Nowa strategia MZ dla e-zdrowia. Na co pójdzie 6 mld zł?

Ministerstwo Zdrowia opublikowało „Program rozwoju e-zdrowia w Polsce na lata 2022–2027”. Sprawdzamy, czego powinni spodziewać się świadczeniodawcy oraz jakie nowe narzędzia będą wdrażane.

Dokument ma pomóc w realizacji planów zawartych w strategii „Zdrowa Przyszłość” w obszarze rozwiązań e-zdrowia. Przypomnijmy, że „Zdrowa Przyszłość”, czyli ramy strategiczne rozwoju systemu ochrony zdrowia na lata 2021–2027 z perspektywą do 2030, została przyjęta przez Radę Ministrów w drodze uchwały w dniu 27 grudnia 2021 roku.

Program rozwoju e-zdrowia kumuluje też zapisy z innych dokumentów, w tym m.in. „Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.)”, „Strategii Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2030” (SRKL), „Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności”. Wpisuje się też m.in. plany transformacji zawarte w Polskim Ładzie odnośnie rozwoju nowoczesnych technologii w służbie zdrowia.

Duża część 74-stronicowego dokumentu to kompilacja dotychczasowych planów i strategii, uzupełniona o kontekst europejski cyfryzacji, w tym transgraniczne usługi cyfrowe (MyHealth@EU), program UE dla zdrowia, a nawet opublikowane w maju założenia Europejskiej Przestrzeni Danych o Zdrowiu (European Health Data Space). Ale jest też sporo nowości, zwłaszcza w kwestii bezpieczeństwa danych, standardów interoperacyjności czy regulacji rynku mobilnych aplikacji zdrowotnych.

Cele e-zdrowia na najbliższe 5 lat

Program rozwoju e-zdrowia zakłada 8 priorytetów:

• Większe zaangażowanie we własne zdrowie – rozwiązania e-zdrowia powinny wspomagać pacjenta.
• Predykcja zdrowia pacjenta i wsparcie wspomagania decyzji – rozwiązania e-zdrowia powinny wykorzystać potencjał sztucznej inteligencji i zaawansowanych metod analitycznych do predykcji zdrowia pacjenta, zdrowia populacyjnego oraz diagnostyki i leczenia.
• Deinstytucionalizacja, koordynacja opieki – rozwój opieki domowej i środowiskowej, koordynacja opieki.
• Komunikacja i konsultacja – utworzenie rozwiązań, które wspomogą komunikację (w tym konsultacje procesu diagnostycznego) pomiędzy poszczególnymi uczestnikami systemu ochrony zdrowia (pacjentami, pracownikami medycznymi, świadczeniodawcami, płatnikiem).
• Wsparcie farmakoterapii – system e-zdrowia powinien wspierać usługi opieki farmaceutycznej poprzez dostarczenie wymaganych danych oraz możliwość przekazania przez farmaceutę stosownej informacji zwrotnej, dostępnej zarówno dla pacjenta, jak i pracowników medycznych.
• Jakość, dostępność i otwartość danych medycznych – profesjonalizacja przy tworzeniu i utrzymywaniu dokumentacji medycznej i sprawozdawczej, w tym uporządkowanie standardów prowadzenia dokumentacji i sprawozdawczości (w szczególności rejestrów medycznych), likwidacja nadmiarowych i duplikujących się obowiązków sprawozdawczych, oraz poprawa jakości danych, poszerzenie katalogu elektronicznej dokumentacji medycznej (EDM).
• Skoordynowany rozwój rejestrów medycznych – koordynacja tworzenia systemów teleinformatycznych, które obsługują rejestry medyczne; uporządkowanie i poprawa jakości danych zbieranych w ramach rejestrów medycznych.

Jakie nowe rozwiązania zostaną wdrożone?

W dalszej części dokumentu określono konkretne przedsięwzięcia i rozwiązania, które mają pomóc w ich realizacji. Odnoszą się one do pacjenta, usługodawców, danych, zaplecza administracyjnego i bezpieczeństwa. I tutaj pojawia się już więcej nowości.

Pierwszym elementem jest dążenie do tego, aby pacjent był zaangażowany w działania zwiększające kontrolę nad własnym zdrowiem oraz wsparcie deinstytucjonalizacji. Mają w tym pomóc znane już rozwiązania m.in. IKP (jako główne narzędzie angażujące pacjenta do dbania o zdrowie), e-rejestracja, platforma telekonsultacyjna, Domowa Opieka Medyczna (DOM), dane medyczne dziecka i karta prowadzenia ciąży, API do niezależnych aplikacji, edukacja pacjenta, aplikacje m-zdrowia.

Kolejnym priorytetem są działania realizowane wokół świadczeniodawców, które mają wzmacniać ich dojrzałość cyfrową. Wśród narzędzi wymieniono hub wymiany zleceń i wyników (ma zapewnić komunikację między pacjentem, podmiotami leczniczymi, pomocą społeczną, transportem sanitarnym oraz innymi usługami wspomagającymi), repozytorium danych medycznych, rozbudowę systemu Gabinet Plus, system opieki koordynowanej (SOK), system wykrywający alergie i interakcje, model referencyjny systemu usługodawcy (w tym system zachęt), standardy usług dla lokalnych centrów kompetencji (powstaną lokalne centra kompetencyjne nadzorowane przez ekspertów z CeZ oraz zestaw świadczonych przez nie usług), wsparcie programów edukacyjnych, budowa standardów dla telemedycyny.

