Co przewiduje polska strategia rozwoju AI?

Opracowana w 2020 roku polityka AI bardzo ogólnie określa ramy prawne, etyczne i standardy organizacyjno-technologiczne mające zagwarantować zrównoważony rozwój systemów sztucznej inteligencji w Polsce. Jednak gdy zestawić ją z Krajowym Planem Odbudowy, zyskujemy pełny obraz krajowej strategii AI.

• Do 2030 r. aż 49% czasu pracy w Polsce może zostać zautomatyzowane przy wykorzystaniu istniejących technologii
• Zapewnienie bezpieczeństwa systemów AI oraz zbudowanie zaufania społecznego to priorytety na najbliższe lata
• Planuje się powołanie Komitetu do spraw Cyfryzacji dla zapewnienia koordynacji realizacji przedsięwzięć informatycznych
• Przewiduje się także stworzenie Programu Rozwoju Kompetencji Cyfrowych
• W zakresie zdrowia, Krajowy Plan Odbudowy stawia na upowszechnienie obecnie wdrażanych rozwiązań, jak e-recepta, IKP oraz EDM

Gospodarka cyfrowa – przyspieszenie od 2021 roku

Proces transformacji cyfrowej społeczeństwa jest wielkim wyzwaniem, ale też szansą dla polskiej gospodarki. Obecnie światowymi liderami w zakresie rozwiązań AI są Stany Zjednoczone, Chiny, Francja i Wielka Brytania. Chiny już w lipcu 2017 roku ogłosiły swoją strategię AI pod nazwą Next Generation Artificial Intelligence Development Plan. Przewiduje ona intensywne inwestycje w rodzime start-upy – w ciągu dwóch lat przeznaczono na ten cel ponad 1 miliard USD, skupiając się na rozwiązaniach z zakresu opieki zdrowotnej. Francja ogłosiła swoją strategię w marcu 2018 roku pod nazwą AI for Humanity. Jej celem – na którego realizację przeznaczono 1,5 miliarda euro – jest uczynienie z Francji światowego lidera w dziedzinie sztucznej inteligencji. Francuska strategia zakłada skupienie się na czterech obszarach: opieka zdrowotna, ochrona środowiska, transport i obronność.

W Stanach Zjednoczonych rozwój rozwiązań AI napędzają firmy prywatne, przede wszystkim liczne startupy działające w Dolinie Krzemowej. Według nowego raportu Rock Health, inwestycje typu venture capital w młode firmy rozwijające rozwiązania zdrowia cyfrowego pobiły w 2021 roku kolejny rekord, osiągając poziom 29,1 mld USD (dane tylko dla USA). W całym roku 2020 było to 14,6 mld USD.

Automatyzacja i nowe umiejętności

„Polityka dla rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce” zwraca uwagę, że sztuczna inteligencja połączona z automatyką będzie miała duży wpływ na rynek pracy:

• szacuje się, że w miejsce 100 dotychczasowych stanowisk pracy pojawi się 130 nowych;
• do 2030 r. aż 49% czasu pracy w Polsce może zostać zautomatyzowane przy wykorzystaniu już istniejących technologii;
• w perspektywie krótkoterminowej, zastosowanie rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji może doprowadzić do spadku zatrudnienia w niektórych sektorach, a w perspektywie długoterminowej – do wzrostu zatrudnienia ogółem i zwiększenia jego jakości (tj. tworzenia miejsc pracy wyższej jakości).

Ochronie zdrowia, w przeciwieństwie do innych sektorów gospodarki, automatyzacja jednak nie grozi. Popyt na lekarzy i pielęgniarki znacznie przewyższa podaż. O ile możliwa jest automatyzacja na poziomie administracyjnym, to czynności kliniczne pozostaną w kompetencjach ludzi. To nie znaczy jednak, że sztuczna inteligencja nie będzie miała wpływu na ochronę zdrowia. Wręcz przeciwnie, aby zaspokoić rosnące potrzeby zdrowotne Polaków – w związku z m.in. starzejącym się społeczeństwem – profesjonaliści medyczni będą musieli korzystać z narzędzi AI, aby sprostać nowym
wyzwaniom zawodowym.

Wśród celów krótkoterminowych strategii znalazło się m.in. zapewnienie bezpieczeństwa oraz zbudowanie zaufania społecznego i gotowości do wykorzystywania rozwiązań AI w połączeniu z demokratyzacją dostępu do AI, w tym podnoszenie kompetencji, kampanie informacyjne, czy walka z dezinformacją. Mowa też o otwieraniu danych publicznych, tak aby mogły z nich korzystać instytucje naukowe i firmy prywatne w rozwoju algorytmów AI, aktualizacji ram prawnych i nowych narzędziach finansowania innowacji.

