chcą wziąć udział w pilotażowym programie dotyczącym sprzedaży tzw. pigułki dzień po. Prezes NFZ Filip Nowak powiedział, że farmaceuta, który odmówi wystawienia recepty na antykoncepcję awaryjną osobie poniżej 18. roku życia „nie będzie przez NFZ karany”. Wątpliwości pojawiły się też przy zawieraniu umów z Funduszem.

Finanse

W NFZ coraz bardziej brakuje pieniędzy, choć głośno się o tym nie mówi. Podwyżki wynagrodzeń pracowników medycznych powodują wzrost kosztów, ale nie skracają kolejek, o czym było wiadomo, ale propaganda rosnących nakładów na zdrowie zakodowała w pacjentach informację, że powinno być lepiej.
Z oddziałów dochodzą informacje o opóźnianiu konkursów, m.in. na wdrażanie programów lekowych, opóźnionych płatnościach za inne świadczenia.

Co prawda pod koniec kwietnia zrewidowano plan finansowy Funduszu i założono większe wpływy, głównie z ZUS, ale to wciąż niewystarczająco, a od lipca będą kolejne podwyżki pensji medyków i personelu pomocniczego. Kwietniowa zmiana zakłada 3,5 mld zł więcej na szpitale, 500 mln zł na lekarzy rodzinnych i 350 mln zł na specjalistów. W sumie do budżetu Funduszu spłynie dodatkowe 5,4 mld złotych. Przypomnijmy, że równocześnie minister Izabela Leszczyna przy każdej okazji mówi o odwracaniu piramidy świadczeń, choć nie wspomina, jaki ma na to pomysł i czy coś w tej sprawie robi. A zmiana planu finansowego pokazuje, że wciąż gasimy pożary, a na zakopywanie dołków czy tym bardziej rozwijanie profilaktyki nie ma pieniędzy.

Niedobory środków powodują też nieefektywność wydawania tych, które są. Przykładowo, finansujemy innowacyjne leki, ale nie ma decyzji co do finansowania części badań jakie są niezbędne, by je dobrze dobrać dla pacjentów, albo zamiast szybkiej i jednorazowej diagnostyki robimy często osobno wiele tańszych badań tej samej osobie. Brakuje pieniędzy na odciążenie lekarzy przez zatrudnienie asystentów, brakuje na lepsze rozwiązania IT, na koordynację leczenia.
Z kolei o oddłużaniu szpitali też nie ma już mowy, ten wątek zniknął z wystąpień. Być może po rekonstrukcji rządu wróci.

Z drugiej strony w reakcji na głosy środowiska medycznego minister zdrowia Izabela Leszczyna zapowiada np. zmiany w taryfikacji. Choć brakuje na to kadr w Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, a w NFZ – pieniędzy, by za to zapłacić. Leszczyna stwierdziła w czasie debaty na Europejskim Kongresie Gospodarczym, że system taryfikacji musi inaczej wyceniać trudne, skomplikowane świadczenia. Uważa wręcz, że to m.in. ratunek dla nierentownych szpitali powiatowych.

– Wylistujemy świadczenia, które mogą i powinny być realizowane w specjalistycznej opiece ambulatoryjnej, przeanalizujemy i wymyślimy nowy mechanizm taryfikacji; taki, który będzie dostosowany do poziomu skomplikowania danego przypadku – stwierdziła MZ.

Raporty

NIK alarmuje, że z roku na rok spada liczba gabinetów stomatologicznych, które chcą podpisywać umowy z NFZ na usługi dentystyczne. Powodem jest m.in. zbyt niska wycena świadczeń przez publicznego płatnika i ograniczony zakres usług refundowanych przez Fundusz. A tam, gdzie umowy są podpisane, pacjenci czekają w długich kolejkach lub bywają odsyłani nawet z silnym bólem, kwalifikującym do przyjęcia tego samego dnia.

Kadry

Trochę ruszyło z konkursami na szefów głównych instytucji. Co prawda w Sanepidzie unieważniono znów postepowanie i ogłoszono kolejne, za to w przypadku inspekcji farmaceutycznej ogłoszono listę dwóch kandydatów spełniających wymogi, a w Agencji Badań Medycznych – trzech.
Departament Innowacji Ministerstwa Zdrowia ma nowego dyrektora, to Wojciech Demediuk. Z kolei Joanna Głażewska objęła stanowisko dyrektora Departamentu Zdrowia Publicznego, który złożył rezygnację pod koniec marca. Dyrektorzy zmienili się w ostatnim czasie także m.in. w Departamencie Polityki Lekowej i Farmacji, Departamencie Rozwoju Kadr Medycznych, Departamencie Prawnym oraz Departamencie Oceny Inwestycji.

W NFZ trwa procedura odwołania szefowej Pomorskiego Oddziału NFZ Moniki Kasprzyk. To już dziesiąty z 16 oddziałów, którego szefostwo wymienia minister zdrowia Izabela Leszczyna. Ale w centrali nadal szefem pozostaje Filip Nowak, choć początkowo chciano go podobno zastąpić osobą bliższą minister. Biorąc pod uwagę doświadczenie Nowaka, ratowanie trudnych sytuacji często w oparciu o osobiste relacje, a także ciężką kondycję finansową NFZ, zastąpienie go kimś mało doświadczonym byłoby bardzo ryzykowne.

Fani brazylijskich lub tureckich telenowel mogą z ciekawością obserwować, co dzieję się w sprawie wyboru nowego rektora Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Oto niektóre z wątków: oskarżenie kontrkandydatki obecnego rektora o mobbing i rezygnacja rektora ze startu w wyborach, w których byłby jedynym kandydatem; rozbieżne opinie co do dalszych losów wyborów, nakaz zablokowania systemu do głosowania elektronicznego przez obecnego rektora. Wybory się nie odbyły i co dalej – tego nie wie nikt.

Czytaj także: Recepty roczne na nowych zasad. Co się zmienia?