Jeszcze więcej nowinek pojawia się w obszarze danych. Aby wzmocnić ich rolę w systemie, mają zostać wdrożone narzędzia predykcji zdrowia pacjenta. Planuje się też wykorzystanie sztucznej inteligencji. Pojawia się też zapowiedź powołania centrum kompetencyjnego ds. danych medycznych, które zajmie się interoperacyjnością semantyczną oraz modelem danych medycznych. Jako bazowa terminologia zostanie wdrożona SNOMED CT.

Powstanie centralna platforma przedmiotowych rejestrów medycznych, plan rozwoju obszaru analizy danych, program optymalizacji sprawozdawczości oraz opracowana zostanie spójna polityka prywatności danych pacjenta. I w końcu to, co MZ zapowiedziało kilka tygodni temu, czyli stworzenie zasad certyfikacji rozwiązań m-zdrowia i AI, aby badać ich skuteczność, bezpieczeństwo i efektywność.

W obszarze administracji ma powstać portal usługodawcy, który pozwoli na załatwienie przez usługodawcę spraw organizacyjnych. Planowana jest budowa systemu dla Chorób Rzadkich i Hemofilii, e-Krew i e-Poltransplant, a także systemu ewidencji (w czasie zbliżonym do rzeczywistego) obłożenia łóżek w szpitalach. Powstanie Centrum Kontaktu i Monitorowania Pacjenta, który wspomoże wszelkie elektroniczne formy kontaktu pacjenta z systemem ochrony zdrowia. W dokumencie zapowiedziano też nowy Zintegrowany System Informatyczny NFZ (ZSI-NFZ).

I kwestia, która od dawna czeka na większą uwagę: bezpieczeństwo. Zostanie powołany CSIRT sektora ochrony zdrowia, a jego operatorem będzie Centrum e-Zdrowia. Powstanie standard systemów cyberbezpieczeństwa dedykowany dla małych, średnich i dużych podmiotów oraz plan działania cyberbezpieczeństwa ochrony zdrowia. Oprócz tego ma być uruchomiony program, w ramach którego będzie cykliczne podnoszone bezpieczeństwo centralnych systemów e-zdrowia. W planach jest też bezpieczny podpis elektroniczny.

Skąd MZ chce pozyskać ponad 6 mln zł?

Plany są ambitne, jednak finansowanie już nie do końca pewne, bo porozrzucane pomiędzy różnymi źródłami. W dokumencie znajduje się też zapis, że „finansowanie powinno pochodzić z budżetu państwa przy wsparciu dofinansowania ze środków UE.” „Powinno” nie oznacza jednak, że jest to pewne, bo w związku z kryzysem energetycznym, inflacją i innymi priorytetami, może okazać się, że jednak zabraknie pieniędzy na e-zdrowie.

Zdecydowana większość pieniędzy ma zostać pozyskana z funduszy UE, a konkretnie:

• 2,5 mld PLN z programu Funduszy Europejskie na Rozwój Cyfrowy (FERC),
• 4,5 mld PLN z Krajowego Planu Odbudowy (KPO),
• 300 mln PLN z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (w ramach REACT-EU),
• nieustalona kwota z Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO).

Zakładając, że jak na razie środki z KPO są zamrożone i nie wiadomo, czy w ogóle je dostaniemy, program rozwoju e-zdrowia oparto na bardzo chwiejnych filarach finansowych.

Podsumowanie. Czy to się uda?

Strategia rozwoju e-zdrowia powstała w związku z zamknięciem projektu P1 i na pewno również po to, aby przy ubieganiu się o środki UE mieć pod ręką spójny plan działań. Mocną jej stroną jest próba uporządkowania działań podejmowanych na szczeblu centralnym i lokalnym, określenie priorytetów cyfryzacji w perspektywie 5 kolejnych lat oraz wyznaczenie konkretnych działań, które mają w tym pomóc.

Niektóre z nich są konieczne (np. poprawa cyberbezpieczeństwa i określenie standardów wymiany danych), inne trudne do zrozumienia (rozbudowa centralnego systemu Gabinet Plus, gdy placówki mają już swoje oprogramowanie), a jeszcze innych zupełnie brakuje (budowana hubów danych w związku z największym projektem cyfryzacji dla ochrony zdrowia w UE, jakim jest Europejska Przestrzeń Danych o Zdrowiu). Jednak największą słabością może okazać się finansowanie, które na razie istnieje tylko na papierze, bo w budżecie nie zarezerwowano żadnych środków na ten cel, licząc na źródła europejskie.

Pobierz nowe wydanie czasopisma OSOZ Polska ze strategią e-zdrowia na lata 2022-2025