EIT Health Summit 2022: trendy, które warto obserwować

Tegoroczny EIT Health Summit 2022 (Sztokholm) rzucił nowe światło na innowacje w medynie kształtujące po-covidowy krajobraz ochrony zdrowia. Widać zmianę podejścia do danych medycznych i finansowania nowych technologii.

Przez ostatnie lata cała uwaga skupiona była na tworzeniu podstaw cyfrowej ochrony zdrowia, w tym infrastruktury technicznej, legislacji i integracji cyfryzacji w systemie świadczenia usług medycznych. W tym czasie pacjenci i pracownicy ochrony zdrowia stopniowo przyzwyczajali się do nowych rozwiązań e-zdrowia. Ten powolny proces ewolucji społeczno-technologicznej zyskał ogromnego przyspieszenia podczas pandemii COVID-19 i dzisiaj jesteśmy w zupełnie innym miejscu niż 2–3 lata temu.

Opieka on-line może dotrzeć do każdego

Z pojęcia „e-zdrowia” znika „e”, bo technologie stały się naturalną częścią medycyny, tak samo jak inne, dostępne od lat urządzenia. Narzędzia cyfrowe udowodniły swoją wartość, choć została ona przesłonięta ogólnym kryzysem wywołanym pandemią. Teraz, gdy sytuacja wraca do normy, po stronie decydentów jest wykorzystanie potencjału cyfryzacji. I nie chodzi tylko o dorzucanie do systemu kolejnych puzzli cyfrowych, ale stworzenie nowych ram legislacyjnych dla nowoczesnego systemu zdrowia opartego o wirtualne usługi, terapie cyfrowe, zaangażowanie pacjenta, profilaktykę. Kryzysu COVID-19 nie można zmarnować wracając do starego podejścia – to byłoby ślepym nawigowaniem w stronę zapaści systemu zdrowia cierpiącego na niedobór kadr medycznych i coraz bardziej obciążonego wzrostem zapotrzebowania na usług medyczne.

To, co już można zaobserwować, to ewolucja z „placówki medycznej” do hybrydowego „ekosystemu zdrowia”. Interakcja pacjenta z systemem zdrowia ma miejsce poprzez aplikacje mobilne, wizyty telemedyczne, zamawianie leków przez internet. Nadal w niewielkiej części, ale przy tym tempie digitalizacji, za kilka lat zmienią się proporcje pomiędzy opieką off-line a on-line, na korzyść tej drugiej. Podczas Kongresu, Lucien Engelen, Dyrektor Transform.Health mówił o nowym zwrocie. Przez ostatnie kilka lat cała uwaga skupiała się na digitalizacji, teraz przyszła kolej na detalizację ochrony zdrowia, czyli przejście od wielkich korporacji zdrowia, jakimi są ogromne, niezrozumiałe dla pacjentów systemy, do lokalnych ekosystemów i platform zdrowia. Za tym idzie konieczność przygotowania kadr medycznych na nowe formy kontaktu z pacjentem. Ale jeśli uczynimy digitalizację prostą w obsłudze, ludzie szybko ją zaakceptują.

Technologia wymusza zmiany w polityce zdrowotnej

Rozwiązania umożliwiające osiąganie lepszych wyników leczenia i profilaktyki są już dostępne. Brakuje nam jednak odwagi do zmian. Polityka nie nadąża za tym, co oferuje cyfryzacja – twierdzi Bogi Eliasen z Copenhagen Institute For Future Studies.

Z kolei Bettina Ryll, założycielka Melanoma Patient Network, zauważa, że przeniesienie odpowiedzialności na pacjentów daje im większą możliwość decydowania o swoim zdrowiu. Jednak za tym kryje się też większa odpowiedzialność, na którą pacjenci muszą być przygotowani. Margrietha Vink (Erasmus Medical Center), zachęcała szpitale do otwartości na rozwiązania oferowane przez startupy, gdyż mogą one okazać się rozwiązaniem wielu problemów, z którymi placówki medyczne borykają się od lat.

