Raport: AI i dezinformacja na liście zagrożeń dla świata

Najnowszy raport Globalnych Ryzyk ostrzega przed skutkami niekontrolowanego rozwoju sztucznej inteligencji oraz manipulacją treściami z pomocą AI. Są tak poważne, że zagrażają demokracji, ekonomii i bezpieczeństwu. Nie w przyszłości, ale już dzisiaj.

Świat w kleszczach niebezpiecznej triady kryzysów

Publikowany podczas Światowego Forum Ekonomicznego w Davos Global Risk Report, bierze pod lupę największe zagrożenia dla ludzkości w perspektywie 2- i 10-letniej. Od lat na czołowych miejscach są skutki zmian klimatycznych w postaci ekstremalnych zjawisk pogodowych, zanikającej bioróżnorodności, zapaści ekosystemu środowiska czy deficytu zasobów naturalnych.

Kolejne raporty klimatyczne to potwierdzają – zmiany są szybsze niż przypuszczano kilka lat temu i dotrzymanie celu Porozumienia Paryskiego, czyli powstrzymanie wzrostu temperatury ponad 1,5 stopnia Celsjusza, jest nierealne. Ocieplanie się klimatu doprowadzi do natężonej migracji. Niektóre obszary świata staną się niezamieszkalne z powodu wysokiej temperatury albo zalania w wyniku podwyższającego się poziomu oceanów. To z kolei może doprowadzić do konfliktów społecznych.

Świat jest nękany przez triadę niebezpiecznych kryzysów: klimatyczny – zbrojny – gospodarczy. Te drugie rozlewają się na całym świecie. Do konfliktu w Ukrainie, doszedł w 2023 konflikt w Strefie Gazy, Sudanie i potencjalne niebezpieczne napięcie pomiędzy Chinami i Singapurem. COVID-19 spowodował kryzys gospodarczy na całym świecie i lawinowy wzrost inflacji, która najbardziej dotyka osoby najbiedniejsze.

Po okresie pokoju i gospodarczej hossy, świat znalazł się w nowej rzeczywistości niepewności i zmienności, na którą dodatkowo ma wpływ zupełnie nowy element: rewolucja sztucznej inteligencji z jej trudnymi do przewidzenia konsekwencjami.

AI i dezinformacja zagrażają demokracjom i napędzają polaryzację społeczeństwa

19. edycja raportu dużo miejsca poświęca zmianom technologicznym i ich wpływowi na społeczeństwo, w tym mediom społecznościowym i AI. Technologia znacznie ułatwia nasze życie i prowadzi do postępów w medycynie, ale ma też drugą, destruktywną stronę: Internet stał się miejscem swobodnego rozpowszechniania szkodliwych dla zdrowia i niebezpiecznych dla demokracji teorii spiskowych, koncentracja narzędzi sztucznej inteligencji jak ChatGPT w rękach kilku światowych koncernów może potencjalnie doprowadzić do uzależnienia od ich technologii, a generatywna AI wykorzystywana przez cyberprzestępców do generowania fake newsów zagraża bezpieczeństwu danych i prywatności.

Znajdujemy się w erze nowego wyścigu mocarstw – już nie zbrojeń, ale AI. Ten doprowadzi do nowego porządku geopolitycznego i gospodarczego, a głównymi graczami stają się Chiny i USA, które w imię rozwoju nowych technologii i wynikającego z niego wzrostu gospodarczego są gotowe – w przeciwieństwie do Europy – poświęcić takie wartości jak prywatność danych.

Regulacja AI nie nadąża za rozwojem technologii

Dezinformacja to nie tylko dziwne teorie spiskowe. Niektóre fake newsy mogą nawet zagrażać życiu i zdrowiu (poprzez wprowadzanie w błąd opinii publicznej np. w kwestii szczepień), wpływać na wybory polityczne, zniekształcać kursy giełdowe. Powodują też pogłębiającą się nieufność wobec informacji, mediów i rządów jako źródeł wiedzy. Są odpowiedzialne za polaryzację poglądów i radykalizację. W ten sposób powstaje błędne koło, które może wywołać niepokoje społeczne.

Łatwe w użyciu interfejsy modeli sztucznej inteligencji (AI), których zastosowanie nie wymaga już trudnych do zdobycia umiejętności, spowodują eksplozję sfałszowanych informacji i tak zwanych „syntetycznych” treści: od zmanipulowanych nagrań wideo (tzw. deep fake) po fałszywe strony internetowe.

Państwa na całym świecie dopiero rozpoczynają prace nad uregulowaniem AI. Dołączają do nich także kraje, które dotychczas bardzo liberalnie podchodziły do AI. Na przykład obowiązujące w Chinach wymogi dotyczące oznaczania znakiem wodnym treści generowanych przez sztuczną inteligencję mają pomóc w identyfikacji fałszywych informacji. Prezydent USA Joe Biden wydał rozporządzenie wykonawcze w sprawie AI, Europa wdraża w życie swój EU AI Act.

Jest jednak mało prawdopodobne, aby tempo rozwoju i skuteczność regulacji dorównały tempu ewolucji technologicznej.

Sztuczna inteligencja wpłynie na rynek pracy, doprowadzając do zaniku niektórych zawodów i rozwoju nowych, wymagających jednak zaawansowanych umiejętności inżynierii danych. Samodoskonalące się modele generatywnej sztucznej inteligencji mają coraz większą moc, wywołując zmiany w strukturach społeczno-ekonomicznych. Nie wiadomo jeszcze, kiedy będą na tyle potężne, że będzie można mówić o sztucznej ogólnej inteligencji (AGI, od ang. Artificial General Intelligence) będącej w stanie przejąć każde zadanie wykonywane obecnie przez człowieka. Wśród zagrożeń AGI wymienia się wyrafinowane możliwości tworzenia treści deep fake, utratę pracy przez niektóre grupy zawodowe, cyberataki, dyskryminację wynikającą z danych szkoleniowych, wykorzystanie AI do działań wojennych (tzw. broń autonomiczna).

Klasyczna AI nie stwarzała do tej pory takiego zagrożenia, bo jej możliwości były mocno ograniczone i wymagała dużego zaangażowania człowieka. To może się jednak szybko zmienić wraz z tym, jak modele takie jak GPT-4 chłoną miliardy danych z całego świata. Raport wzywa do radykalnych działań mających na celu zminimalizowanie ryzyk technologicznych, w tym do większej regulacji AI i wprowadzenia narzędzie wykrywania i usuwania z internetu tzw. deep fake’ów.

Czytaj także: Liczba urządzeń medycznych z AI szybko rośnie. W 2023 było ich już prawie 700