Szwecja chce przyspieszyć unijne projekty e-zdrowia

Do 30 czerwca trwa Prezydencja Szwecji w Radzie Unii Europejskiej. Jednym z priorytetów jest nadanie tempa unijnym projektom: Europejskiej Przestrzeni Danych Zdrowotnych, recepcie transgranicznej i tzw. Patient Summary. Rozmawiamy z Marią Bäcklund Hassel ze Szwedzkiej Agencji e-Zdrowia (E-hälsomyndigheten).

Czy mogłaby Pani krótko opisać aktualny stan cyfryzacji szwedzkiej opieki zdrowotnej?

Szwecja jest w pełni zdigitalizowana – systemy elektronicznej dokumentacji medycznej (EDM) są powszechne i to już od dość dawna. Jako pacjenci mamy również dobry dostęp do usług cyfrowych i porad zdrowotnych o wysokiej jakości poprzez ogólnokrajowy portal opieki zdrowotnej.

Jak udało się to wszystko osiągnąć?

Był to swego rodzaju ruch oddolny. Zaczęło się od inicjatyw w lokalnych ośrodkach opieki zdrowotnej, które otrzymały systemy informatyczne wspierające ich działalność i pozwalające lekarzom oraz pielęgniarkom wpływać na ich funkcjonalność. To doprowadziło do organicznego upowszechnienia digitalizacji.

Ale nie wszystko działa w Szwecji idealnie. W związku z tym, że byliśmy pionierami cyfryzacji, pierwsze systemy nie były interoperacyjne. Wymiana danych nie była wtedy priorytetem. W efekcie, ten brak komunikacji pomiędzy systemami IT przez lata hamował korzyści wynikając z dzielenia się danymi. Na szczęście wszystkie regiony już wymieniły lub są w trakcie wymiany centralnych systemów EDM na nowsze, bardziej nowoczesne, a co najważniejsze – komunikujące się ze sobą.

Szwecja zajmuje 4 miejsce wśród 27 państw członkowskich UE w najnowszej edycji Indeksu Cyfrowej Gospodarki i Społeczeństwa (Digital Economy and Society Index, DESI). Co kryje się za innowacyjnością kraju?

Prawdopodobnie istnieje wiele wyjaśnień, ale chciałbym wskazać kilka przyczyn. Szwecja przede wszystkim postawiła na rozwój infrastruktury – dzisiaj możemy pochwalić się bardzo dobrym dostępem do internetu szerokopasmowego i to w każdym zakątku kraju. W efekcie, bardzo wysoki odsetek ludności korzysta z internetu.

Duży wpływ na edukację informatyczną miała inicjatywa zrealizowana w latach 90-tych. Polegała ona na dotowaniu zakupu prywatnych komputerów, dzięki czemu wiele osób zaczęło korzystać z komputeryzacji od wczesnych lat. Mniej więcej w tym samym czasie gotowa była sieć szerokopasmowego internetu.

Szwedzka Agencja e-Zdrowia (E-hälsomyndigheten) jest organizacją rządową działającą na rzecz digitalizacji i poprawy wymiany danych między pacjentami, systemem opieki zdrowotnej i aptekami w Szwecji. Agencja oferuje szereg usług e-zdrowia i rozwiązań cyfrowych dla pacjentów oraz pracowników sektora służby zdrowia i pomocy społecznej.
✅ Realizuje rządowe inicjatywy w zakresie e-zdrowia;
✅ Przechowuje jako repozytorium e-recepty od lekarzy i przekazuje je do aptek;
✅ Gromadzi informacje o tym, jakie leki zostały sprzedane w Szwecji;
✅ Oferuje Electronic Expert Support – usługę sprawdzania interakcji pomiędzy lekami.

W styczniu 2023 roku Szwecja przejęła Prezydencję w Radzie UE, która potrwa do czerwca. Jej główne cele to bezpieczeństwo, odporność gospodarek na kryzysy, dobrobyt, wartości demokratyczne i rządy prawa. A co z digitalizacją?

Wszystkie wspomniane cele prezydencji dotyczą też, choć pośrednio, wykorzystania technologii medycznych, które z mojego punktu widzenia są podstawą dobrobytu. Med-tech to dziś jeden z największych sektorów eksportowych w Szwecji.

Podobnie sprawa dotyczy Europejskiej Przestrzeni Danych Medycznych EHDS. Kładziemy duży nacisk na prawa obywateli do dostępu i kontroli ich własnych danych dotyczących zdrowia. Moim zdaniem to podstawa wartości demokratycznych.

Czy Szwecja jest gotowa na Europejską Przestrzeń Danych Zdrowotnych EHDS?

Jesteśmy gotowi i czekamy na końcowe rozporządzenie. Przedstawiona w 2022 roku pierwsza propozycja wskazuje na szereg obszarów odpowiedzialności, których dziś nie posiada żadna krajowa agencja. Dlatego rząd musi zdecydować, kto zostanie wyznaczony do np. nadzoru nad hubami danych. Wyzwaniem będzie też napięty harmonogram – zgodnie z planem, EHDS ma wejść w życie już w 2025 roku, a więc za 2 lata.

Mimo, że nie ma jeszcze końcowego aktu prawnego zatwierdzonego przez Komisję Europejską i wszystkie kraje członkowskie, już teraz przygotowujemy się do EHDS. Przykładowo, jesteśmy w trakcie wysyłania wniosków o fundusze uruchamiane przez Komisję Europejską, aby rozpocząć budowanie m.in. hubów i infrastruktury wymiany danych. Sprawując prezydencję w Radzie UE, Szwecja prowadzi negocjacje w sprawie ostatecznego kształtu aktu prawnego EHDS. Są one jednak objęte całkowitą tajemnicą więc nie mogę zdradzić szczegółów.

Czytaj także: Do zaufanego lekarza bez kolejki, w smartfonie. Innowacja polskiego startupu