8 trendów dla e-zdrowia

Francuska Prezydencja w UE

„Uzdrowienie, władza, przynależność” – to motto francuskiego rządu na czas prezydencji w UE. Filarami mają być transformacja cyfrowa, kryzys klimatyczny i prawa socjalne. Francja ma spory apetyt, aby stać się liderem w dziedzinie zdrowia cyfrowego, co potwierdza ogłoszony w październiku plan inwestycyjny w wysokości 650 mln euro. Strategia zdrowia cyfrowego w zakresie innowacji obejmuje m.in. takie obszary jak profilaktyka, telekonsultacje, robotyka chirurgiczna czy urządzenia medyczne oparte na sztucznej inteligencji. Takie nastawienie może również wpłynąć na zdrowotne cele prezydencji w radzie UE. W 2022 roku, francuski rząd planuje publikację barometru zdrowia cyfrowego.

HERA jako nowe otwarcie dla nauki

O tym, co będzie głównym priorytetem Komisji Europejskiej na kolejny rok, można było się też przekonać słuchając wystąpienia Ursuli von der Leyen podczas Światowego Szczytu Zdrowia (World Health Summit) zorganizowanego z końcem października 2021 roku. Prezydent Komisji Europejskiej sporo czasu poświęciła jeszcze mało znanemu projektowi mającego wzmocnić znaczenie nauki w strategiach politycznych (o akronimie HERA) o budżecie ponad 3 mld euro. 24 partnerów z UE pracuje nad przygotowaniem średniookresowego Europejskiego programu badań nad zdrowiem i środowiskiem na lata 2020-2030. Efektem będzie m.in. identyfikacja potrzeb badawczych i politycznych, priorytetów w zakresie środowiska i ochrony zdrowia, które będą następnie realizowane w kolejnych latach.

Zdrowie cyfrowe, czyli kluczowe dla ochrony zdrowia rozwiązania

Jeszcze kilka lat temu istniała bardzo wyraźna granica pomiędzy rozwiązaniami zdrowia cyfrowego a takimi zagadnieniami jak zdrowie globalne, profilaktyka, polityka zdrowotna, zdrowie populacyjne itd. Nowe technologie były z jednej strony entuzjastycznie omawiane podczas branżowych kongresów; z drugiej – postrzegane przez środowisko akademickie w kategorii napędzających biznes gadżetów, nie mających żadnego związku z poważnymi dyskusjami o ochronie zdrowia. Pandemia COVID-19 to koniec rozdziału technologii od zdrowia. Rozwiązania cyfrowe pomogły w organizacji programów szczepień, śledzeniu kontaktów, monitorowaniu na odległość chorych podczas lockdown-ów, weryfikacji statusu zdrowotnego przez systemem certyfikatów COVID-19. Ta nowa narracja dotyczące zdrowia cyfrowego będzie towarzyszyć politykom, strategiom i współpracy nauki, biznesu ze środowiskiem akademickim w 2022 roku.

Sztuczna inteligencja w procesach klinicznych

Sztuczna inteligencja w ochronie zdrowia znajdzie zastosowanie przede wszystkim w standaryzacji procesów podejmowania decyzji klinicznych i mierzeniu wyników leczenia. Wykorzystanie AI to jedyny sposób, aby wprowadzić do praktyki koncepcję medycyny opartej na faktach (evidence-based medicine) oraz mierzyć i monitorować efekty leczenia (outcomes-based medicine) celem poprawy wyników pacjentów. I tutaj też pandemia uświadomiła rolę dostępu do informacji. W 2020 roku naukowcy opublikowali ponad 100 000 artykułów na temat pandemii koronawirusa. W tym ogromie wiedzy niemożliwy do śledzenia przez lekarza, znalazły się informacje często decydujące o zdrowiu i życiu. Medycyna potrzebuje wsparcia procesów klinicznych z pomocą AI i automatyzacji.