Dane zdrowotne

W „Polityce AI” trudno szukać konkretnych wskazówek, jak będzie wyglądała mapa drogowa dla AI w medycynie. Wątek ochrony zdrowia pojawia się w celach krótkoterminowych (do 2023 roku). Jednym z nich jest „wykorzystanie potencjału badawczego danych medycznych w celu poprawy zdrowia obywateli, z uwzględnieniem ochrony prywatności i danych osobowych przy wykorzystaniu technik tej ochrony (np. anonimizacji lub pseudonimizacji) albo bez wykorzystania tych technik w przypadkach wyraźnej zgody osoby uprawnionej. W jego osiągnięciu mają pomóc:

• pilotażowe programy składowania zanonimizowanych danych medycznych;
• wsparcie rozwoju narzędzi i rozwiązań wykorzystujących dane medyczne, w tym szczególnie rozwiązań z zakresu telemedycyny i e-zdrowia;
• analiza danych dotyczących zdarzeń medycznych (usług medycznych), która może przyczynić się do skuteczności działań profilaktycznych;
• działania optymalizacyjne w sektorze ochrony zdrowia na podstawie analizy danych takich jak m.in. mapy potrzeb, podaż i popyt na świadczenia, wykorzystanie zasobów, dane z usług cyfrowych;
• udostępnianie danych medycznych służące tworzeniu bardziej skutecznych leków i metod leczenia.

Wśród celów długoterminowych pojawia się jeszcze wspieranie projektów w dziedzinie e-zdrowia, w tym działań mających na celu interoperacyjność istniejących systemów, ze szczególnym uwzględnieniem projektów skierowanych na opiekę nad osobami starszymi oraz projektów ukierunkowanych na przeciwdziałanie epidemiom i zwalczanie ich skutków.

Szczegółowe działania w KPO

Więcej konkretów dotyczących strategii cyfryzacji i AI znajdziemy w Krajowym Planie Odbudowy (KPO). Dowiemy się z niego o planach wprowadzenia tzw. „domyślności cyfrowej”, czyli prymatu dokumentu elektronicznego nad papierowym, co wymusi cyfryzację procesów wewnętrznych.

Do tego planowane jest powołanie Komitetu do spraw Cyfryzacji dla zapewnienia koordynacji realizacji przedsięwzięć informatycznych oraz spójności projektów informatycznych z działaniami strategicznymi Państwa, w tym w zakresie zgodności z Programem Zintegrowanej Informatyzacji Państwa, z założeniami architektury informacyjnej państwa i z Krajowymi Ramami Interoperacyjności.

Z kolei Program Rozwoju Kompetencji Cyfrowych ma skupić się na wprowadzaniu zagadnień związanych z digitalizacją i AI do programu nauczania. Spory nacisk kładzie się na cyberbezpieczeństwo.

KPO poświęca dużo miejsca na kontynuację procesu informatyzacji sektora ochrony zdrowia, którego celem jest zwiększenie świadomości i udziału pacjentów w zarządzaniu swoim zdrowiem, zwiększenie komfortu i bezpieczeństwa pracy kadry medycznej oraz ograniczenie nierówności w dostępie, jak i zwiększenie jakości oferowanych świadczeń medycznych.

W perspektywie do 2030 r. planowany jest dalszy rozwój publicznych usług cyfrowych m.in. poprzez wdrożenie centralnej e-rejestracji, Elektronicznej Dokumentacji Medycznej, elektronicznej karty szczepień oraz rozwój i upowszechnienie istniejących rozwiązań – IKP, e-wizyty, e-skierowania. Ponadto pojawia się informacja o rozwoju koncepcji wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji w ochronie zdrowia, rozwoju telemedycyny i rozwiązań profilaktycznych opartych o analizę big data i dane Internet of Things (IOT). Istotnym elementem będzie także wdrożenie systemu do komunikacji i wymiany informacji pomiędzy jego uczestnikami (pacjentami, pracownikami medycznymi, farmaceutami, świadczeniodawcami, płatnikiem), w tym narzędzi umożliwiających konsultację procesu diagnostycznego i ułatwiających koordynację świadczeń, jak również eliminację nieprawidłowości. Rozwój usług cyfrowych będzie także poparty działaniami na rzecz zwiększenia kompetencji cyfrowych pacjentów i kadry medycznej w celu pełnego wykorzystania ich potencjału.