Reprezentujący Komisję Europejską Andrzej Ryś mówił o przyspieszeniu tworzenia wspólnego rynku cyfrowych usług zdrowotnych w Europie. Dzięki propozycji legislacyjnej Europejskiej Przestrzeni Danych Zdrowotnych (EHDS), podsumowanie krytycznych danych medycznych będzie „podążało” za pacjentem, aby poprawić standardy opieki, niezależnie od miejsca pobytu. Oprócz tego, Europa sięgnie do wtórnego wykorzystania danych zdrowotnych m.in. do celów naukowych i tworzenia nowych innowacji opartych na algorytmach AI. Pacjenci zyskają większą kontrolę nad tym, kto i w jakim celu przetwarza ich dane.

Pacjenci wzywają do dzielenia się danymi

Minister Cyfryzacji Taiwanu, Audrey Tang, nie ma wątpliwości, że digitalizacja jest powietrzem dla demokracji, ponieważ czyni procesy transparentnymi i umożliwia każdemu równe partycypowanie w życiu publicznym i korzystanie z usług zdrowotnych.

Bezpieczeństwo danych pacjenta oraz jego prywatność powinny być zawsze domyślnie wbudowane w systemy gromadzenia i przetwarzania danych. Ale nie mogą być stosowane w charakterze argumentu spowalniającego cyfryzację, bo to oznacza blokowanie korzyści dla pacjentów, co jest nieetyczne. Torie Robinson (Epilepsy Sparks) reprezentująca środowisko pacjentów wezwała wprost do dzielenia się danymi, bo mogą one ratować życie, pomagać chorym i ich rodzinom. Z danych nie ma żadnej korzyści, gdy pozostają one zamknięte w odseparowanych bazach świadczeniodawców, organizacji ochrony zdrowia, firm.

Dawstwo danych staje się nowym symbolem solidarności w zdecentralizowanej opiece zdrowotnej 21 wieku.

Renesans nauki, przyspieszenie inwestycji

Stworzenie szczepionki mRNA w rekordowo krótkim czasie jest wielkim krokiem milowym w medycynie. Triumfy świętują też biologia molekularna, bioinżynieria czy big data, dając nadzieję na poprawę profilaktyki, diagnostyki, leczenia i wyników leczenia pacjentów.

Według Anny Sandström (AstraZeneca), opieka zdrowotna i innowacje nie są już postrzegane jako koszt, który należy zminimalizować, ale jako strategiczne dobro narodowe, w które należy inwestować.

Pandemia COVID-19 mocno odbiła się na finansowaniu opieki zdrowotnej. Rządy zainwestowały spore środki we wzmocnienie przeciążonego systemu, ale też hojnie kierowały środki na rozwój technologii cyfrowych chcąc zapewnić ciągłość leczenia pacjentów. Zaobserwowano też szturm prywatnych inwestorów na sektor opieki zdrowotnej, a inwestycje w startupy zdrowia cyfrowego w 2021 roku wzrosły w USA dwukrotnie w stosunku do roku 2020, osiągając rekordową kwotę 29,1 miliarda USD.

Jean-Marc Bourez, Prezes EIT Health, zwrócił uwagę, że aby zapewnić stabilność systemów opieki zdrowotnej, państwa członkowskie UE powinny wspólnie inwestować w zdrowie. Potrzebne jest strategiczne partnerstwo publiczno-prywatne i większa świadomość wpływu zdrowia społeczeństwa na inne elementy gospodarki, w tym Produkt Krajowy Brutto czy jakość życia. „Pacjenci chcą dostępu do możliwie najlepszej opieki. Brak interoperacyjności systemów czy mechanizmów refundacji e-usług nie mogą stać na przeszkodzie” – to zdanie wypowiedziane przed Torie Robinson najlepiej podsumowuje tegoroczny EIT Health Summit 2022.

Czytaj także: 16 wywiadów z liderami e-zdrowia