EHDS – megaprojekty ożywią lokalne inwestycje

Utworzenie Europejskich Przestrzeni Danych (European Data Spaces), w tym Europejskiej Przestrzeni Danych Zdrowotnych (European Health Data Space, EHDS) to priorytet Komisji Europejskiej na lata 2019-2025. Rok 2022 to połowa dystansu na drodze do EHDS i czas, aby od koncepcji przejść do konkretów. W projekcie chodzi o wzmocnienie wymiany i dostępu do danych na temat zdrowia w celu wspierania świadczenia opieki zdrowotnej, wzmocnienia badań naukowych i kształtowania polityki zdrowotnej. Już teraz dynamicznie powstają lokalne huby, które będą realizowały projekty rozpisane w ramach EHDS. Zastrzykiem finansowym dla ochrony jest program EU4Health 2021-2027 o budżecie 5,3 mld euro, mający pomóc państwom UE postawić na nogi sektory ochrony zdrowia szczególnie dotknięte pandemią COVID-19.

Terapie cyfrowe (DTx) jako leki w smartfonie

Jak pośród ponad 400 000 aplikacji zdrowotnych znaleźć tę właściwą, bezpieczną i odpowiadającą potrzebom pacjenta? Na pewno nie kierując się często niewiarygodnymi recenzjami w sklepach internetowych albo szukają w Google. Przyszedł czas, aby oddzielić wysokiej jakości aplikacje mające status urządzenia medycznego, spełniające kryteria bezpieczeństwa oraz zwalidowane pod względem korzyści zdrowotnych od całej masy narzędzi typu fitness i wellness. Ten krok zrobiły w 2019 roku Niemcy wprowadzając aplikacje na receptę. W październiku 2021 roku, podczas HealthTech Innovation Days (HTID) w Paryżu, Prezydent Emmanuel Macron ogłosił, że Francja także wprowadzi cyfrowe terapii na receptę, kopiując niemiecki model DiGA Fast Track (proces szybkiego wprowadzania na rynek i oceny aplikacji zdrowotnych). Za drugą potęgą gospodarczą w UE mogą pójść także inne kraje – DiGA zainteresowało się już 20 innych krajów.

Jak zapewnić lepszą, cyfrową przyszłość ochrony zdrowia dla nowego pokolenia?

Autorzy opracowywanego przez dwa lata, a opublikowanego 25 października 2021 roku raportu Komisji The Lancet i Financial Times „Zarządzanie zdrowiem w przyszłości 2030: dorastanie w cyfrowym świecie” (Governing health futures 2030: Growing up in a digital world) nie mają wątpliwości: sztuczna inteligencja, automatyzacja, dostęp do danych będą kształtowany opiekę zdrowotną w przyszłości. Jednak aby transformacja ochrony zdrowia odbywała się z korzyścią dla społeczeństw i osób indywidualnych, musi się opierać na takich zasadach jak równość do narzędzi cyfrowych (powoli równoznaczną z równością dostępu do świadczeń zdrowotnych), dopasowanie cyfrowych modeli zdrowia do potrzeb lokalnych społeczności, zagwarantowanie podstawowych praw człowieka jak chociażby prywatności danych. Eksperci pracujący nad raportem podkreślają, że do tego potrzebne jest m.in. włączenie dostępu do technologii i umiejętności posługiwania się nimi do społecznych determinantów zdrowia oraz strategiczne zarządzanie cyfryzacją na poziomie krajowym i międzynarodowym.

Więcej danych generowanych przez konsumentów niż zapisanych w EDM

Elektroniczne kartoteki pacjentów zawierają jedynie ułamek danych obrazujących zdrowie pacjenta – wyniki badań laboratoryjnych, zrealizowane świadczenia medyczne, informacje z wywiadów lekarskich. Dziś, z pomocą smartfonów, aplikacji, domowych urządzeń medycznych, sensorów w opaskach fitness, pacjent staje się głównych źródłem danych o swoim zdrowiu. Ich liczba będzie szybko rosła, wraz z tym jak nowa generacja smartfonów potrafi mierzyć coraz więcej parametrów zdrowia. Wyzwaniem na kolejne dziesięciolecie będzie selekcja i włączenie wybranych, zweryfikowanych danych do elektronicznej kartoteki pacjenta.